samenvatting van historische context 1: steden en burgers in de lage landen. Samenvatting per paragraaf volgens het Feniks boek maar ook goed te gebruiken met een ander boek. De kenmerkende aspecten staan erin. Zelf een goede voldoende mee gehaald in 6vwo :))
1 Historische context: Steden en burgers in de
Lage Landen
1.1: Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen
Ka’s: 13 De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving.
14 De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk (1050-
1302)?
Door de vruchtbare grond was de graanopbrengst in Vlaanderen het hoogste van alle Nederlandse
gewesten. Aan het einde van de vroege middeleeuwen waren er nog veel bossen, moerassen en
overstromingen. Hierdoor groeide de inwoners langzaam, er was wel een toenemende vraag naar
voedsel, bossen werden gekapt en dijken gelegd.
Groeien agrarische productie:
Ontginningen en inpolderingen
Boeren ontwikkelde een betere ploeg, getrokken door paarden
Overstappen op drieslagstelsel, nu was 2/3 van de akker ingezaaid ipv de helft. Door de
afwisseling van gewassen en betere bemesting raakte de grond minder snel uitgeput.
Hierdoor groeide de voedselproductie en bevolkingsomvang, tussen de 11 e en 14e eeuw
verdrievoudigde het inwonertal. Dit zorgde voor nieuwe ontginningen en meer bevolkingsgroei. Deze
ontwikkelingen begonnen in de omgeving van Brugge en Gent. Vanaf het einde van de 10 e eeuw
waren edelen en kloosters betrokken. Daarna ging het naar het vruchtbare zuidelijke deel van
Vlaanderen, naar Brabant, naar Holland en daarna naar Zeeland.
Handel en nijverheid:
Door de toename van voedselproductie kon ambacht ontstaan. Ambachtslieden vestigde zich in een
stad met regionale marktfunctie. Ze maakte producten die elke boer eerst zelf moest maken. De
boeren verhandelde de overschotten voor nijverheidsproducten. Na de Romeinse tijd was de handel
ingestort en waren ze minder munten gaan drukken. Door de toenemende handel gingen koningen
edelen en stedelingen weer munten slaan. Dit bevorderde de handel en was winstgevend omdat de
munten meer waard waren dan het metaal waarmee ze waren gedrukt. Op het platteland werden
horigen nu met geld betaald. er ontstond een monetaire economie.
Vlaanderen en Artesië waren de centra van lakennijverheid
Er was vruchtbare grond en nieuwe technieken, dus meer bevolking en steden
De grondstoffen waren relatief dichtbij
Handelaren en bankiers uit Atrecht kregen belangrijke rol in de handel
Noord Frankrijk was dichtbij, de lakens werden internationaal verkocht op jaarmarkten bij
Parijs
De adel was de belangrijkste grondbezitter, ze juichte de ontwikkeling naar een landbouw stedelijke
samenleving toe. Rijke stedelingen konden namelijk meer belasting betalen dan horigen. Horigen
trokken naar de stad, maar dit was illegaal. Steden haalde graag mensen binnen, daarom werden
deze ‘aspirant-poorters’ beschermd. Horigen die een jaar en een dag in de stad waren mochten niet
, meer teruggehaald worden en werden vrije burgers. Zo werden steden groter en stegen
belastinginkomen. Zodat niet alle horigen weggingen, moest adel de plichten verminderen. De
privileges (=voorrechten zoals een stadsmuur mogen bouwen), werden vastgelegd in stadsrechten.
Zo kregen stedelingen steeds meer invloed op het bestuur en rechtspraak.
Atrecht
Atrecht (Zuid-Vlaanderen) lag in een vruchtbaar gebied en langs wegen uit de Romeinse tijd. Via de
rivieren was er een goede verbinding met Noord-Vlaanderen. In de zevende eeuw was hier al een
klooster gebouwd. De monniken ontgonnen het omliggende gebied en de voedselproductie nam toe,
schapen zorgde voor textielnijverheid. De stad gaf aspirant-poorters een stuk grond om een huis te
bouwen.
Vanaf de vroege 12e eeuw streefde inwoners doelen na waardoor ze zich samen verantwoordelijk
voelen voor welvaart en welzijn (= bonum commune)
Juridische bescherming van de vrijheid van stadsbewoners
Rechtszekerheid en reglementering van handel en nijverheid
Bescherming van de stad door een militaire organisatie en wallen en stadsmuur
Vergroting van de invloed van de poorters op het bestuur en rechtspraak
Handhaving van orde en rust
Inwoners van Atrecht moesten grondbelasting betalen aan de graaf van Vlaanderen. Door samen te
werken konden ze deze belasting in 1x een keer per jaar betalen. In ruil voor belasting, leningen en
beloftes van trouw stelde de stedelingen eisen aan de graaf. Enkele stedelingen werden schepen die
een permanente rechtbank vormden en uitspraken mochten doen. Schepenen kregen ook
bestuurlijke taken en beheerden de stadsfinanciën.
Poorter: stadsburger
Verzorgingsgebied: gebied dat voor producten en diensten op een stad in aangewezen
Atrecht was een belangrijke regionale markt. De overschotten van wol werden verhandelt, hier
werden lakens van gemaakt. Er waren veel innovaties zoals een groter weefgetouw en experimenten
met verschillende soorten wol. Voor het vervilten van wol werden molens op waterkracht gemaakt.
Al in de 12e eeuw waren Atrechtse parmentiers in gildes georganiseerd.
Poorters zaten in gildes
Beroepsvereniging
Alleen de leden mochten dit beroep beoefenen
Opkomst rond 900 n. Chr.
Grote maatschappelijke functie: economische, sociaal, politiek.
Volledige opleiding
Samen met begrafenissen en feesten in eigen kerk
Zorgen voor zieken weduwen en wezen
Economische rol: strenge regelementen voor kwaliteit en een eigen keurmerk
o Bonum commune
Er was een veilige markt in Atrecht door een marktvrede en strenge rechtspraak. Atrechtse
handelaren namen snel deel aan interregionale handel. De keizer schonk ze tolvrijheid en toegang tot
het Heilige Roomse Rijk. In Noord-Frankrijk kwamen handelaren uit Vlaanderen, Frankrijk, Spanje en
Noord-Italië samen op jaarmarkten. De lakens werden door heel Europa gekocht. Handelaren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annewolf1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,56. Je zit daarna nergens aan vast.
