Samenvatting Psychopaohogog掀e
Boek: Psychiatrie, een Inleiding, door: Jefrey S. Nevid, Spencer A. Rathus en Beverly
Greene
Hoofdstuk 1: Introductie
1.1. Inge掀d掀ng
Psychopaohogog掀e Een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie dat zich
bezig houdt met het beschrijven van psychische stoornissen,
oorzaken daarvan en behandelingen daarvoor
Psych掀aor掀e Medisch specialisme dat zich richt op de diagnostek en
behandeling van psychische stoornissen
Kg掀n掀sche psychogog掀e Tak van de psychologie die zich bezighoudt met de
beschrijving, de oorzaken en de behandeling van psychische
stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen
Psychogoog Iemand die de universitaire studie psychologie heef voltooid
Gz-psychogoog Psycholoog die na zijn studie een aanvullende opleiding
heef gevolg en in het BIG-eregister is ingeschreven Een gz-e
psycholoog is bevoegd tot het diagnostceren en behandelen
van psychische stoornissen Gz is een afortng van
gezondheidszorg
Psychooherapeuo Iemand die na de studie psychologie of geneeskunde een
vervolgopleiding heef gedaan, waardoor hij bevoegd is tot
het geven van psychotherapeutsche behandelingen Hij
moet overigens in het BIG-eregister (Beroepen in de
Individuele Gezondheidszorg) staan ingeschreven
Psych掀aoer Iemand die na de studie geneeskunde een vervolgopleiding
heef gedaan waarin hij of zij zich heef gespecialiseerd in het
diagnostceren en behandelen van patinten met psychische
stoornissen Een psychiater mag, in tegenstelling tot een
psycholoog, medicate voorschrijven
Psych掀sche sooorn掀s Het geheel van afwijkende emotes, gedachten of
gedragspatronen dat wordt gekenmerkt door onder andere
een storing in het functoneren en (persoonlijk) lijden
Sympooom Specifeke kenmerken of eigenschappen die passen bij een
bepaalde psychische stoornis
1.1.1. Wao 掀s afw掀jkend gedrag?
Wat is er aan de hand met deze mensen en waarom doen ze wat ze doen?: terrein
psychopaohogog掀e, het deelgebied van de psych掀aor掀e en de kg掀n掀sche psychogog掀e dat zich
bezighoudt met diverse vormen van afwijkende emotes, gedachten en gedrag, de oorzaken daarvan
en de behandelmogelijkheden Ongeveer 1 op de 2 mensen in NL krijgt op een bepaald moment in
zijn leven rechtstreeks te maken met een diagnostceerbare psych掀sche sooorn掀s Diagnostsch
criterium: bepaalde verschijnselen of symptomen moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden,
voordat ze als afwijkend worden beschouwd of passend bij een bepaalde stoornis Mensen met
psychische problemen worden vaak gestgmatseerd en door hun omgeving afgewezen, of zelfs
uitgestoten Wat ‘normaal’ en wat ‘abnormaal’, ‘afwijkend’ of ‘gestoord’ mag heten, hangt voor een
groot deel af van de tjd, de plaats en de persoon, ofwel van de sociaal-eculturele omgeving
1.2. Hoe noemen en defn掀iren we afw掀jkend gedrag
1
,1.2.1 Cr掀oer掀a voor afw掀jkend gedrag
Meest gebruikte criteria om te beoordelen of emotes, gedachten en gedrag afwijkend zijn:
1 Uitzonderlijk: dingen zien en horen die er in werkelijkheid niet zijn, gevoelens van intense
paniek bij het betreden van een supermarkt of drukke lif Uitzonderlijkheid zelf is niet
voldoende om gedrag afwijkend te noemen
2 Sociaal afwijkend: normen ontwikkelen zich uit de gewoonten en opvatngen van een
specifeke cultuur Het zijn dus relateve maatstaven en geen universele waarheden
Behandelaars moeten dus rekening houden met culturele verschillen Als de beslissing over
normaal of afwijkend wordt gebaseerd op sociale normen kan de neiging ontstaan om
mensen die niet voldoen aan die sociale norm als geestelijk gestoord te bestempelen
Accepteren dat gedrag kan op zichzelf normaal kan zijn, zelfs als we ons er beledigd of
verward door voelen
3 Foute percepte of interpretate an de realiteit: dingen zien of stemmen horen die er in
werkelijkheid niet zijn, last hebben van wanen, zeggen God leterlijk te hebben gezien of
gehoord
4 Aanzienlijk emotoneel lijden an de persoon: hefige emotes die na lange tjd na de
aanleiding van de emotes nog in alle hevigheid aanwezig zijn
5 Ongepast of contraproductef gedrag: gedrag dat geen bevrediging, maar onpretge
gevoelens oproept Gedrag dat ons beperkt in ons vermogen om bepaalde rollen te vervullen
of dat ons ervan weerhoudt om ons aan onze omgeving aan te passen Zwaar alcoholgebruik
dat de gezondheid ondermijnt en het sociale en beroepsmatge functoneren verstoort,
agorafobie: intense angst om zich in openbare ruimten te bevinden (zeldzaam en ongepast)
6 Ge aar: gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor anderen Extreme
gevaren in de vorm van gewelddadig gedrag
Afankelijk van de situate wegen sommige criteria zwaarder dan andere, maar in meeste gevallen
wordt combinate gebruikt
Een normaal persoon kan bijzonder gek doen en een persoon die we gek noemen kan heel normaal
doen Geen enkele invalshoek heef de waarheid in pacht en geen enkel model is allesomvatend
Het zijn benaderingen en voorspellingen die op basis van onderzoek worden gevormd, maar die altjd
voor verbetering vatbaar zijn Volgende vragen zijn erg belangrijk:
Wat wordt als afwijkend gedrag beschouwd en welke karakteristeken heef dit gedrag?
Welke oorzaken worden onderscheiden voor het afwijkende gedrag?
Hoe wordt omgegaan met een persoon die afwijkend gedrag vertoont en hoe wordt hij
behandeld?
Draagt de cultuur waarin de persoon leef bij aan het afwijkende gedrag? En zo ja, hoe?
1.2.2. Cugourege aspecoen van afw掀jkend gedrag
Indianen onderscheid tussen ziekten:
-e Ziekten an de blanke man: invloeden van buiten de cultuur Alcoholisme en drugsverslaving
Hulp bij geneeskunst van de blanke man
-e Indiaanse ziekten: ziekten die ontstaan door een verstoorde relate met het traditonele
stamleven en denken Hulp ingeroepen van traditonele genezers, sjamanen en
medicijnmannen en -evrouwen
Abnormale gedragspatronen kunnen zich in verschillende culturen op verschillende wijzen uiten
(bijv angst Westen: bezorgdheid niet kunnen betalen hypotheek, Afrikaanse culturen: vrees dat
men zich niet kan voortplanten, Aboriginals: angst voor tovernarij)
Woorden waarmee we psychische stoornissen beschrijven hebben in verschillende culturen een
andere betekenis, of er bestaat helemaal geen equivalent voor (bijv depressie Westen: nadruk o
psychologische symptomen, Verre Oosten: nadruk op fysieke en somatsche symptomen)
Uitzoeken of onze opvatngen over afwijkend gedrag en emotes wel geldig zijn, voordat we ze in
andere culturen toepassen Ziekteverschijnselen komen soms wel overeen ondanks culturele
2
, verschillen (bijv schizofrenie) In onze maatschappij en tjd spelen invloeden van cultuur, etniciteit en
religie op de geestelijke gezondheid ook een actuele rol
1.3. H掀soor掀sche v掀s掀es op afw掀jkend gedrag
Humores Term van Hippocrates voor de essentile lichaamssappen
(slijm, zwarte gal, bloed en gele gal)
Ev掀dence-based practce Het proces waarin een professional besluiten neemt op
grond van de beste onderzoeksresultaten, ervaring, de
voorkeur van de patint en de beschikbare hulpmiddelen
Ev掀dence-based med掀c掀ne Het streven om gebruik te maken van het beste beschikbare
bewijs bij het maken van een keuze voor de behandeling van
een patint
In onze cultuur is de visie op afwijkend gedrag dat dit het proces is van biologische en psychosociale
factoren
Kr掀tsch denken over psych掀aor掀e en psychopaohogog掀e
Klinische diagnostek in psychiatrie: classifceren van psychische stoornissen vereist een klinisch
oordeel: berust niet op uitkomst van een test of andere onomstotelijke feiten Oordelen kunnen in
de loop der tjd en van cultuur tot cultuur variiren
Het classifcatesysteem van de DSM defnieert psychische stoornissen op grond van
gedragspatronen die samenhangen met emotoneel lijden en/of signifcante belemmeringen in het
psychologisch functoneren Het is goed mogelijk dat de sociale stress die stgma’s over
homoseksualiteit met zich meebrengt en de vooroordelen en discriminate waarmee homoseksuelen
geconfronteerd worden, de werkelijke oorzaken zijn van de psychische problemen (meer risico
eetstoornis, vaker zelfmoord plegen, vaker emotoneel lijden)
1.3.1. H掀ppocraoes
Hippocrates: ziekten van lichaam en geest het gevolg van natuurlijke oorzaken De gezondheid van
lichaam en geest wordt bepaald door een evenwicht in de humores. Een verstoring van het
evenwicht was verantwoordelijk voor afwijkend gedrag Flegmatek: traag persoon, overvloed aan
slijm Melancholie: overschot aan zwarte gal Sanguinische disposite: overvloed aan bloed, vrolijk,
zelfverzekerd en optmistsch Cholerisch: overvloed aan gele gal, drifig persoon
Classifceerde ook abnormale gedragspatronen aan de hand van drie hoofdcategoriein:
Melancholie: buitensporige depressie
Manie: uitzonderlijke opwinding
Bezetenheid: bizarre gedrag dat we tegenwoordig aanduiden met schizofrenie
1.3.2. Arab掀sche psych掀aor掀e
Typerend voor de Arabische psychiatrie was de mensgerichte benadering van geestesziekten Koran
beschouwde psychische stoornis als een praktsch probleem Derhalve gingen psychiaters respectvol
om met hun patinten, observeerden zij nauwkeurig de symptomen en registreerden en
bestudeerden zij de ontwikkeling en verandering ervan zorgvuldig Leidde tot gedetailleerd overzicht
van allemaal psychische stoornissen, goed ontwikkelde behandelingen en gespecialiseerde
psychiaters
1.3.3. Exorc掀sme en heksenvervogg掀ng
Doctrine van bezetenheid: afwijkend gedrag is een teken van bezetenheid door boze geesten of de
duivel Behandeld door middel van exorcisme of uitdrijving
Heksenjacht maakte gebruik van drijfest: pure metalen zakken naar de bodem als ze smelten,
onzuivere metalen stjgen naar de oppervlakte
Weyer: afwijkend gedrag en afwijkende gedachten worden veroorzaakt door lichamelijke problemen
1.3.4. Gekkenhu掀zen
Rond 1600 krankzinnigengestchten of gekkenhuizen gebouwd voor bedelaars en geestelijk
gestoorden
1.3.5. Vanaf 1800: hervorm掀ngen
3
, Pussin en Pinel: mensen die afwijkend gedrag vertoonden zijn gewoon ziek, en daarom hebben ze
recht op een menselijke bejegening Hierdoor ontstond een behandelflosofe die morele therapie
werd genoemd Was gebaseerd op het idee dat patinten door een menselijke bejegening en een
verblijf in een ontspannen en respectvolle omgeving weer normaal zouden gaan functoneren
2e helf 19e eeuw: apathie, deskundigen meenden opnieuw dat afwijkend gedrag ongeneeslijk was
1.3.6. De ant-psych掀aor掀sche beweg掀ng
Antpsychiatriebeweging in jaren K0: ging ervan uit dat psychische stoornissen uberhaupt niet
bestaan, maar een product of gevolg zijn van de (kapitalistsche) maatschappij Patinten moesten
helemaal niet behandeld worden
Eind twintgste begin eenentwintgste eeuw: patinten niet opgenomen, tenzij er werkelijk geen
alternatef is Zo veel mogelijk ambulant behandelen Patint wordt geacht voor zichzelf te kunnen
zorgen en als hij of zij niet gemotveerd is voor een behandeling mag die niet worden opgedrongen of
onder dwang plaatsvinden
Geelse ziekenzorg: patinten wonen bij gastgezinnen en doen mee aan allerlei sociale actviteiten
Keerzijde liberale beleid: patinten aan hun lot overgelaten als ze niet aan hun behandeling mee
wilden of konden werken Er ontwikkelde zich bemoeizorg: een vorm van (sociaalpsychiatrische)
hulpverlening waarbij de hulpverleners zich voornamelijk richten op de ‘zorgmijders’ Dit zijn mensen
die in een behoefige situate verkeren, maar de stap naar de reguliere hulpverlening niet kunnen of
willen maken
1.3.7. Hedendaagse orends
Partcipatesamenleving: burgers krijgen meer zeggenschap en verantwoordelijkheid om hulp zelf in
te zeten en te regisseren Zorg moet nu ingekocht worden door gemeente, instellingen moeten zich
profleren bij gemeenten en burgerinitateven in wijken en stadsdelen komen tot stand Grote
verschillen tussen regio’s in de zorgkeuzen die mensen kunnen maken, burgers voelen zich
genoodzaakt zorg af te dwingen bij de rechter, er zijn diverse missstanden ontstaan en organisates
zijn failliet gegaan
Rol van ervaringsdeskundigen en zelfulpaccenten is in de psychiatrie groter geworden
Herstelbenadering is veelvoorkomende aanpak: psychiatrische patinten krijgen acteve rol in hun
eigen herstel en maatschappelijke partcipate
Patino of cg掀ino?
Patint: persoon is ziek Negateve bijklank
Afankelijk van hulpverlener/behandelaar welke term wordt gehanteerd Psychologen gebruiken
vaak cliint, psychiaters en multdisciplinaire behandelteams in de psychiatrie gebruiken patint
Ev掀dence-based med掀c掀ne
Evidence-ebased medicine is het streven om gebruik te maken van het beste beschikbare bewijs bij
het maken van een keuze voor de behandeling van een patint Dit bewijs is altjd afomstg uit de
huidige stand van zaken van de wetenschap Basis van het bewijs is verdeeld in zes stappen, laatste
stap levert hardste bewijs:
1 Gevalsbeschrijvingen
2 Verzameling van gevalsbeschrijvingen
3 Open, niet vergelijkend onderzoek
4 Vergelijkend onderzoek
5 Randomised controlled trials: patinten worden door het lot aan de ene of andere
behandelcondite toegewezen en verder behandeld
6 Meta-eanalyse van RCT’s, waarbij de resultaten van diverse RCT’s worden gebundeld en
statstsch worden verwerkt
EBM heef betrekking op groepen patinten en niet op individuen met hun specifeke persoonlijke
omstandigheden
Mugtd掀sc掀pg掀na掀re r掀chog掀jnen
Richtlijnen rond behandeling van bepaalde stoornissen of voor verpleegkundig handelen
Uitgangspunt is dat alle medewerkers in de gezondheidszorg op de hoogte zijn van de voor hen
geldende richtlijnen
4
