Hoofdstuk 1. Diversiteitsbenaderingen en superdiversiteit
Om goed in te kunnen spelen op de diversiteit moet je je als professional verdiepen in de
wijze waarop diversiteitsfactoren mensen beïnvloeden. Je kijkt daarbij onder andere naar
hun identiteit en imago, overtuigingen en waarnemingen, actief burgerschap en gedragingen
en sociale omgangsvormen.
Onze waarneming vindt plaats vanuit ons eigen referentiekader, dat we ontlenen aan onze
sociale context. Die bestaat uit de omstandigheden waarin wij leven en geleefd hebben,
groeperingen en netwerken waartoe wij behoren en wat we vanuit onze achtergrond hebben
meegekregen. Bij een referentiekader gaat het ook om de gemeenschappelijke ervaringen
van meerdere mensen in ongeveer dezelfde sociale situatie. Dit vormt de sociale bril of de
culturele lens waardoor de leden van een groepering of samenleving de dingen op ongeveer
dezelfde wijze zien en interpreteren.
The carpentered world hypothesis: deze hypothese houdt in dan mensen die zijn
grootgebracht in een wereld die door timmerlieden is gemaakt, wonen in rechthoekige
straten en rechthoekige huizen met rechthoekig meubilair.
De context waarbinnen je in een sociaal-werksituatie ondersteuning geeft heeft steeds
invloed op de manier waarop je werkt. Deze context bestaat onder andere uit: de leefwereld
van de cliënt en de sociale context van de werkrelatie, de betrokken organisaties en de
wereld van de organisatieverbanden & de grotere maatschappelijke context van het
werkveld.
Overheden en maatschappelijke instituties hebben diverse beleidsinstrumenten ontwikkeld
ten behoeve van maatschappelijk kwetsbare groepen, zoals migranten en ouderen. De
vraag daarbij is hoe deze beleidsmaatregelen zich verhouden tot het omgaan met diversiteit
binnen de verschillende werkterreinen van het sociaal werk. Om in de dagelijkse praktijk
verschillende benaderingen te herkennen en zo nodig bij te stellen, volgt een overzicht van
vijf verschillende visies op diversiteit en daaraan verbonden benaderingen:
- Deficitbenadering: inhalen van achterstanden
alle burgers hebben het recht om naar vermogen te delen in onze maatschappelijke
verworvenheden zoals welvaart, cultuur, tolerantie en individuele
ontwikkelingsmogelijkheden. In de praktijk blijkt dat verschillende (groepen) mensen
in een achterstandssituatie verkeren vergeleken met de heersende dominante groep.
- Differentiebenadering: overbruggen van culturele verschillen
In deze visie zijn alle culturen gelijkwaardig. Er wordt niet uitgegaan van een tekort
aan vaardigheden, maar van de waarde van culturele verschillen. Verschillen worden
erkend en dienen overbrugd te worden door een goede interculturele communicatie,
cultuur kennis en begrip voor de ander.
- Discriminatiebenadering: tegengaan van uitsluiting en paternalisme
Centraal staat de - al dan niet bewuste - discriminatie, uitsluiting en marginalisatie
door dominante groepen die de eigen privileges veilig willen stellen, alsook het
racisme van die groepen.
- Doelgroepenbenadering: drie-in-een gecombineerd
Er wordt een combinatie gemaakt van drie voorgaande benaderingen. Ze is gericht
op vooraf vastgestelde doelgroepen. (Afzonderlijk gemeentelijk beleid voor etnische
minderheden).
Met nieuwe ogen - H1, 3, 4 & 9
1
, - Diversiteitsbenadering: verschillen én overeenkomsten tussen mensen onderkennen
Een manier om de risico’s van voorgaande benaderingen tegen te gaan is de
diversiteitsbenadering. Deze benadering overstijgt het denken in groepen die
tegenover elkaar staan, zoals allochtoon-autochtoon. Diversiteit heeft als vertrekpunt:
de verscheidenheid in de brede betekenis van het woord, ofwel al datgene waarin
mensen van elkaar verschillen.
Cultuursensitief werken wil zeggen: bewustzijn van je eigen culturele bagage en innerlijke
diversiteit, weten dat de eigen vooronderstellingen, waarden en normen niet voor iedereen
gelden en in je professioneel handelen aansluiten bij en afstemmen op de leefwereld van de
vreemde ander.
Volgens het kruispuntdenken zijn individuen te beschouwen als ‘kruispunten’ van verschil.
Dit betekent dat allerlei verschil factoren in het leven van mensen steeds gelijktijdig en in
wisselwerking werkzaam zijn. Daarnaast kan de wijze waarop de differentie lijnen met elkaar
verweven zijn, het kruispunt, veranderen gedurende de levensloop. Het zorgt ervoor dat je
mensen bekijkt in hun veelheid aan dimensies en niet vanuit één perspectief.
Platte diversiteit Intersectionele diversiteit
Verschilcategorieen zijn dichotoom (man- Verschillen zijn continu: mate van man-
vrouw) vrouw
Verschilcategorieen zijn machtsneutraal: Verschillen zijn machtsgeladen:
het maakt niet uit bij welke groep je hoort machtsdynamiek en sociale ongelijkheid
Verschilcategorieen zijn eendimensionaal Meerdere lagen of dimensies
Verschillen zijn statisch verschillen zijn dynamisch
Verschilcategorieen zijn niet van elkaar Verschillen werken intersectioneel op elkaar
afhankelijk en hiërarchisch te ordenen in doordat ze elkaar betekenis verlenen en
beïnvloeden.
De essentie van kruispuntdenken is samen te vatten met de volgende twee stellingen:
1. ieder individu heeft een meervoudige sociale identiteit;
2. Iedere individu en iedere groep of samenleving is multicultureel.
In de intersectionaliteitstheorie worden acht sociale identiteitsaspecten onderscheiden:
etniciteit, klasse, levensfase/generatie, talent/handicap, religie/levensbeschouwing,
sekse/gender, seksuele oriëntatie en professionele socialisatie.
Superdiversiteit is een begrip dat sinds 2010 gebruikt wordt om de demografische transitie te
omschrijven die de samenleving in de 21e eeuw doormaakt. Kenmerkend voor een
superdiverse samenleving is dat niet langer eenduidig te omschrijven is tot welke cultuur je
behoort en waar je vandaan komt. Het is niet te beschouwen als een synoniem voor de
multiculturele samenleving. Geldof onderscheidt een kwantitatieve en een kwalitatieve
dimensie. De kwantitatieve dimensie staat voor de beschrijving en analyse van de
migratiecijfers en de veranderende bevolkingssamenstelling vanaf de jaren 90 in de 20e
eeuw. De kwalitatieve dimensie staat voor de zogenoemde diversificatie binnen de
diversiteit.
In zijn artikel ‘Sociaal werk in een superdiverse samenleving’ onderscheidt Geldof acht
Met nieuwe ogen - H1, 3, 4 & 9
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Wietskevdv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.