Internationaal Privaatrecht | Hoorcolleges
Hoorcollege 1A
Tentamenstof:
1. Op college behandelde stof
2. Handboek Internationaal Privaatrecht (2021). Het gehele boek. Let op! Niet alles
uit het boek wordt op college behandeld.
3. De verdrags- en wetteksten zoals en voor zover deze in de hierboven genoemde stof
behandeld worden. Bundel "Nederlands Internationaal Privaatrecht, Wetten, Verdragen en
Verordeningen, 2023/2024”
Er zijn twee boeken, het handboek en de wettenbundel. Beide mogen mee naar het tentamen.
Internationaal privaatrecht (IPR)
Wat is het? Hoe werkt het? Belangrijk? Interessant? Lastig?
Theoretisch klopt het niet allemaal, het is ingewikkeld vanwege de verdragen, verordeningen en
wetten. Die zijn niet goed op elkaar afgestemd. En hoe ga je daar mee om? Het is de dagelijkse
rechtspraktijk.
Wanneer? Om weke vragen gaat het?
Voorbeelden
Huwelijk tussen een man (NL) – vrouw (NL). Wonen in NL. Wat gebeurt er met het huwelijkse
vermogen? Er ontstaat een gemeenschap van goederen. Dat is het rechtsgevolg omdat het in boek 1
BW staat. Wat gebeurt er als ze naar Duitsland verhuizen?
2 februari 2002 – bruiloft van Maxima en Willem Alexander. Een Nederlander en een Argentijnse.
Wat gebeurt er nu met het huwelijks vermogen? Is Nederlands recht eigenlijk wel van toepassing? Of
doen we Argentijns recht doen? Willem Alexander moest huwelijkse voorwaarden maken, zodat
Maxima niet met de helft van het vermogen ervan door ging. Maar onder het Argentijns recht was in
die tijd huwelijkse voorwaarden verboden. Hoe bepaal je dan in wat voor soort huwelijkse
voorwaarden regime deze mensen getrouwd zijn?
Marien Meiland - Verkoopt zijn woning in de Achterhoek aan een in Nederland wonende
Nederlander. Wat gebeurt er? Ze sluiten een overeenkomst. Koop- en verkoop. Maar welk recht is van
toepassing? Nederlands recht (daar twijfel je niet over). Uiteraard is het Nederlands recht. Maar hij
had ook nog een kasteel.
Beschrijving van het object: Kasteel (1870) van 950 m2 met gite voor 6 personen, zwembad (2019) en
kapschuur, op een terrein van ruim 6,5 hectare. Ligging 12 km van de porseleinstad Limoges.
https://www.metronieuws.nl/in-het-nieuws/opvallend/2022/10/nieuwe-eigenaren-chateau-meiland/
De verkoop is aan een Nederlander die in Nederland woont, maar het huis is in Frankrijk. Welk recht
is dan van toepassing? Moet je dan gaan kiezen tussen het recht? En hoe doe je het als het wordt
verkocht aan een Fransman? (Dit zijn allemaal vragen van internationaal privaatrecht).
Je koopt het handboek van IPR via bol.com. Bol is van AH gevestigd in Nederland, Nederlands recht.
Ali Express – welk recht moet je hierop van toepassing verklaren? Chinees recht, Hong Kong, of
China vast land. Of Nederlands recht, omdat jij degene bent die het koopt?
Rechtbank Maastricht 18 januari 2006, ECLI:NL:RBMAA:2006:AV3358
X (NL) tegen SNOWWORLD SKI B.V., gevestigd te Landgraaf. Bedrijfsuitje. X had nog nooit
geskied. Ze gaan kijken welke schoenen je moet hebben e.d. en de vrouw gaat de heuvel af naar
beneden. De vrouw valt voorover, ski’s gaan niet los en ze breekt haar been. Vrouw woont in NL,
claim bij de Nederlandse rechter tot schadevergoeding. Rechter wijst het af omdat het bekend is dat
1
,skiën gevaarlijk is. Welk recht is van toepassing? Gewoon puur Nederlands recht. Nederlander sluit
een overeenkomst met een Nederlands bedrijf en het ongeluk vindt plaats in Nederland.
Hoge Raad 28 januari 2022, ECLI:NL:HR:2022:91
Z (NL) tegen WENGERNALPBAHN AG, gevestigd te Interlaken, Zwitserland
Aansprakelijkheidsrecht. Letselschade als gevolg van ski-ongeval in Zwitserland. Ambtshalve
beoordeling bevoegdheid Nederlandse rechter. Toepassing artikel 15 EVEX II /Verdrag van Lugano
II. Consumentenovereenkomst?
Een Nederlander gaat skiën in Zwitserland. Daar gaat het ook fout. Hij bleef haken achter de lift. Ook
daar is schade. En dan heb je een internationale kwestie. Het gaat om een Nederlander met schade en
een Zwitsers bedrijf. Naar welke rechter ga je dan? En als er een vonnis is, kan je daar dan wat mee in
het andere land? Is het een consumentenovereenkomst of is het iets anders?
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 17 oktober 2023, ECLI:NL:GHARL:2023:8700
IPR. Bevoegdheid Nederlandse rechter van vorderingen tegen in Oostenrijk gevestigde exploitant
skigebied na noodlottig ongeval. Art. 17 lid 1 punt c Verordening Brussel Ibis. Artikel 7 sub 2 Brussel
Ibis.
Familie Y tegen Alpbacher Bergbahn Gesellschaft m.b.H. & Co. KG, gevestigd in Alpbach,
Oostenrijk
Het slachtoffer overleed in deze zaak, dus de erfgenamen stelden een vordering in om
schadevergoeding te krijgen. Een Nederlandse familie, wonend in Nederland, dagvaard de Alpbacher
Bergbahn uit Oostenrijk voor de Nederlandse rechter. Mogelijk onrechtmatige daad of misschien een
consumentenovereenkomst. Is de Nederlandse rechter bevoegd, welke recht wordt dan toegepast?
Crypto
Wat is het rechtskarakter? Eigendom? Een vorderingsrecht?
Welk recht is daarop van toepassing?
Welk recht bepaalt hoe de gerechtigdheid in crypto wordt overgedragen? Faillissement?
- Dit is bijna per definitie internationaal
Rechtbank Amsterdam
9 november 2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:6488
TikTok: als je een filmpje op tiktok bekijkt, wordt er een klein pixeltje geplaatst op je telefoon, zodat
ze je kunnen volgen wat je verder online doet. Dat mag niet in Nederland. Dat is in strijd met de AVG.
Maar TikTok doet het wel. En ze beginnen het liefst zo vroeg mogelijk, bij kinderen. Daarom zijn er
rechtszaken gestart door: Consumentenbond en Stichting Take Back Your Privacy: tussenuitspraken
rechtbank Amsterdam:
Privacyovertredingen TikTok
TikTok schendt de privacy van (je) kinderen.
1) STICHTING ONDERZOEK MARKTINFORMATIE
2) STICHTING TAKE BACK YOUR PRIVACY
3) STICHTING MASSASCHADE & CONSUMENT (In Nederland gevestigde
claimstichtingen)
Tegen
a) De rechtspersoon naar Iers recht TIKTOK TECHNOLOGY LIMITED, gevestigd te Dublin
(Ierland),
(Het is handig dat het in Ierland is, want Ierland hoort bij de EU. Dus dat is praktisch i.v.m. het ten
uitvoer leggen van vonnissen. Maar ze zitten niet in Nederland.)
Dagvaarding
De vennootschap opgericht naar Iers recht TIKTOK TECHNOLOGY LIMITED, statutair gevestigd te
Dublin, Ierland en kantoorhoudende aan 10 Earlsfort Terrace, D02 T380, Dublin, Ierland, hierna te
2
,noemen “TikTok”, van wie geen kantooradres of woonplaats van een bestuurder in Nederland bekend
is.
Overige gedaagden:
b) De vennootschap naar het recht van het Verenigd Koninkrijk TIKTOK INFORMATION
TECHNOLOGIES UK LIMITED, Gevestigd te Londen (Verenigd Koninkrijk)
c) De vennootschap naar vreemd recht, TIKTOK INC., gevestigd te Culver City, Californië
(Verenigde Staten van Amerika)
d) De vennootschap naar het recht van de Republiek Singapore TIKTOK PTE. LIMITED,
gevestigd te Singapore (Republiek Singapore)
e) De vennootschap naar het recht van de Kaaimaneilanden BYTEDANCE LTD.,
gevestigd te West Bay Road, Grand Cayman (Kaaimaneilanden)
f) De vennootschap naar het recht van de Volksrepubliek China
BEIJING BYTEDANCE TECHNOLOGY CO. LTD., gevestigd te Beijing (China)
Een Nederlandse stichting, tegen vennootschappen gevestigd in meerdere buitenlanden. Dit is zonder
meer een internationaal geval.
Tussenvonnis: (bevoegdheid – hierbij helpt de AVG):
Rechtbank Amsterdam 9 november 2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:6488
T.a.v. TikTok Ierland:
5.12 In artikel 79 lid 2 tweede volzin AVG is de mogelijkheid opgenomen om een procedure tegen de
verwerkingsverantwoordelijke in te stellen bij de gerechten van de lidstaat waar de betrokkene (te
weten degene wiens gegevens worden verwerkt) gewoonlijk verblijft. In deze procedure gaat het om
betrokkenen die in Nederland verblijven.
- De rechter van het land waar de betrokkene woont is bevoegd, dus de Nederlandse rechter is
bevoegd. Welk recht gaan ze dan toepassen?
Rechtbank Amsterdam 25 oktober 2023, ECLI:NL:RBAMS:2023:6694
2.106. De rechtbank overweegt als volgt. a. Artikel 10:2 BW bepaalt dat de regels van
internationaal privaatrecht en het door die regels aangewezen recht ambtshalve worden toegepast. b. ...
Met het voortschrijden van het debat tekenen de te beantwoorden vragen van internationaal
privaatrecht en de bij de beantwoording daarvan van belang zijnde omstandigheden zich nader af. Dit
geldt zeker in complexe zaken als de onderhavige, waarin zich op voorhand een reeks rechtsvragen
aandient.
- Het Nederlands internationaal privaatrecht moet de rechter ambtshalve toepassen. Het is wel
ingewikkeld, ook i.v.m. het voortschrijdende debat in deze zaak, dus de rechter moet nog even
kijken hoe ze dit precies moeten doen.
En uit artikel 3 AVG:
2. Deze verordening is van toepassing op de verwerking van persoonsgegevens van betrokkenen die
zich in de Unie bevinden, door een niet in de Unie gevestigde verwerkingsverantwoordelijke of
verwerker, wanneer de verwerking verband houdt met: a. a) het aanbieden van goederen of diensten
aan deze betrokkenen in de Unie, ongeacht of een betaling door de betrokkenen is vereist; of b) het
monitoren van hun gedrag, voor zover dit gedrag in de Unie plaatsvindt.
e. Voor wat betreft de vorderingen die hun grondslag vinden in een overeenkomst, volgt de
toepasselijkheid van Nederlands recht uit artikel 1 (materieel toepassingsgebied) en artikel 6 leden 1
en 2 Verordening (EG) nr. 593/2008 inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit
overeenkomst (‘Rome I’) ten aanzien van TikTok Ierland en via de schakelbepaling van artikel 10:154
BW ten aanzien van de overige gedaagden.
TikTok zaak, goed voorbeeld van een zaak met IPR kwesties.
Gerechtshof 's-Hertogenbosch 31 augustus 2021, ECLI:NL:GHSHE:2021:2699
3
, Iemand probeert in Amerika een paard te verkopen namens partijen in Nederland. De tussenpersoon
zegt tegen de eigenaar: ik heb hem verkocht, voor 175.000 dollar, maar uiteindelijk blijkt dat hij er
450.000 voor heeft gevangen. Het verschil heeft de tussenpersoon gehouden. De procedure is in
Amerika, er komt een vonnis uit, waarbij de schade wordt vergoed en er wordt ook nog een straf
opgelegd. Schade, de proceskosten en nog 250.000 extra. Dit vonnis wil men in NL ten uitvoer leggen,
kan dat?
United States District Court van het Middle District of Tennessee:
As reflected in the verdict form (...) the jury found that the plaintiffs are entitled to receive punitive
damages in the amount of $250,000.00 from the defendant for intentional, reckless and fraudulent
breach of fiduciary duty and intentional misrepresentations and intentionally failing to disclose
material facts.
Kan je een buitenlands vonnis in NL ten uitvoer leggen: dit is een IPR vraag. Dit kan, voor zover het
niet de punitive damages betreft.
Drie hoofdonderdelen (Nederlands) Internationaal Privaatrecht:
I. Internationaal bevoegdheidsrecht (de vraag: is de Nederlandse rechter bevoegd in een
internationale kwestie)
II. Conflictenrecht (als de Nederlandse rechter bevoegd is, welk recht gaat hij dan toepassen?)
III. Internationaal erkennings- en tenuitvoerleggingsrecht (als ik een buitenlands vonnis heb, kan
ik dat dan in NL erkennen? En onder welke voorwaarden kan dit worden erkend? En als je een
buitenlands veroordelend vonnis hebt, kan je dat dan hier executeren?)
PAX Moot IPR
- Paxmoot.eu
- From 24 to 26 April 2024
in Ljubljana (Slovenia) https://youtu.be/UVoFRj_p_lI
IPR is:
Nationaal (Nederlands) recht voor internationale gevallen. Je hebt Nederlands IPR en dat bepaalt of de
Nederlandse rechter bevoegd is en welk recht hij gaat toepassen en of buitenlandse vonnissen in
Nederland ten uitvoer kunnen worden gelegd. Maar we hebben ook Duits IPR, Frans IPR, Amerikaans
IPR etc. het Franse IPR bepaalt of de Franse rechter bevoegd is, welk recht hij gaat toepassen en welke
vonnissen in Frankrijk kunnen worden geëxecuteerd. Dat maakt het complex.
Rechtsposities afhankelijk van plaats en tijd
(Ieder land eigen IPR-regels!)
Voorbeeld: een zaak met een Nederlandse kapitein. Hij is eigenaar van een zeeschip. Hij had twee
zeeschepen, op de ene voerde hij zelf als kapitein en op het andere schip voerde iemand anders. Ook
had hij een kok aan boord, die kwam uit Thailand. En ze gingen uiteindelijk trouwen in Thailand
volgens de lokale rituelen. De kapitein dacht dat het huwelijk niet geldig zou zijn. Maar in Thailand is
het wel een geldig huwelijk. Het kan dus zo zijn dat je rechtspositie anders is in Thailand dan in
Nederland. Volgens Nederlands IPR; deze kapitein kwam bij een Nederlandse notaris, toevallig ook
getrouwd, gaan samenwonen in NL als we niet aan het varen zijn. Notaris vroeg of er huwelijkse
voorwaarden gemaakt zijn, en de kapitein zei nee want het huwelijk is toch niet geldig. In boek 10 een
regel hiervoor: Nederlands IPR: een huwelijk is geldig als het geldig is volgens het recht van het land
waar het huwelijk gesloten is. Het huwelijk in Thailand wordt dus in Nederland erkend. Gevolg:
eigenaar kapitein had i.p.v. 2 schepen, nu dat beide schepen gemeenschappelijk waren van hem en zijn
Thaise kok. Rechtsposities kunnen dus verschillen: hinkende rechtsverhoudingen. In dit geval hebben
we het kunnen corrigeren. De oplossing is gevonden, want dit was nooit de bedoeling.
We gaan het uitsluitend over Nederlands IPR hebben. Maar in de praktijk kijken welke landen er
betrokken zijn. Kijken of het IPR samenloopt, en als het niet samenloopt hoe je het dan gaat oplossen.
Maar ook wat is het gunstigste voor de client, waar kun je beter gaan procederen? En als je een vonnis
4