Samenvatting Inleiding Integrale Veiligheid
Wat is veiligheid
Onveiligheid: de gevaren, dreigingen en risico’s die een bepaalde situatie met zich meebrengt. De
bewustwording van risico’s en deze weten te vermijden maakt dat je (meer) veiligheid kan creëren. ! onveiligheid
is goed zichtbaar en tastbaar
Veiligheid: de effectieve bescherming van mensen tegen persoonlijk leed, bewust nemen van een aanvaardbaar
risico. ! veiligheid is moeilijk zichtbaar en tastbaar
Subjectieve veiligheid: ook wel gevoelsveiligheid, de mate waarin mensen zich veilig voelen. Dit kan
bijvoorbeeld verbetert worden door verlichting op straat.
Objectieve veiligheid: tellen en meten van uiterlijk waarneembare verschijnselen aan de hand van een bepaalde
methode. Bijvoorbeeld:
- Het tellen van verkeersslachtoffers
- (industriële veiligheid) Het tellen van het aantal slachtoffers en kijken naar de omvang van de schade
Veiligheidszorg: alles wat de mens doet om de lichamelijke en geestelijke integriteit te beschermen.
Criminaliteit: het plegen van misdrijven- de weetgever bepaald wat strafbaar is.
Leefbaarheid: de mate waarin de woonomgeving van mensen past bij hun fysieke en psychische behoeften, een
omgeving is leefbaar als zij de mensen die daar wonen in staat stelt om in hun levensbehoeften te voorzien.
Veiligheid is er in preventieve en repressieve zin;
Repressief: nadat het delict is gepleegd actie ondernemen- nadat het kalf verdronken is dempt men de put
Preventief: maatregelen die worden genomen om iets te voorkomen
Sociale en fysieke veiligheid
Sociale veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed
door misdrijven. Voorbeelden hiervan zijn criminaliteit, overtredingen en overlast door anderen.
Fysieke veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed
door ongevallen en tegen onheil van niet-menselijke oorsprong. Voorbeelden hiervan zijn natuurrampen,
blikseminslagen, falende machines en epidemieën.
1. Interne veiligheid: personen die gebruikmaken van, oftewel zich bevinden binnen het systeem van het
bedrijf waar het ongeval zich voordoet. Bijvoorbeeld een brand in een café waarbij een aantal jongeren
om het leven komen.
2. Externe veiligheid: de kans om buiten een inrichting te overlijden als rechtstreeks gevolg van een
ongewoon voorval binnen die inrichting waarbij een gevaarlijke stof betrokken is. Bijvoorbeeld als er
mensen omkomen door het verplaatsen van gevaarlijke stoffen door buizen.
3. Arbeidsveiligheid: de bescherming van werknemers tegen bedrijfsongevallen, oftewel interne veiligheid
van werknemers
Publiekterrein: de ambtenaren zijn de baas en verantwoordelijk voor de veiligheid van de mensen die zich daar
bevinden.
Privaatterrein: de eigenaar van het terrein is verantwoordelijk voor de veiligheid van de mensen die zich daar
bevinden.
Safety: voornamelijk proactief, richt zich meer op niet-moedwillig handelen, bijvoorbeeld vluchtroutes,
blusmiddelen, noodplannen, bedrijfshulpverlening enzovoort.
Security: voornamelijk reactief, bestaat vooral uit maatregelen tegen moedwillig handelen bv, het inzetten van
beveiligers en beveiligingssystemen om kwaadwillenden buiten de deur te houden.
,Risico en dreiging
Dreiging: opvatting over een potentieel gevaar wat mogelijk een risico wordt
Risico: kans x effect
Bewuste keuze: een keuze waarbij bekent is wat het gevaar is maar het risico toch wordt genomen
Optimale vrijheid
Veiligheidsutopie: het utopische verlangen naar maximale vrijheid en maximale veiligheid -paradox: vrijheid is
slechts mogelijk als het begrensd wordt
Vitaliteit: een context van ongekende en ongeremde vrijheidsbeleving = vrijheidsbehoefte
Fysieke, mentale en emotionele vrijheid maken dat je je zelf maximaal kunt ontplooien
All hazard benadering
All hazard: alles meerekenen, alles als een gevaar zien, niks overslaan de veiligheid neemt hierdoor toe
Ketenbenadering
Hulpmiddel voor de aanpak van integrale veiligheidsvraagstukken
Gedachte: voorkomen is beter dan genezen en samen bereik je meer dan alleen (ook: waar samenwerking
ontstaat, delen meerdere partijen de verantwoordelijkheid) (en: in elke schakel horen alle soorten veiligheid
meegewogen te worden)
Veilgheidsketen
Vraagt vooral aandacht voor het denken in termen van oorzaak-gevolgketens in de tijd
De keten bestaat uit 5 schakels;
Risicobeheersing
1. Proactie- het wegnemen van structurele oorzaken van onveiligheid. Bijvoorbeeld de inrichting van
openbare ruimtes
2. Preventie- het nemen van maatregelen om onveiligheid die zich kan voordoen te voorkomen of
vroegtijdig te stoppen, en daarmee ongewenste gevolgen te beperken. Bijvoorbeeld het aanbrengen van
goed hang -en sluitwerk (inbraakpreventie) en het monteren van brandmelders (brandpreventie)
Crisisbeheersing
3. Preparatie- men bereidt zich voor om effectief op te treden wanneer er ondanks de proactie en
preventie toch iets misgaat. –hulpdiensten spelen hierin een rol, bijvoorbeeld de politie, brandweer enz.
preparatie betekend dat deze diensten goed zijn uitgerust(goed onderhouden materieel), opgeleid en
geoefend.
4. Repressie (of respons)- het optreden om de onveilige situatie te beëindigen, hulp te verlenen en de
schade te beperken.
5. Nazorg- omvat activiteiten die tot doel hebben om terug te keren naar een ‘normale’ situatie.
Houdt in dat men aandacht besteedt aan het leed en de schade die is ontstaan, dat men de gang van zaken
evalueert, dat verantwoordelijken of schuldigen verantwoording afleggen en dat herstelmaatregelen worden
getroffen.
Het omvat 4 elementen:
1. Menselijke element: opvang van slachtoffers en hulpverleners.
, Doel: het beperken van de geestelijke schade als gevolg van wat men heeft meegemaakt
2. Economisch element: schadereductie en bereddering, bijvoorbeeld het regelen van vergoedingen of
uitkeringen herbouwen van een huis.
Doel: het herstellen van de maatschappelijke orde
3. Juridische element: verantwoordingstraject, zakelijke belangen kunnen leiden tot schadeclaims
4. Leerelement: het evalueren van de gebeurtenissen.
Doel: een betere preparatie voor een volgende keer.
Kritiek op de veiligheidsketen:
- De suggestie dat schakels alleen na elkaar kunnen bestaan (serieel systeem). Je kunt de schakels
beter zien als activiteiten die ook tegelijk kunnen plaatsvinden (parallel systeem).
- Als je dit aanpast kom je op het veiligheidspentagram.
Voordelen van de veiligheidsketen:
- Het model kan worden toegepast binnen elk veiligheidsveld omdat het gebaseerd is op algemene
principes van verbetermanagement, waarbij het leren van ongedane ervaringen centraal staat
- Het dwingt veiligheidskundigen na te denken over de aanpak van de veiligheidsproblemen (niet alleen
wanneer problemen zich voordoen, maar ook proactief en preventief)
- Werken volgens de ketenbenadering leidt logischerwijs tot samenwerking en (daardoor) het bundelen
van kennis
Cirkel van Deming (PDCA-cirkel)
Deze bestaat uit 4 elkaar voortdurend opvolgende fasen:
1. Plan (plannen)-
- beschrijven van de huidige situatie
- veiligheidsanalyses uitvoeren
- stellen van doelen
- ontwikkelen van beleid
- plannen van activiteiten
2. Do (uitvoeren)-
- Uitvoeren van plannen en activiteiten
- Inzet van mensen en middelen
3. Check (evalueren)-
- Meten
- Resultaten bestuderen
- Nagaan in welke mate de gestelde doelen zijn bereikt
4. Act (bijstellen)-
- Zo nodig formuleren van verbeterpunten voor de volgende planfase
- Het borgen van geslaagde werkwijzen
Vergelijking veiligheidsketen en cirkel van Deming
In beide gevallen is er sprake van een cyclisch proces dat bestaat uit plannen maken, maatregelen nemen,
evalueren en verbeteren.
In de veiligheidsketen staat niet dat aan proactie en preventie een planning vooraf gaat.
Hoe komt het dat de twee modellen niet naadloos op elkaar passen?
Doordat de benaderingen van toepassingen zijn op verschillende onderwerpen:
- Cirkel van Deming- managementactiviteiten voor kwaliteitsverbetering
- Veiligheidsketen- strategieën voor risicoreductie
