Artikelen
Artikel: Ondeeroeek dee ‘veerarrdee men,w indee knel us,,en ideerrl en eeosiniiinien
Korte samenvatni
Sinds de jaren 80 probeert de overheid bedden af te bouwen en over te iaan op ambulante zori. Dit
komt vanuit een ideaalbeeld van de GGZ en bezuiniiinien van de overheid. Dit lukt echter niet ioed,
er is weinii ield voor ambulantserini. De overheid maakt daarenteien wel ield vrij voor
overlastbestrijdini van ‘verwarde’ mensen (maar dus niet voor preventee. verlastbestrijdini is
echter een tjdelijke oplossini die structuurfouten niet verhelpt. ‘Verwarde’ mensen krijien een
stima door de media, wat niet klopt met de realiteitt ze zouden ievaarlijk zijn. Voor de GGZ levert dit
een confict opt meeiaan met het stima levert ield op (voor behandelinie en samenwerkini met bv.
iemeenten, maar veriroot het stima ook.
Psychiatrische patiinten oeten volgens de overheid ‘in de wijk’ wonen, aar a bulante hulp schiet
te kort. Het ideaal van ‘in de wijk’ wonen wordt gebruikt als excuus o te besparen op klinische zorg.
Voorheen werden ensen na elijk weggestopt in grote instellingen op afstand van de bewoonde
wereld, als zij psychiatrisch patiint waren.
Ernstige vergrijpen worden zelden door ensen et (ernstige) psychiatrische proble atiek
gepleegd. Maar als ‘verwarde’ ensen de edia halen gaat het vrijwel altijd o de bedreiging die zij
zouden vor en (bv. oord, geweld of overlast). De politiek heef door dit stig a wel geld
vrijge aakt voor het van de straat houden/halen van overlast veroorzakende patiinten.
De eldingen en het politiek debat rondo ‘verwarde’ ensen is enor toegeno en. Al decennia
lang wordt geprobeerd ensen uit de instellingen te halen, en ‘in de wijk’ te krijgen. Dit is voor de
GGZ een ideaal, en voor de overheid een bezuiniging. Door die co binatie blijf structurele
ondersteunende a bulante zorg achter. Huiveringwekkende incidenten leveren wel (overheids-)geld
op, aar vooral voor overlastbestrijding.
Sinds de jaren 80 probeert de overheid het aantal opna eplekken in psychiatrische klinieken,
instellingen voor verslavingszorg en alge ene ziekenhuizen terug te dringen (= beddenafouw). Dit is
de praktische uitwerking van het ideaal ‘a bulantisering’. Hier zijn de GGZ en cliintenbewegingen
het ee eens. Te lang verblijven in een instelling lijdt na elijk tot ‘hospitalisering’: afankelijke,
passieve en onzelfredza e cliinten.
In de 19e eeuw ontstond het concept van instellingen: ‘geesteszieken’ afzonderen van de
sa enleving en onderdak, arbeid en vertier bieden. Het was een succes, aar niet rendabel: veel
ensen bleken niet te genezen en zaten er voor het leven, waardoor het ongenoegen bij de overheid
groeide.
In het begin van de jaren 30 verzon een psychiater bij de GGD A sterda de ‘rijdende psychiater’,
dit was de grondslag van a bulant werk. Uiteindelijk bleek dit echter slechts een aanvulling, aar
geen alternatief voor instellingen. In de jaren 60 kozen verschillende instellingen voor een
de ocratischer odel et inder hiirarchie tussen de patiint en de hulpverlening (= socio-
therapeutische ge eenschappen).
De Dennendal-afaire: in 1971 verdronk een vrouw in deze (socio-therapeutische) instelling voor
verstandelijk gehandicapten. Volgens de Telegraaf was het personeel schuldig: de anti-autoritaire
gang van zaken leidde volgens de krant tot anarchie en verwaarlozing van de patiint. De
, beschuldiging bleek onterecht aar zorgde voor een cli ax in 1974 toen Muller (pro-zelfontplooiing)
Dennendal bezete et zijn edestanders. Er kwa en 120 politie annen en een waterkanon aan te
pas o dit te beiindigen. Het personeel werd vervolgens gearresteerd, de bewoners verscheept en
de instelling gesloten.
Nederland wilde een voorbeeld ne en aan Italii: klinieken sluiten en ensen ‘vrij laten’. Tineke van
Klinkenberg (wethouder van A sterda .b.t. psychiatrie in de jaren 80) was het hier niet ee
eens: voordat je en uit de kliniek zet, oet er voor een alternatief gezorgd worden, vond zij. 30 jaar
later blijken de wijktea s echter niet goed genoeg gerealiseerd (door tegenwerking van klinieken,
ongeloof in de werkzaa heid en geldgebrek). Er ontstond een vraagstuk: Is het wel ‘goedkoper’ o
de ‘verwarde’ ens te laten eedraaien in de sa enleving?
In 1993 was er een tegenslag voor de a bulantisering: een ‘verwarde’ an in de Vrolikstraat sloeg
zijn onderbuur eisje et een tafelpoot op het hoofd, waarna zij stief. Hierdoor groeide het idee:
‘gekken oeten worden opgesloten’.
Onderzoekers advieseerden het Ministerie van Volksgezondheid in 1996 alsnog: doorgaan et
bedden afouwen. De nieuwe wet in 1994 was dan ook: en ag niet langer gedwongen
opgeno en worden voor ‘eigen bestwil’, slechts wanneer zij een gevaar voor henzelf of anderen
vor en.
De voorloper van het ‘verwarde’ ensen-problee was in de jaren 90. Na elijk: zorgwekkende
zorg ijders. Dit waren ensen die psychische hulp nodig waren, aar hier zelf anders over dachten.
In de jaren daarna na de proble tiek .b.t. daklozen in grote steden alleen aar toe. Daaro
kwa en er in 2006 eer a bulante tea s en bescher d-wonen-plekken, gerealiseerd door Vice
Pre ier Zal , die werd gealar eerd door noodkreten van de politie. Hiervoor werd 175 iljoen euro
uit de AWBZ gereserveerd.
Minister Schippers (geld), de GGZ (ideaal), zorgverzekeraars en cliintenorganisaties kwa en in 2012
overeen dat het aantal opna eplaatsen in de GGZ-instellingen 1/3 e ver inderd oest zijn t.o.v.
2008. Dit betrof ongeveer 10.000 bedden. Het geld gewonnen et de beddenafouw zou bovendien
naar a bulante zorg gaan. Dit is uiteindelijk echter niet gebeurd, want hier is nooit een plan voor
ge aakt.
In 2015 kreeg het Aanjaagtea Verwarde Personen van Minister Schippers de opdracht o
proble en in kaart te brengen en oplossingen te bedenken .b.t. ‘verwarde’ ensen. Hierdoor
kwa en er subsidiepotjes, psycholances en eldpunten. Volgens Van Leersu is echter niet
duidelijk of er daadwerkelijk eer incidenten waren, of dat de politie er eer telt door de nieuwe
code: E33.
Het dile a van de GGZ werd: eegaan et de edia en het stig a voor ‘verwarde’ personen
ofwel psychiatrisch patienten vergroten en eer geld en sa enwerking kunnen los aken, of dit niet
doen. Voor overlastbestrijding is na elijk eer geld dan voor preventie. Echter worden
structuurfouten niet opgelost door het aantal bedden klinische zorg af te bwouen, wanneer er niet
genoeg ondersteuning ‘in de wijk’ ko t. Pas als de politie aan de bel trekt worden er tijdelijke
opna eplekken gerealiseerd, gericht op overlastbestrijding.
Voor de sa enleving kan het confronterend zijn als ‘ ensen et rugzakjes’ zogenaa d ‘vrij’
rondwandelen in de stad. Maar het overgrote gedeelte van de groep ‘verwarde’ ensen veroorzaakt
hele aal geen overlast. In tegenstelling: zij zijn veel vaker slachtofer (van bv. fysiek geweld/seksueel
isbruik) dan dader, blijkt uit onderzoek van het Eras us MC.
