Samenvatting
De sportwereld voor het hbo
Hoofdstuk 2; Geschiedenis van de moderne sport
Twee landen bakermat van de moderne sport;
1. Engeland
- Begin 19e eeuw gesport in kazernes en kostscholen
- Elite hield zich op kostscholen bezig met voetbal, tennis, polo, cricket en atletek
- Leerkrachten waren rolmodel als het ging om het lichaam en het onderhouden
hiervan zij stonden onder invloed van religieuze bewegingen die het ideaal van
‘Muscular Christanss propageerden; atletsche christelijke intellectuelen
- Deugden van Muscular Christans waren; zelfeheersing, gehoorzaamheid,
doorzettingsvermogen, moed en lomaliteit werden noodzakelijk geacht voor
toekomstge elite van Britse imperium
- In de markteconomie, waarin sprake van concurrente tussen verschillende
aanbieders is, spelen waarden als wedijver, compettedrang, willen winnen, etc. een
belangrijke rol waarden die ook een rol spelen in de sport
- In de kazerne werd sport door hogere militairen gegeven aan lagere klassen en
standen hier werden waarden bijgebracht als; teamgeest, opoferingsgezindheid,
zelfeheersing en besluitvaardigheid f> waarden die in veel sporten terug te vinden
zijn en die erg belangrijk zijn in de militaire praktjk
- Mensen bovenaan de elite stonden aan de basis van de moderne sport en de
Olmmpische Spelen, want zij konden dit betalen én zo konden ze zich onderscheiden
van de lagere klassen de sport en de Spelen speelden dus een rol in het
bevestgen van de sociale verschillen in de samenleving
- Engelse sporten werden in de 19e en aan het begin van de 20e verspreid naar andere
landen dit kwam doordat Engeland in die tjd economisch en politek de
dominante macht was en ook veel kolonies omvate
2. Duitsland
- In de 19e eeuw ontstond in Duitsland een beweging om de bevolking (vooral de
jongeren) aan het turnen te krijgen
- Friedrich Ludwich Jahn (ook wel ‘Turnvater Jahn’ genoemd) zag in lichaamsbeweging
en -versterking een belangrijke voorwaarde om jongeren weerbaar te maken en tot
grote soldaten op te leiden voor Jahn waren turnen en andere vormen van
lichaamsbeweging geen doel op zich, maar een middel tot het krijgen van sterke
soldaten die een sterk Duits rijk mogelijk zouden maken
- De door Jahn opgezete beweging was niet alleen een sportorganisate, maar ook
een politeke beweging met een sterke natonalistsche-conservateve ideologie
- Jahn had veel invloed op de opkomst van turnen in Duitsland en Europa
- De eerste Nederlandse gmmnastekorganisate ontstond in 1830
, Opkomst van sport in Nederland;
Drie bronnen voor de moderne Nederlandse sport
1. De Duitse sportcultuur
2. De Engelse sportcultuur
3. De inheemse sportradite
Traditonele sportachtge vermaken (schaatsen, roeien, zeilen, etc. ) regionaal bekend;
- Handboogschieten Noord-Brabant, Gelderland, Limburg
- Kaatsen Friesland
- Kolven Noord-Holland en Utrecht
- Klootschieten Drenthe, Overijssel en achterhoek
- Schaatsen werd in de middeleeuwen al beoefend eerste wedstrijden in de 17e
eeuw
- Handboogschieten vooral beoefend in traditonele schutersgilden in de
napoleontsche tjd hadden deze gilden hun militaire functe verloren, waardoor zij
hun belangrijke plaats in de samenleving waren kwijtgeraakt
- Vanaf midden 19e eeuw werd handboogschieten vooral georganiseerd door de
moderne sociëteiten, waarvan vooral de hogere burgerij lid was
- In de 19e en begin 20e eeuw is er in Europa sprake van sportficering (versportng) f>
een proces waarbij volkse, sportachtge vermaken en militaire actviteiten door
middel van organisate, insttutonalisering en reglementering worden omgebouwd
tot sport.
- 1882 : Nederlandse schaatsbond opgericht oudhollandse sport. + eerst
geschreven sportmedium.( Een tjdschrii van de Jachtvereniging, en renvereniging).
- 1893 : Jaap Eden wereldkampioen op de ijsbaan van de Amsterdamse ijsclub.
- 1863: Invoering van het vak Lichamelijke opvoeding in het Nederlandse onderwijs.
- 1886: Eerste ofciële atletekwedstrijden in NL.
- In 1892: het eerste grote sportevenement van Nederland: De internatonale sport-,
Visscherij- en Paardententoonstelling.
- Pedagogen vonden: Het accent op fmsiek contact, individualisme, compette, prijzen
draagt niet bij aan evenwichtge psmchologische ontwikkeling In deze periode
werd er een sport die wel opvoedkundig verantwoord was: Korfbal. ging
individualisme tegen en bevorderde de samenwerking met anderen.
- In andere woorden Mensen aan de kant van de Duitse gmmnastek hadden hun
vraagtekens bij de Engelse sporten, omdat ze niet iets bijdroegen aan de
psmchologische ontwikkeling van de samenleving, maar alleen gebaseerd was op
fmsiek contact, compette en prijzen zo ontstond korfal; een middenweg tussen
beide manieren
introducte van de Engelse sporten in Nederland Pim Mulier (1865-1954) hij stond aan
de wieg van atletek, rugbm en cricket in Nederland.
- 1889: richte hij de Nederlandse Voetbal en Atletek bond (NVAB) op.
- Hij nam ook het initatef tot de oprichtng van de Nederlandse Bond voor
Lichamelijke Opvoeding (NBVLO).
de toenemende urbanisate hielp mee aan de groei van sport als culturele uitngsvorm.
, Het innovatemodel (Everet ogers):
1. Earlm Adopters vroege aanvaarders
2. earlm majoritm vroege meerderheid volgen de trendseters op een voorzichtge manier.
3. late Majoritm laatste groep die zich aansluit
4. laggards de achterblijvers zijn geneigd niet mee te bewegen.
Christendom en sport:
- kon zich niet vinden in de cultvering van het lichaam in de sport
- Christendom draait om de ziel
- onzedelijke uitstraling: blote armen, blote schouders seksualiteit
- Afzwakking van de deelname aan de kerkelijke praktjken en rituelen.
- Vanaf het einde van de 19e eeuw zijn er stromingen in het christendom die sport
positever gaan waarderen en het gaan omarmen vooral in verzuilde vorm.
- (1837-1901) : In de victoriaanse moraal werden vrouwen geacht zich te houden aan
waarden als zedigheid, deugdzaamheid en fatsoen. in het begin van de 20e eeuw
meerwaarde voor sport en lichamelijke oefening voor vrouwen.
- Er was daarbij wel nadrukkelijke aandacht voor de sportkleding : deze diende decent te
zijn en niet in strijd met de zedelijkheid.
- Door sport zouden vrouwen hun vrouwelijkheid verliezen? Angst voor hun kansen op
huwelijksmarkt.
Jurryt van de Vooren : Oervoetbal en volksvoetbal
Oervoetbal :
- een sport voor rijkeluiszoontjes
- Het voetbalspel werd in de begintjd door de jongeren heel vrijblijvend opgenomen: niet
compette en winnen stonden centraal, maar gezelligheid en sportviteit waarden.
- Aan het eind van de 19e eeuw werd compette steeds belangrijker WINNEN.
- De fabrikanten wilden dat arbeiders gezond bleven door te sporten. Nieuwe
ontwikkelingen in transport en communicate, media en cultuur. Al deze ontwikkeling
maakten het ontstaan mogelijk van sportsysteem: verenigingen, bonden en natonale
compettestelsels.
- 1912: Nederland Olmmpisch Comité (NOC) opgericht.
De Nederlandse voetbal bond (NVB) , gmmnastek verbond (NGV), militaire sportvereniging,
Nederlandse atletekunie (NAU), amateur schermbond(NASB).
- 1926: De eerste Nederlandse gehandicaptensportvereniging Nederlandse Doven sport
bond (NDSB).
- Belangrijke levensbeschouwelijke stroming richten eigen maatschappelijke organisates
op: katholieke en protestantse scholen, boerenorganisates, vakbonden en media.
Vooral het opkomende socialisme werd door de kerken aan het einde van de 19 e en
begin 20e eeuw als een bedreiging gezien. Arbeiders dreigden over te lopen van de kerk
naar de organisates van de socialistsche beweging.
