Uitgebreide samenvatting van de verplichte onderdelen van het boek Hoofdzaken winst uit onderneming voor het vak Inkomstenbelasting voor het MKB aan de UvA.
Hoofdstuk 2 Wie geniet winst uit onderneming?
§ 2.1 Inleiding
1. Onder welke omstandigheden wordt de belastingplichtige in verband met de door hem
ondernomen activiteiten in de Wet IB 2001 betrokken?
2. Kunnen de te belasten inkomsten uit die activiteiten worden belast als winst uit onderneming?
§ 2.2 Algemene bronvereisten
Er is sprake van een bron van inkomen indien:
- de belastingplichtige met zijn activiteit deelneemt aan het economisch verkeer;
- hij met die activiteit voordeel beoogt; en
- dit voordeel ook redelijkerwijs is te verwachten.
Als het redelijkerwijs niet te verwachten is dat met een bepaalde activiteit in de komende
jaren per saldo een positief voordeel wordt behaald, dan is die activiteit niet als bron van
inkomen aan te merken.
§ 2.3 De verschillende genieters van winst uit onderneming
Onder de Wet IB 2001 wordt onder belastbare winst uit onderneming begrepen:
a. de winst die de belastingplichtige als ondernemer geniet uit een of meer ondernemingen (art.
3.2 Wet IB)
b. de winst die de belastingplichtige, anders dan ondernemer of aandeelhouder, als
medegerechtigde tot het vermogen van een onderneming geniet uit een of meer
ondernemingen (art. 3.3 lid 1 sub a Wet IB)
c. het bedrag van de gezamenlijke voordelen die de belastingplichtige geniet uit hoofde van
bepaalde schuldvorderingen op een ondernemer ten behoeve van en voor rekening van die
ondernemer gedreven onderneming (art. 3.3 lid 1 sub b Wet IB).
§ 2.4 De ondernemer
De definitie van ondernemer is neergelegd in art. 3.4 Wet IB.
Voordat een belastingplichtige als ondernemer kan worden aangewezen, moet worden vastgesteld
dat:
- er is sprake van een onderneming;
- die onderneming voor rekening van de belastingplichtige wordt gedreven;
- de belastingplichtige rechtstreeks wordt verbonden voor verbintenissen betreffende die
onderneming.
§ 2.4.1 De onderneming
Doorgaans wordt onder onderneming verstaan: een duurzame organisatie van kapitaal en arbeid
waarmee beoogd wordt, door deelname aan het maatschappelijk verkeer, winst te behalen.
Bij de beoordeling of sprake is van een onderneming speelt de wil van de belastingplichtige
een ondergeschikte rol.
= objectieve onderneming
De feitenrechter zal aan de hand van de feiten en omstandigheden die in de procedure worden
aangedragen en die hij aannemelijk acht, zelf een oordeel moeten geven over de vraag of al dan niet
sprake is van een onderneming.
Relevante factoren:
- de omvang van de werkzaamheden
- de grootte van de brutobaten
- de verwachting omtrent de voordelen
- het lopen van risico
- de voor de werkzaamheden beschikbare tijd
- de bekendheid die naar buiten aan de werkzaamheden wordt gegeven
- het aantal opdrachtgevers; het aantal opdrachten
- de plaats waar de werkzaamheden worden verricht
- de investeringen die zijn gedaan
Subjectieve onderneming: het gaat om de rechtsbetrekking tussen een objectieve onderneming en
een belastingplichtige voor wiens rekening die onderneming wordt gedreven.
,§ 2.4.2 Het zelfstandig uitgeoefend beroep
Onder ondernemer moet ook de beoefenaar van een zelfstandig beroep worden verstaan.
= werkzaamheden die zelfstandig en voor eigen rekening worden verricht en waarbij tevens
ondernemersrisico wordt gelopen.
In alle gevallen betreft het vormen van dienstverlening die niet in dienstbetrekking worden verricht en
waarbij de persoonlijke arbeid voorop staat.
§ 2.4.3 Voor rekening van de belastingplichtige
Een onderneming wordt in ieder geval voor rekening van de belastingplichtige gedreven indien deze
onbeperkt is gerechtigd tot de resultaten van die onderneming.
In sommige gevallen is de band tussen de belastingplichtige en de onderneming schriftelijk
neergelegd in een overeenkomst die twee of meer belastingplichtigen in het kader van hun activiteiten
hebben gesloten.
Voor de echtgenote van een ondernemer geldt dat de onderneming niet automatisch voor haar
rekening wordt gedreven. Van belang is of de opbrengst haar rechtstreeks – dus niet via het
huwelijksvermogensrecht – toevloeit.
§ 2.4.4 Rechtstreekse verbondenheid voor verbintenissen betreffende de onderneming
De verlangde rechtstreekse verbondenheid kan ontstaat doordat een belastingplichtige zichzelf bindt
of doordat hij door vertegenwoordiging wordt verbonden door een andere participant in het
samenwerkingsverband.
Van belang is of de crediteur die in het kader van de onderneming een vordering heeft de
belastingplichtige tot betaling daarvan kan aanspreken.
Wordt een belastingplichtige evenwel niet meer verbonden voor nieuwe verbintenissen
betreffende de onderneming, dan verliest hij zijn status als ondernemer.
§ 2.5 De medegerechtigde tot het vermogen van een onderneming
Medegerechtigden kunnen op bepaalde ondernemingsfaciliteiten geen aanspraak maken.
De belangrijkste medegerechtigde is de commanditaire vennoot. De commanditaire vennoten in een
commanditaire vennootschap die geen materiële onderneming drijft, vallen in box 3. Zij zijn immers
niet medegerechtigd tot een ondernemingsvermogen.
De medegerechtigdheid behoeft zich niet uit te strekken tot een eventueel liquidatieoverschot.
§ 2.6 De houder van een schuldvordering op een ondernemer
Het gaat om belastingplichtigen die voordelen genieten uit een ‘deelnemende’ of ‘winstafhankelijke’
schuldvordering op een ondernemer.
De regeling is van toepassing ingeval sprake is van een schuldvordering op een ondernemer ten
behoeve van een voor diens rekening gedreven onderneming en
a. de schuldvordering onder zodanige omstandigheden is aangegaan dat deze in feite
functioneert als eigen vermogen van die onderneming of
b. de vergoeding over de schuldvordering op het tijdstip van het aangaan van de
schuldvordering zodanig is vastgesteld dat deze over de gehele looptijd bezien grotendeels
afhankelijk is van de winst van die onderneming.
Bepaalde schuldvorderingen blijven voor de toepassing van deze regeling buiten aanmerking:
- schuldvorderingen die zijn verstrekt aan een met de belastingplichtige verbonden persoon
(art. 3.91 Wet IB)
- schuldvorderingen die zijn verstrekt aan een vennootschap, waarin de belastingplichtige of
een met hem verbonden persoon een aanmerkelijk belang heeft (art. 3.92 Wet IB).
Is sprake van een kwalificerende schuldvordering, dan worden de voordelen uit die schuldvordering
bepaald alsof de schuldvordering een onderneming vormt (art. 3.3 lid 6).
- Positief voordeel = rente
Het tijdstip waarop deze rente in aanmerking dient te worden genomen dient te worden
bepaald volgens de regels van goed koopmansgebruik.
- Negatief voordeel = afwaarderingsverlies
, Ingevolge goedkoopmansgebruik mogen de desbetreffende schuldvorderingen worden
gewaardeerd op kostprijs of lagere marktwaarde.
§ 2.7 De positie van deelnemers in samenwerkingsverbanden
§ 2.7.1 De vennootschap onder firma
Geconstateerd moet worden dat de vennoten in een vof onder één handelsnaam en als eenheid aan
het economisch verkeer deelnemen (art. 16 WvK). Op naam van de vof aangegane verbintenissen
binden alle vennoten (art. 18 WvK).
= vennoten genieten als ondernemer winst uit onderneming als ook aan de andere voorwaarden
worden voldaan.
§ 2.7.2 De maatschap
Maatschap = een overeenkomst, waarbij twee of meer personen zich verbinden om iets in
gemeenschap te brengen, met het oogmerk om het daaruit ontstane voordeel met elkaar te delen (art.
7A:1655 BW).
Als er door de maten een onderneming wordt uitgeoefend in de zin van art. 3.4 Wet IB, dan zullen zij
kunnen worden aangemerkt als ondernemer.
Dat de maten elkaar niet zonder volmacht kunnen binden en dat zij niet hoofdelijk
aansprakelijk zijn, doet niets af aan het feit dat zij rechtstreeks worden verbonden voor
verbintenissen betreffende de onderneming en dat de onderneming voor rekening van de
maten wordt gedreven.
§ 2.7.3 De commanditaire vennootschap
In een commanditaire vennootschap zijn twee soorten vennoten te onderscheiden:
- beherende vennoten -> hoofdelijk verbonden tegenover zakelijke crediteuren (art. 19 lid 1
WvK).
- commanditaire vennoten -> slechts aansprakelijk tot het bedrag dat zij hebben ingebracht (art.
20 lid 3 WvK).
Voor fiscale doeleinden onderscheiden wij:
- open commanditaire vennootschappen -> toetreding of vervanging van commanditaire
vennoten kan plaats vinden zonder toestemming van alle vennoten.
Commanditaire vennoten in een open cv worden als aandeelhouder aangemerkt.
De beherend vennoten worden wel als genieters van winst uit onderneming in de Wet IB
betrokken.
- besloten commanditaire vennootschappen
Overtreedt de commanditaire vennoot het verbod op het verrichten van daden van
beheer, dan is hij hoofdelijk verbonden voor de schulden van de cv. In dat geval voldoet
hij aan het criterium ‘rechtstreekse verbondenheid voor verbintenissen betreffende de
onderneming’ en geniet hij als ondernemer winst uit onderneming.
§ 2.7.4 De man/vrouw-firma
Twee varianten:
1. De ondernemer neemt met een derde deel in een vof, cv of maatschap. Met zijn echtgenote
sluit hij vervolgens een overeenkomst waarmee een ‘ondervennootschap’ of
‘ondermaatschap’ in het leven wordt geroepen.
2. De ondernemer gaat met zijn echtgenote een vof, cv of maatschap zijn.
Of de echtgenote door het sluiten van de ondermaatschapsovereenkomsten inderdaad als
ondernemer kan worden aangemerkt, hangt af van een aantal omstandigheden:
1. Het bestaan van een man/vrouw-firma moet kunnen worden aangetoond.
2. Zakelijkheid van de winstverdeling
Om ervoor te zorgen dat beide echtgenoten als ondernemer worden aangemerkt, moet de rechtsvorm
zodanig worden gekozen en de firmaovereenkomst zodanig worden ingericht dat de echtgenoten
allebei rechtstreeks worden verbonden voor verbintenissen betreffende de voor hun rekening
gedreven onderneming.
, § 2.8 Het ondernemerschap versus andere bronnen van inkomen
Drie afbakeningsproblematiek:
1. Belastbare winst uit onderneming/belastbaar loon
Ontbreekt de zelfstandigheid ten opzichte van opdrachtgevers en is sprake van een
gezagsverhouding, dan zullen de met de activiteiten gegenereerde opbrengsten als
belastbaar loon in de heffing worden betrokken.
2. Belastbare winst uit onderneming/resultaat uit overige werkzaamheden
De afgrenzing moet met name worden gezocht in de omvang en de duurzaamheid van de
organisatie waarmee de voordelen worden behaald en in het aantal opdrachtgevers.
Ook de presentatie naar buiten en het debiteurenrisico zijn voor de afgrenzing van belang.
3. Samenloop winst uit onderneming en inkomsten uit arbeid
Indien een belastingplichtige winst uit onderneming geniet, betekent dit niet dat alle
inkomsten uit de door hem ondernomen activiteiten als winst uit onderneming kunnen
worden belast. Daartoe moet een nauw verband bestaan tussen de activiteiten en de
ondernemingsactiviteiten.
§ 2.9 Grootkoopmanschap
Indien een belastingplichtige, die zich bezighoudt met de handel in en exploitatie van onroerende
zaken, gebruikmaakt van vele BV’s en daarnaast ook nog optreedt als directeur en financier van die
vennootschappen.
In een dergelijk geval kijkt de fiscus niet door de BV’s heen, maar stelt hij vast dat de
belastingplichtige een onderneming heeft die al die activiteiten omvat.
De aandelen in en de vorderingen op die vennootschappen maken in dat geval deel uit van
zijn ondernemingsvermogen.
Hoofdstuk 3 Wat wordt tot de winst gerekend?
§ 3.1 Inleiding
Winst uit onderneming is het bedrag van de voordelen die, onder welke naam en in welke vorm ook,
worden verkregen uit onderneming (art. 3.8 Wet IB).
§ 3.2 De totaalwinst
De in art. 3.8 Wet IB neergelegde bepaling heeft twee functies:
1. Het geeft antwoord op de vraag wat als winst uit onderneming moet worden aangemerkt.
2. De totale winst die de ondernemer geniet gedurende het tijdvak, waarin hij als
belastingplichtige de onderneming drijft, is aan belastingheffing onderworpen.
Het bedrag van de totaalwinst kan worden berekend aan de hand van:
- één winst- en verliesrekening over de gehele bestaansduur van de onderneming; of
De tot de winst uit onderneming te rekenen ontvangsten en uitgaven worden tegenover
elkaar gezet.
- één vermogensvergelijking
Het verschil tussen het ondernemingsvermogen aan het einde van de onderneming, zoals
is opgenomen in de slotbalans, en het ondernemingsvermogen aan het begin van de
onderneming, zoals opgenomen in de openingsbalans wordt berekend.
Het aldus berekende verschil dient te worden gecorrigeerd in verband met
kapitaalstortingen en onttrekkingen.
Eindvermogen in de slotbalans
Beginvermogen in de openingsbalans +
--------------
Vermogensmutatie
Stortingen gedurende de bestaansduur -
Onttrekkingen gedurende de bestaansduur +
--------------
Totaalwinst
§ 3.2.1 De openingsbalans
De openingsbalans dient als grondslag voor de bepaling van de winst die zal worden behaald
gedurende het tijdvak dat de onderneming voor rekening van de belastingplichtige wordt gedreven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterre1909. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
