Hoofdstuk 4 Celstructuren en functes
4.1 Wat is de celtheorie?
Vroeger kon men cellen nog niet zien. Toen de microscoop werd uitgevonden, werd meer gekeken naar de
functes van cellen.
Uiteindelijk kwam er een celtheorie met 3 principes:
1. Elke levende organisme bestaat uit één of meer cellen.
2. De kleinste levende organismen, zijn eencellig. En cellen zijn de functonerende eenheden van
meercellige organismen.
3. Alle cellen ontstaan uit bestaande cellen
Alles bestaat uit cellen, met allemaal een andere functe. De cellen hebben energie en voedingstofen van de
omgeving nodig, ze voegen eiwiten en moleculen samen om te groeien en te herstellen en ze verwijderen
afvalstofen.
4.2 Wat zijn de belangrijkste eigenschappen van cellen?
De diameter van de meeste cellen zijn 1 tot 100 micrometer groot. De cellen zijn zo klein omdat ze
voedingsstofen en afval uitwisselen door het plasmamembraan. Zij bewegen in en uit de cel door verspreiding
van de moleculen. Door het langzame proces is geen deel van de cel ver van de buitenomgeving.
Alle cellen hebben eigenschappen gemeen:
Plasmamembraan
Elke cel is omringd door een dun, enigszins vloeibaar membraan. Het plasmamembraan en ander
celmembranen hebben een dubbele laag met fosfolipiden en cholesterol moleculen, waarin eiwiten liggen.
Functes van het plasmamembraan:
1. De cel-inhoud beschermen tegen de omgeving
2. De stroom van materialen die in en uit de cel gaan reguleren.
3. Interacte met andere cellen en de omgeving toestaan
(Meer in Hoofdstuk 5)
De fosfolipiden en eiwiten hebben verschillende rollen. Een fosfolipide heef een hydrofele kop dat gericht is
naar de waterige binnen- en buitenkant van de cel, en een paar hydrofobe
staarten die in het midden van het celmembraan liggen. Kleine moleculen
kunnen door deze laag heen gaan,
De dubbele laag is als barrière voor hydrofele moleculen en ionen.
Ook isoleert de laag de cel van de omgeving, waardoor de cel
verschillen in concentrates binnen en buiten de cel krijgt.
Eiwiten in het plasmamembraan vergemakkelijken het contact tussen de cel en de omgeving: sommigen laten
moleculen binnen, anderen bevorderen chemische reactes in de cel.
Sommige eiwiten voegen zich aan een andere cel, andere ontvangen en reageren op een signaal van
moleculen.
Cytoplasma
Het cytoplasma bestaat uit al de vloeistof en structuren binnen het plasmamembraan maar buiten de celkern.
De vloeistof heet de cytoplasmatsche vloeistof, hierin ziten water, zouten en moleculen bestaande uit
eiwiten, lipiden, koolhydraten, suiker, zuren en nucleotden.
Het cytoplasma maakt transport mogelijk en de meeste actviteiten vinden hier plaats.
, DNA en RNA
Elke cel bevat genetsch materiaal: een erfelijke blauwdruk die instructes geef om delen van cellen en nieuwe
cellen te produceren. In een cel is dit DNA: dit molecuul bevat de genen. Tijdens een celdeling wordt een
exacte kopie van het DNA doorgegeven naar de nieuwe cellen (dochtercellen).
RNA is chemisch verwant met DNA en kopieert genen van DNA en helpt hiermee eiwiten te bouwen.
Grondstofen en energiee uiet de omgevieng
Om hun inhoud te onderhouden, moeten cellen contnu energie krijgen en besteden. Alleen cellen die in staat
zijn tot fotosynthese kunnen die energie benuten. Alle cellen bevaten materialen om moleculen samen te
voegen en de energie om de synthese aan te drijven.
Er zijn twee typen cellen.
Prokaryote cellen: vormen bacteriën en oerbacteriën (archaea).
Eukaryote cellen: vormen dieren, planten, schimmels en eencelligen.
4.3 Wat zijn de belangrijkste eigenschappen van eukaryote cellen?
De eukaryote cel moet complex zijn om het leven te onderhouden, te groeien en zich te reproduceren.
Ze zijn meer dan 10 micrometer in diameter. In de cel ziten verschillende organellen: structuren die allemaal
een functe hebben.
De oppervlakken van planten, schimmels en eencelligen zijn bedekt met een celwand:
- ondersteunt en beschermt het celmembraan.
- laten in planten en paddenstoelen het lichaam omhoog staan door pectne
Die van plantencellen is gemaakt van cellulose en moleculen, van eencelligen van cellulose, eiwiten en
moleculen. Celwanden worden gemaakt door de rondom liggende cellen. Plantencellen scheiden de cellulose
door het plasmamembraan, waaruit de celwand ontstaat. De aangrenzende celwanden hebben een laag van
pecti: een geleiachtg spul.
De celwand is spoisachtig en neemt dus moleculen op.
Cytoskelet: een netwerk van eiwitvezels. Veel organellen zijn aan het cytoskelet gehecht.
Zelfs de enzymen zijn er in een volgorde aan gehecht, zodat moleculen een speciale reacte kunnen vormen.
Cytoskelet bestaat uit:
1. Microflamenten
2. Tussenliggende flamenten
3. Microtubili
Functes
1. Vorm van de cel
2. Beweging van de cel (spermacellen, samentrekkende spiercellen)
3. Beweging van organellen
4. Delen van een cel
Cieliea en Flagella: uitreksels van het plasmamembraan, ondersteund door
microtubili van het cytoskelet. Ze ontstaan uit het basale lichaam (aan het
plasmamembraan vast) het basale lichaam komt voort uit centriolen.
kleine armpjes van eiwiten hechten zich aan de microtubili, zij kunnen buigen
zij schuiven langs elkaar waardoor de cilia en fagella bewegen.
Cilia is korter en komt in grote groepen voor, eencellige dieren bewegen ermee
door vloeistof.
Flaigella is langer en drijf de cel voort, zoals voortplantngscellen.
