Kenmerkend aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen
van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Adam Smith: als alle mensen op een verstandige manier hun eigen belang nastreven is dat voor
iedereen het beste. De overheid moest zich niet bemoeien met handel en nijverheid, want dan werkt
het mechanisme van vraag en aanbod niet meer.
Na de wetenschappelijke revolutie in de 17 e eeuw (door experimenten en logisch nadenken worden
veel ontdekkingen gedaan -> dit leidde tot groot optimisme) door de verlichting werd er niet alleen
onderzoek gedaan naar de natuur, maar ook naar godsdienst, politiek, sociale verhoudingen en
economie.
Rationalisme leidde tot vooruitgang -> rationalisme: toepassing van redelijkheid, gebruik van gezond
verstand.
Voltaire had veel kritiek op godsdienstig fanatisme en intolerantie (opvallendste kenmerk verlichting).
Hij keerde zich tegen het idee dat God zich voortdurend met de wereld bemoeit, door bijv. wonderen
te verlichten. Dat idee was volgens hem in strijd met de rede en wetten van de natuur.
John Locke stelde dat de koningen en regeringen hun macht niet hebben ontvangen van God, maar
van burgers. De burgers hebben een deel van hun rechten aan de overheid gegeven, zodat de
overheid kan zorgen voor veiligheid en kan helpen bij het oplossen van conflicten. De overheid stond
volgens Locke niet boven de wet.
Montesquieu dacht dat er snel sprake was van machtsmisbruik als alle macht in handen was van één
persoon. De wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht moesten gescheiden worden door
de driemachtenleer.
Jean/Jacques Rousseau werkte met het begrip volkssoevereiniteit. Hij stelde dat in een democratie
het volk zijn soevereiniteit overdroeg aan een volksvergadering. De besluiten van de volksvergadering
waren de uitdrukking van de algemene wil.
Volkssoevereiniteit: het hoogste gezag berust bij het volk, dat de staatsmacht toevertrouwd aan een
(gekozen) regering.
Soevereiniteit: opperste macht
7.2 het ancien régime
Kenmerkend aspect: voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijke bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven.
Ancien régime: de oude orde in samenlevingen, voorafgaand aan de democratische revoluties.
Frankrijk bleef ondanks een groeiende economie in de 18 e eeuw een standenmaatschappij. Boeren
en burgers draaiden op voor de hoge kosten van het koninklijke hofhouding en de oorlogen die
Frankrijk voerde. Het behoorde tot de voorrechten van de adel en geestelijkheid dat ze van
belastingen waren vrijgesteld.
Koning Fredrik II van Pruisen leefde volgens de regels van Voltaire in 1750. ‘Ik moet mijn onderdanen
verlichten, hun manieren en moraal ontwikkelen, en ze zo gelukkig mogelijk maken.’ en ‘Alles voor het
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ekuip. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.