Samenvatting
Samenvatting mc Kay H15
- Vak
- Nieuwe Tijd I
- Instelling
- Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Hoofdstuk 15 uit mcKay. Ik heb hem gemaakt voor het vak Nieuwe Tijd 1 voor de studie geschiedenis op de Radboud universiteit.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
1 beoordeling
Door: aalderickpluim • 3 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
H15 Absolutisme en constitutionalisme1589-1725
Zeventiende eeuw crisis en herbouwen
De 17de eeuw wordt vaak als een eeuw van crisis gezien door o.a. klimaatveranderingen,
religieuze troebelen en oorlog.
De sociale ladder en het boerenleven
Het zeventende-eeuwse leven was sterk hiërarchisch, de adel en de geestelijkheid waren
nog steeds erg belangrijk maar inmiddels hadden de rijke handelaren zich ook tot de elite
benoemd met steun van de vorsten. Het gewone volk stond onderaan ladder, dit was
volgens velen hoe God het bedoeld had. De samenleving was patriarchaal: mannen waren
de baas. In het gezin stond de vader aan het hoofd. De meeste mensen leefden op het
plateland in kleine dorpjes met een kerk. In West-uuropa waren al veel vrije boeren, zij
zaten niet in het hofstelsel. In Oost-uuropa was dit echter wel het geval.
Hongersnood en economische crisis
De opbrengst van het plateland was schaars en een paar misoogsten zouden tot
hongernood leiden. Begin 17de eeuw begon de ‘Kleine IJstjdd. Hierdoor ontstonden er overal
hongersnoden. De meeste mensen gingen niet direct dood door de honger maar door de
ziektes die de zwakke geworden mensen verspreidden. Zo heerste de pest tot en met 1720
in uuropa. Door de hongersnoden ontstond een kleine economische crisis, deze trof Spanje,
Duitsland, Frankrijk en ungeland. Niet iedereen had er last van, in Nederland bevond zich in
deze periode namelijk in de gouden eeuw. Arbeiders werden het hardst geraakt. Bij de
stjging van de broodprijs ontstonden rellen. ‘oorele economied: maatschappelijke
behoefen hebben de overhand op concurrente en winst
De dertigjarige oorlog
Bovenop de moeilijke situate in uuropa ontstond er in het HRR ook nog een destructeve
oorlog -> de 30 jarige oorlog (1618-1648), tussen katholieken en protestanten. De vrede van
Augsburg (1555) werd opgeheven. De Protestantse Unie (1608) vs de Katholieke Liga (1609).
Oorlog bestond uit 4 fases:
- De Boheemse fase (1618-1625) -> burgeroorlog Bohemen. Katholieken verslaan
protestanten bij de Slag op de Wite Berg (1620).
- De Deense fase (1625-1629) -> Buitenlandse mogendheden mengen zich in het confict.
Katholieken (Habsburgers) behalen overwinningen. Resttute-udict (1629) om eigenlijk
afspraken van Vrede van Augsburg te herstellen. Habsburgers overwinnen.
- De Zweedse fase (1630-1635) -> Gustav II Adolf breekt Habsburgse macht.
- De Franse fase (1635-1648) -> Slag bij Rocroi (1643) zorgt voor begin van de Franse eeuw.
Vrede van Westaaen (1648): serie van verdragen die de 30jarige oorlog beëindigen.
Ook werd de onafankelijkheid van talloze Duitse prinsen erkent, die de macht van de keizer
in het HRR vernietgde. Afspraken uit de Vrede van Augsburg werden permanent en
Calvinisme en Lutherisme werden toegestaan. De dertgjarige oorlog was de meest
destructeve oorlog voor de uuropese economie en maatschappij tot de wereldoorlogen. 1/3
, van de stadsbevolking en 2/5 van de platelands bevolking overleed, er ontstonden compleet
ontvolkte gebieden.
Prestaties bij staatsopbouw
Na de oorlogen en economische repressies begonnen monarchen nieuwe eisen te stellen
aan hun volk. ur ontstonden Absolute en consttutonele overheden. Toch deelden ze beiden
de drang naar centralisate en naar de strijd om uitbreiding (koloniën in de nieuwe en oude
wereld). Het was moeilijk een centrale staat te bouwen door o.a. stadsprivileges en lokale
machtsstructuren die lastg in te trekken waren. Toch slaagden de uuropese vorsten erin om
bestuur te centraliseren (geweld). Dit had 4 gevolgen: hogere belastng, grotere legers,
betere bureaucrate en territoriale expansie (in uuropa en overzees). De staten waren niet
volledig soeverein, maar hebben wel bijgedragen aan de ontwikkeling van de soevereiniteit.
Oorlogsvoering en de groei van het leger
ur kwamen steeds meer absolute statenop. uen manier om die sterkere staten te creëren
was oorlog. oonarchen bouwden enorme staande legers die sterk geprofessionaliseerd
werden. De legers groeiden, dit was handig omdat sommige landen oorlogen op meerdere
fronten moesten vechten. Overal in uuropa kwamen absolute vorsten op die enorme
landlegers bouwden. ungeland investeerde in de vloot en bouwde s dwerelds grootste vloot.
Populaire politieee actie
Door de hongersnoden en hoge belastng ontstond ontevredenheid onder de burgers tegen
de centraliserende vorsten. De bevolking kwam in de 17e eeuw geregeld in opstand maar
omdat deze door de macht van de vorst werden neergeslagen leidde het vaak tot niks. Begin
18de eeuw werden de staten veel sterker en waren dit soort volksopstanden nauwelijks meer
mogelijk.
Absolutisme in Frankrijk en Spanje
In de middeleeuwen werd de vorst gezien als iemand de door God was gekozen om te
regeren. God bepaalde de wet en koningen moest deze handhaven. Lodewijk XIII & XIV
bouwden een veel sterkere gecentraliseerde Franse staat. Lodewijk XIV wordt gezien als een
absoluut vorst met eindeloze oorlogen en hoge belastng, maar in werkelijkheid was zijn
macht gebaseerd op samenwerkingen met de Adel. Hier zie je dus het succes maar ook de
compromissen van het Absolutsme.
De basis van het Franse absolutisme
Het absolutsme kwam niet zomaar uit de lucht vallen, de roots van het absolutsme gaan al
decennia terug. In 1589 wanneer Hendrik IV aan de macht komt is het een chaos in Frankrijk,
religieuze twisten, slechte oogsten. Het lukt hem het land op te bouwen en voert het edict
van Nantes in. Hij verlaagt belastng en bouwt een betere infrastructuur. Hendrik IV wordt in
1610 door een katholieke extremist vermoord. Omdat zijn zoon Lodewijk XIII nog maar 9 is
gaat zijn vrouw oaria de oedici regeren. oaria was een vrouw dus er werd ook een minister
aangesteld: Kardinaal Richelieu. Dankzij hem bleef Frankrijk haar grenzen behouden tjdens
de 30 jarige oorlog. Richelieu verbeterde de bureaucrate door de intendanten direct aan de
vorst te verbinden, zij hadden elk een district waar ze belastng ophaalden, mensen
rekruteerden voor het leger, rechtspraken en op de adel in dat gebied lete. Door deze
centralisate werd Frankrijk een veel sterkere staat. Richelieu probeerde de macht van
protestanten te verminderen binnen Frankrijk. In het buitenland was zijn doel om de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eges123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen