§1 Stoffen verhitten
Gloeien, smelten en verdampen
Als je verschillende stoffen verbrand, zul je verschillende dingen waarnemen. Bijvoorbeeld; als je
platinadraad verhit gaat het gloeien, en als je water verhit zal je zien dat er een fase-gang optreed. Wat er
gebeurt bij een verwarming ligt dus aan de stof.
Chemische reacties
Sommige stoffen kunnen tijdens het verhitten ook verdwijnen. Tegelijkertijd ontstaan nieuwe stoffen. Je
neemt dan een chemische reactie waar. De stoffen die ontstaan noem je reactieproducten. Dit zijn
nieuwe stoffen met totaal andere stofeigenschappen dan de stoffen waarmee je begon, de beginstoffen.
Een chemische reactie kun je weergeven met een reactieschema:
beginstoffen → reactieproducten
Verbranden
Verbranden is een chemische reactie. Bij een verbranding spreek je van iets aansteken, en niet iets
verhitten. Voor een verbranding heb je een brandbare stof en ook zuurstof nodig. Zuurstof is een
bestanddeel van lucht. (hierom hebben kachels enz. een goede luchttoevoer) Zonder zuurstof kan een
brandstof niet branden.
Het reactieschema voor verbranden is:
Ontleden
Als je een propje papier verhit in een reageerbuis zonder lucht ziet het reactieschema er zo uit:
papier → koolstof + water + brandbaar gas
Bij deze reactie zijn uit één stof meerdere nieuwe stoffen ontstaan. Z’n reactie noem je een
ontledingsreactie of kortweg een ontleding. Het reactieschema voor een ontleding is:
beginstof → ontledingsproducten
Scheiden
Ook als je een mengsel scheidt, houd je 2 of meer stoffen over. Maar die stoffen waren vooraf al aanwezig.
Bij een mengsel is er geen sprake van een chemische reactie en dus ook niet van een ontleding.
, §2 Ontleden
Thermolyse
Als een stof ontleedt door verhitten, noem je dat thermolyse. Thermolyse = ontleding door warmte. Na de
verbranding van een stof houd je een zwarte stof over: koolstof. Stoffen die bij verhitting zonder zuurstof
verkolen, heten organische stoffen. Bij thermolyse van organische stoffen ontstaan meestal ook gassen
(schroeilucht) en rook (walm):
organische stoffen → koolstof + water + rook + (brandbaar) gas
Elektrolyse
Water gaat bij het verhitten over in waterdamp, dan als dat afkoelt wordt het weer condens. Toch kun je water
ontleden. Het lukt met behulp van gelijkstroom. Dit proces heet elektrolyse. Elektrolyse = ontleding door
elektriciteit. Het reactieschema voor de ontleding van water is:
water → waterstof + zuurstof
Waterstof heeft een kleinere dichtheid dan lucht, het is dan ook het allerlichtste gas dat bestaat.
Zuurstofgas heeft ong. een even grote dichtheid als lucht. Zuurstof is nodig om dingen te laten branden, in
zuivere zuurstof gaan verbrandingen nog veel feller dan in lucht. Zo kun je zuurstofgas aantonen.
Als je waterstof aansteekt, reageert het waterstof met zuurstof uit de lucht. Daarbij onstaat weer water.
waterstof + zuurstof → water
Fotolyse
Zilverbromide ontleedt als er licht opvalt. Bij deze ontledingsreactie blijven heel kleine korreltjes zilver achter,
ook ontstaat er broom:
zilverbromide → zilver + broom
Wanneer een stof ontleedt als er licht opvalt, noem je dat fotolyse. Ook waterstofperoxide ontleedt in licht.
Bij fotolyse van waterstofperoxide ontstaan zuurstof en water.
waterstofperoxide → water + zuurstof
Niet-ontleedbare stoffen
De ontledingsproducten van water, waterstof en zuurstof kun je op geen enkele manier verder ontleden.
Koolstof kun je ook niet verder ontleden. Door stoffen steeds zo ver mogelijk te ontleden, krijg je uiteindelijk
stoffen die niet meer ontleedbaar zijn. Dit zijn maar ong. 100 niet-ontleedbare stoffen → elementen. De
meeste stoffen zijn dus wel ontleedbaar. Ontleedbare stoffen worden ook vaak verbindingen genoemd.
Metalen
De meeste niet-ontleedbare stoffen zijn metalen. Alle metalen hebben bepaalde kenmerken
gemeenschappelijk. Ze geleiden warmte en stroom en hebben een glanzend opp als ze gepolijst zijn. Maar
ze hebben ook verschillen: dichtheid, smeltpunt, hardheid, sterkte.
Overige niet-ontleedbare stoffen
De niet-metalen vertonen weinig of geen gemeenschappelijke eigenschappen. Sommige zijn gasvormig
(waterstof, zuurstof, stikstof, chloor, helium) sommige zijn vloeistof (broom) en andere stoffen zoals koolstof
en jood zijn vaste stoffen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kceane. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.