Les 1 Hoofdstuk 1 - naam en woonplaats
Personenrecht: natuurlijke personen, o/a/ titel 1 t/m 3 boek 1
● vragen over: wat is de naam van een persoon, wat is zijn woonplaats, is deze persoon
bekwaam?
Familierecht: gaat over de band tussen natuurlijke personen
Een akte is dwingend bewijs
● het is door beide partijen afgesproken en daar moet je je aan houden
Regelgeving met betrekking tot het verkrijgen en/of wijzigen van een
(geslachts-)naam toepassen
Persoon: degene die drager van rechten en verplichten kan zijn
● rechten en verplichtingen = rechtsbevoegdheid
● rechtsbevoegdheid: bevoegdheden die iemand heeft op basis van de wet
● juridisch persoon staat als begrip niet in de wet
Art. 1:1 lid 1 BW: iedereen in NL is vrij en bevoegd tot het hebben van burgerlijke rechten
● iedereen is dus rechtsbevoegd
● er is geen discrimminatie als er sprake is van art. 1:1 lid 1 BW → elke geslacht,
religie, afkomst etc. valt hier onder
● is gebaseerd op art. 1 Gw → gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod
Begin persoonlijkheid
● begint bij de geboorte, maar het kind moet wel levend ter wereld komen
● art. 1:2 BW: als het kind niet levend ter wereld is gekomen, dan wordt het nooit
geacht te hebben bestaan → wel mogelijk het te laten opnemen in BRP
Belang van het kind
● art. 1:2 BW bepaald dat een ongeboren kind als geboren wordt aangemerkt, als het belang
van het kind dat vraagt:
- het kind moet geboren worden om als erfgenaam te worden aangemerkt
● op dat moment heeft de rechtsbevoegdheid in het belang van het kind
terugwerkende kracht
- in bepaalde situaties kan een kinderbeschermingsmaatregel al nodig zijn voordat een
kind geboren is (het zit nog in de buik)
● vb. moeder brengt zichzelf en het kind in gevaar dmv alcohol/ drugsgebruik
● rechter kan een ondertoezichtstelling uitspreken → jeugdzorgmedewerker maakt
afspraken met de moeder om dingen te voorkomen
Einde persoonlijkheid: iemand is overleden. Alle rechten en verplichtingen die op dat moment nog
bestaan, gaan over op de erfgenamen
Naamrecht: elk kind heeft recht op een naam
● waarom belangrijk? → zo kan iemand worden geïdentificeerd en geeft het iemand
een identiteit
Art. 1:4 lid 1 BW: iemand heeft de voornaam/voornamen die in staan in zijn geboorteakte
Akte: een schriftelijk en ondertekend stuk dat tot bewijs kan dienen
Authentieke akte: akten in de vereiste vorm en bevoegdelijk opgemaakt door ambtenaren, aan wie
bij of krachtens de wet is opgedragen op die wijze te doen blijken van door hen gedane
waarnemingen of verrichtingen
● art. 156 lid 2 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
1
, ● is bedoeld om een feit of handeling vast te leggen en als bewijs te dienen
● vb. geboorte akte → doel: de geboorte en de gegevens van het kind officieel
worden geregistreerd en dat het kind formeel bestaat
- voor de akte moet worden opgegeven:
1. voornaam/voornamen
2. achternaam
3. geboortedatum
4. geboorteplaats
5. tijdstip van geboorte
6. gegevens van ouder of ouders komen er ook in te staan
Ongepaste voornaam
● ambtenaar weigert in de geboorteakte voornamen op te nemen die ongepast zijn, of gelijk zijn
aan een achternaam tenzij die achternaam ook een gebruikelijke voornaam is (vb. Otto Otto
mag)
● scheldwoorden of een naam waarvan iemand alleen maar last ondervindt zijn ongepast
● kind vernoemen naar een personage uit tv serie is wel toegestaan
Voornaam wijzigen
● art. 1:4 lid 4 BW: de rechtbank kan iemand voornaam wijzigen op verzoek van de persoon
zijn of op wettelijk verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger (ouders of voogd van het
kind)
● kan gaan om gehele naam of een toevoegen van namen
● wordt niet zomaar goedgekeurd, moet goed worden onderbouwd
Redenen naamswijziging
● fout in geboorteakte (vb. spelfout, voornaam is vergeten of onjuiste schrijfwijze)
● voornaam is emotioneel belastend (vb. dmv pesten, misbruik of mishandeling)
● bij vermoeden dat er een belangrijke band is tussen de verzoeker en een persoon (vb.
grootouders, peetoom of -tante of vriendin)
● transgenders/transseksueel
● voornaam is in een ander land normaal, maar in NL wordt hij gek gevonden
(vb. chinese naam ‘hang’)
● gewijzigde geloofsovertuiging
● iemand heeft al lang gebruikt gemaakt van een naam die afwijkt die op de geboorteakte staat
Geslachtsnaam (achternaam)
● art. 1:5 BW: regels die gaan over de geslachtsnaam
- lid 1: als een kind alleen in familierechtelijke betrekking tot de moeder staat, dan
krijgt het de achternaam van de moeder
● als er erkenning komt door een vader of andere moeder, dan houdt het kind
in principe de achternaam van de moeder
- lid 2: de moeder en de andere ouder kunnen er echter voor kiezen om het kind de
achternaam van de andere ouder te geven
- lid 3: regels achternaam bij adoptie
- lid 4: als een kind bij geboorte in familierechtelijk betrekking staat tot 2
ouders, dan mogen de ouder de geslachtsnaam van hun kind kiezen →
moet naam van vader of moeder zijn, mag niet bedacht zijn
● naamseenheid: keuze geldt ook voor alle volgende kinderen, zo heeft
iedereen dezelfde naam
- lid 5: als ouders geen achternaam opgeven, krijgt het de achternaam van de vader,
indien de ouders zijn getrouwd of een GP hebben/ erkenning
2
, - lid 7: is het kind 16 of 17 jaar op het moment van dat de familierechtelijke betrekking
tot tweede ouder ontstaat, dan beslist het kind zelf welke achternaam het heeft
Verschillende situaties die gaan over achternaam bij adoptie - art. 1:5 lid 3 BW ^
● wanneer het kind wordt geadopteerd door adoptieouders die getrouwd zijn of een
geregistreerd partnerschap hebben. krijgt het kind in principe de achternaam van de vader.
Ouders kunnen zelf kiezen of het de naam van de adoptiemoeder krijgt
● als de adoptieouders niet zijn getrouwd of geen geregistreerd partnerschap hebben, dan
houdt het kind de achternaam die het al heeft
● als een kind wordt geadopteerd door een echtgenoot, geregistreerd partner of levensgezel
van zijn vader of moeder, dan houdt het kind in beginsel zijn eigen achternaam
(geslachtsnaam moeder). (art. 1:5 lid 8 BW) naamseenheid valt weg. Adoptieouders kunnen
zelf kiezen om hiervan af te wijken en het kind de achternaam van de adoptieouder te geven
Wijziging geslachtsnaam
● art. 1:6 BW: iemands geslachtsnaam dwingend wordt bewezen door de akte van
geboorte → het is opgenomen als bewijs van de achternaam
- alleen als er rechtsgeldig tegenbewijs wordt geleverd is deze bepaling niet van
toepassing
● art. 1:7 lid 1 BW: achternaam van een meerderjarige kan op verzoek worden gewijzigd.
Gebeurd ook bij een koninklijk besluit
- bij goedkeuring wordt het vastgelegd in een koninklijk besluit en opgenomen in de
BRP
Wijziging geslachtsnaam is mogelijk in volgende situaties:
● van de ene naam van de ouder naar de ander na een echtscheiding
● ongedaan maken van naamswijziging die plaatsvond toen iemand minderjarig was
● naamskeuze ouders herzien
● dezelfde naamswijziging als die van de ouder
● naamswijziging in de oorspronkelijke achternaam na ontbinding van een in het buitenland
gesloten huwelijk waarbij automatisch de achternaam van de echtgenoot is toegekend
● een niet-klinkende achternaam wijzigen bij of na het verkrijgen Nederlanderschap
● niet passend of bespottelijke achternaam
● veel voorkomende achternaam wijzigen
● onjuist gespelde achternaam door fout bij invoering van de akte van de burgerlijke stand
● vernederlandste achternaam wijzigen in de oorspronkelijke Friese versie
● achternaam toevoegen als eerder door iemands voorouders een dubbele naam werd gebruikt
● achternaam toevoegen die is uitgestorven of met uitsterven wordt bedreigd
● als er sprake is van psychische hinder (moet eerst wel worden vastgesteld door een rapport
van onafhankelijke psycholoog/ psychiater)
● als de ouder met dezelfde achternaam een bepaald misdrijf heeft gepleegd en daarvoor
onherroepelijk is veroordeeld
● wijzigen van een adoptie naam in de oorspronkelijke achternaam
Art. 1:9 BW: wanneer iemand trouwt (of bij geregistreerd partnerschap) heeft hij het recht de
achternaam van de partner te gebruiken ipv zijn eigen naam. Ook na een scheiding, totdat 1 van het
paar een nieuw huwelijk of partnerschap aangaat
De graden van bloed- of aanverwantschap tussen bepaalde personen berekenen.
Bloed- en aanverwantschap gaat over de relatie tussen personen
3
, Bloedverwantschap: bestaat tussen personen waarvan 1 van de ander afstamt (moeder en dochter),
maar ook tussen personen die een voorouder delen (broer en zus)
● gebeurd door geboorte
Aanverwachtschap: ontstaat door een huwelijk of een geregistreerd partnerschap. De ouders van je
partner worden dan jouw aanverwanten
● gebeurd door huwelijk
Bloedverwantschap
● biologische bloedverwantschap: relatie tussen personen op basis van de geboorte uit
bepaalde ouders
● juridische bloedverwantschap: het bestaan van een juridische relatie tussen personen,
vaak aangeduid als familierechtelijke betrekking
- erkenning - wanneer een man een kind erkent van wie hij niet de biologische vader is
(art. 1:203 BW)
- ook als de moeder van het kind op het moment van geboorte getrouwd is met een
man of vrouw die geen biologische band heeft met het kind (art. 1:199 Jo 1:198 BW)
ook bij geregistreerd partnerschap!
- bij adoptie ontstaat bloedverwantschap tussen adoptieouders en het kind (art. 1:229
BW)
Verschillende graden verwantschap
● art. 1:3 lid 1 BW: de graad van bloedverwantschap wordt bepaald door het getal der
geboorten, die de bloedverwantschap hebben veroorzaakt. Hierbij telt een erkenning,
gerechtelijke vaststelling ouderschap of adoptie als een geboorte
● het gaat om de afstand - in aantal geboorten - tussen 2 personen
● voor jurist van belang om te weten of een en in welke graad personen met elkaar verwant zijn
Voor het notariaat is kennis over verwantschap noodzakelijk bij het opstellen van testamenten en het
in kaart brengen van nalatenschappen
Bloedverwantschap in rechte linie: verwantschap tussen 2 personen. die als het ware boven of
onder elkaar staan
Bloedverwantschap zijlinie: verwantschap tussen 2 personen, waar je in de tekening opzij moet
(broer en zus)
Dit vertellen als je de graad opschrijft op de toets (opgaande/neergaande lijn of zijlijn)
VB antwoord → graad tot mijn schoonzus → 2de graad zijlinie aanverwantschap
Elke geboorte die je tegenkomt om naar iemand toe te rekenen, geldt als een graad
● van jou naar je neef/nicht: jij → je ouders (1) → grootouders (2) → oom/tante (3) →
neef/nicht (4) = 4de graad
● van jou naar je grootouders: jij → je ouders (1) → grootouders (2) = 2de graad
Belangen om de graad bloedverwantschap vast te stellen
● speelt een rol in het erfrecht → erfenis gaat naar aangewezen erfgenaam
● het kan beletsel zijn om met iemand te trouwen → art. 1:41 BW, bloed- en
aanverwanten mogen niet met elkaar trouwens
- het is anders als mensen broer en zus van elkaar zijn door erkenning of door adoptie
Aanverwantschap
● art. 1:3 lid 2 BW
● wanneer een persoon met iemand trouwt, ontstaat er een juridische relatie tussen die
persoon en de bloedverwantschap van de ander
● geldt ook voor geregistreerd partnerschap
4
