Samenvatting BSc Bedrijfskunde: Financial accounting en administratieve processen
Hoofdstuk 1: Plaatsbepaling externe verslaggeving
Sprake van tegengestelde belangen tussen de organisatie(leiding) die de info geeft en
buitenstaanders die deze info wil hebben. Daarom zijn er regels.
1.1
Externe verslaggeving: financieel georiënteerde info geven vanuit organisaties aan externe
belanghebbenden. (Jaarrekening, bestuursverslag, kwartaal- en halfjaarberichten,
emissieprospectussen). Hiermee wordt verantwoording afgelegd over de uitkomsten van gevoerd
beleid. Het kan dat externe belanghebbenden meer of andere informatie verlangen dan de
onderneming bereid is te geven.
Informatiebehoeften: om verantwoorde besluiten te nemen.
Interne informatieverschaffing: voor besluitvorming binnen de onderneming. Maar een paar externe
voorschriften moeten in acht gehouden worden: omzetbelasting, loonbelasting en privacywetgeving.
1.2
3 modellen voor verhouding onderneming – belanghebbenden:
Bezitsmodel: onderneming is verlengstuk van de eigenaar. Dus maatschappelijke consensus
dat zei weinig informatie hoeven te verstrekken + vooral gericht op belang eigenaren, door:
vermenging persoonlijk/zakelijk en kleine maatschappelijke betekenis.
Gesloten model: er is een scheiding tussen onderneming en eigenaren, maar eigenaren
houden nog een specifieke, aan het eigendomsrecht ontleende invloed op de gang van
zaken. Informatieverschaffing is vooral gericht op aandeelhouders en overige financiers.
Open model: onderneming is coalitie van participanten, stakeholders, die op basis van deze
informatie beslissen of ze verdergaan met de onderneming.
o Afweging tussen de belangen van de onderneming zelf, de stakeholders en
concurrentie.
Vraag naar informatie (gebruikers van de jaarrekening) – Aanbod van informatie
Fricties: maatschappelijke kritiek, negatieve reacties, maar ook specifiek: ongunstige koersreactie,
problemen met financiering of arbeidsonrust.
Afstemmen is lastig, daarom is er wet- en regelgeving: dynamisch
1.3
Zelfregulering: eerste vorm van regulering, zonder wettelijke verplichting. Na WW2 eerste regels
voor externe verslaggeving, maar aanbevolen, niet verplicht.
Wetgeving: geven houvast en zekerheid. Vanaf 1970.
Regelgeving ofwel richtlijnen voor de jaarverslaggeving: nadere invulling van de
verslaggevingsnormen. Sneller aan maatschappelijke bewegingen aangepast en gedetailleerder.
International Accounting Standards Board International Financial Reporting Standards (door
toenemende globalisering belangrijk om regels te generaliseren.
1.4
Bedrijfseconomie: geeft richtsnoeren voor de manier waarop weer te geven grootheden, zoals winst,
vermogen en omzet, kunnen worden gemeten.
Substance over form: de economische realiteit is (in plaats van de juridische vorm) bepalend voor of
de materiele economische betekenis van een transactie, gebeurtenis of omstandigheid in de gekozen
presentatie tot uitdrukking komt.
,Samenvatting BSc Bedrijfskunde: Financial accounting en administratieve processen
1.5
Externe verslaggeving bestaat uit:
Periodieke/systematische informatieverschaffing: jaarrekening, bestuursverslag, kwartaal-
halfjaarberichten.
Incidentele informatieverschaffing: ten behoeve van een transactie/gebeurtenis informatie
verschaffen.
Jaarverslaggeving: een overzicht van de vermogenspositie door middel van een balans, winst- en
verliesrekening en kasstroomoverzicht + toelichting.
Bestuursverslag: verslag van de ondernemingsleiding over de gang van zaken in het verstreken
boekjaar over: strategie, positie op de markt, niet-boekhoudkundige vorm ingaan op resultaten. Voor
beursgenoteerde bedrijven ook info over beleid m.b.t. milieu-, sociale en
personeelsaangelegenheden.
Kwartaal- en halfjaarberichten: wanneer aandelen aan de beurs zijn genoteerd is jaarlijks
rapporteren niet voldoende. Halfjaarberichten zijn verplicht, van kwartaalberichten is afgezien door
de nadruk op korte termijn resultaten.
Halfjaarrekening: publiceren binnen 9 maanden van het begin van het boekjaar + controleverklaring.
Bepaalde posten mogen worden samengevoegd.
Wanneer er tussentijds bijzondere ontwikkelingen plaatsvinden moet een beursgenoteerd bedrijf die
onmiddellijk openbaar maken.
Global Reporting Initiative: verbonden aan VN dat grondslagen voor maatschappelijke verslaggeving
heeft ontwikkeld handreiking voor maatschappelijke verslaggeving.
International Integrated Reporting Council: ontwikkelde een raamwerk voor geïntegreerd verslag
waarin het waardecreatieproces van de onderneming centraal staat.
Fiscale wetgeving: stakeholder = fiscus, belangen verschillen, onderneming wil het bedrag op lange
termijn zo laag mogelijk houden. Dus wetgeving. (1914, 1941)
Goed koopmansgebruik: de boekhouding op een algemeen geaccepteerde manier voeren.
Kleine en micro rechtspersonen kunnen hun commerciële jaarrekening opmaken met gebruik van de
fiscale waarderingsregels. Daardoor niet 2 administraties, terwijl weinig belangen worden geschaad
omdat de ondernemer dikwijls de enige of belangrijkste aandeelhouder is.
1.6
Extern verslaggevingsonderzoek: om na te gaan wat de doelen ervan zijn en of die worden behaald.
Ontwerpend onderzoek: bedenken van nieuwe rekenregels en voorstellingswijzen om
financiële prestaties van ondernemingen te meten en vast te leggen.
Verklarend onderzoek: het begrijpen van externe verslaggeving (beschrijvend onderzoek)
Juridisch onderzoek: interpretatie van het jaarrekeningenrecht en het effect daarvan op de
praktijk van de externe verslaggeving.
Economisch onderzoek: in verschillende gebieden, met verschillende vragen.
o Financiële markten: in welke mate inhoud en vorm van externe verslaggeving van
invloed zijn op de prijsvorming op financiële markten. Efficiënte markthypothese:
stelt dat financiële markten onmiddellijk en op een juiste manier reageren op alle
informatie die vrijkomt in verslaggevingsmethoden. Geeft geen uitspraak over de
richting van de koersverandering Capital asset pricing model:
prijsvormingsmodel. Voorspelt dat koersen niet zullen reageren op veranderingen in
verslaggevingsmethoden, tenzij veranderingen een kasstroomeffect hebben.
Mechanische hypothese: tegengesteld, een verandering in verslaggevingsmethoden
die het gerapporteerde resultaat doen stijgen, een opwaartse invloed zal hebben op
de koers.
,Samenvatting BSc Bedrijfskunde: Financial accounting en administratieve processen
o De organisaties: Economische organisatie theorie agency theorie: onderneming
is knooppunt van contracten. Efficiënte contracten verzachten
belangentegenstellingen en voorzien prikkels voor maximaal resultaat. Dit leidt tot
onderzoeksvragen.
o Economic consequences: bijv. of en zo ja, waarom het investeringsgedrag van
ondernemers door geldende externe verslaggevingsregels wordt beïnvloed.
o De overheid: wanneer de vraag naar de verklaring van de variatie aan
verslaggevingsmethoden in onderzoek centraal staat. Totstandkoming van
regelgeving.
Earnings management: de bewuste beïnvloeding door de ondernemingsleiding van gerapporteerde
winstcijfers.
, Samenvatting BSc Bedrijfskunde: Financial accounting en administratieve processen
Hoofdstuk 2: Instituties en regelgeving externe verslaggeving
2.1
Regelgevende, rechtsprekende en toezichthoudende organen in Nederland:
Wetgever:
Omdat hij veronderstelt dat zonder wetgeving het economisch leven minder goed/rechtvaardig zou
functioneren. Bijv. onjuiste of onvolledige financiële verslagen. (NL en EU)
Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ):
Privaatrechtelijk orgaan waar representanten van vraag en aanbod van financiële informatie
samenkomen (verschaffers van financiële info, gebruikers van financiële info, controleurs van
financiële info) 10 leden.
Ondernemingskamer:
Iedere belanghebbende die van oordeel is dat de externe verslaggeving van een onderneming niet
voldoet aan de wettelijke voorschriften kan bij de Ondernemingskamer naleving van die
voorschriften vorderen. Jurisprudentie: de aanduiding voor het geheel van rechterlijke beslissingen
in een bepaald rechtsstelsel. Dit ontstaat door uitspraken van de Ondernemingskamer.
Autoriteit Financiële Markten (AFM):
Houd op systematische wijze toezicht op de externe verslaggeving van effecten uitgevende
instellingen (ondernemingen waarvan aandelen obligaties zijn genoteerd aan een gereglementeerde
markt) ofwel beursgenoteerde bedrijven.
2.2
Contouren van de wet- en regelgeving in Nederland.
2 sets regelgeving voor jaarverslaggeving:
International Financial Reporting Standards goedgekeurd door Europese Commissie,
vastgesteld door International Accounting Standards Board
Nederlandse wettelijke voorschriften (Titel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek)
4 groottecategoriën: micro, kleine, middelgrote en grote rechtspersonen. De eerste 3 kunnen
gebruik maken van vrijstellingen. Omvang wordt bepaald door:
o Balanstotaal
o Netto-omzet
o Gemiddeld aantal werknemers
Niet van toepassing op beursgenoteerde ondernemingen, verzekeringen en
banken.
Fiscale waarderingsgrondslagen: kleine ondernemingen kunnen de externe jaarrekening
opstellen uit basis van de fiscale jaarrekening.
Raad voor de jaarverslaggeving (RJ) geeft extra invulling door middel van Stellige uitspraken:
dikgedrukt, wordt op naleving toegezien. Aanbevelingen: normaal gedrukt, mindere
betekenis.
Enkelvoudige jaarrekening: de jaarrekening van de rechtspersoon zelf.
Geconsolideerde jaarrekening: de jaarrekening die is opgesteld alsof alle door de rechtspersoon
beheerste rechtspersonen deel van 1 geheel uitmaken.
Grondslagen voor de waardering: de wijze waarop activa in de externe balans wordt gewaardeerd.
Wetgever, gekozen waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen moeten in de toelichting worden
vermeld.
De toelichting bestaat uit:
Beschrijving van de toegepaste grondslagen voor de waardering van balansposten en de
bepaling van het resultaat.
Nadere cijfermatige toelichting op individuele balansposten en posten uit de winst- en
verliesrekening.
