1.1: Wat is psychologie en wat is het niet?
Slechts een minderheid van de psychologen houdt zich bezig met de diagnose en
behandeling van geestelijke problemen. Tevens zijn slechts weinig psychologen
psychoanalyticus. Psychoanalyse is een zeer gespecialiseerde en weinig toegepaste vorm
van therapie.
Psychologie = de wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
‘Psyche’ = geest en ‘-ologie’ = gebied van studie
Het terrein van de psychologie beslaat dus:
- Interne geestelijke processen (indirect waarneembaar)
- Externe, waarneembare gedragingen
De wetenschap van psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare gebeurtenissen.
1.1.1 Psychologie; het is meer dan je denkt
Psychologen werken in verschillende omgevingen en verrichten daarin sterk uiteenlopende
taken.
Drie soorten psychologen:
● Experimenteel psychologen (onderzoekspsychologen): vormen de kleinste groep,
maar voeren het meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert. De
meeste onderzoekspsychologen zijn werkzaam aan universiteiten waar ze ook
lesgeven.
● Docenten psychologie: geven les aan studenten van professionele
bacheloropleidingen en aan universiteiten. Op universiteiten doen ze ook
wetenschappelijk onderzoek. Soms behandelen ze daarbij ook mensen als ze
bijvoorbeeld werken op een afdeling medische psychologie.
● Toegepast psychologen: gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen
is vergaard om problemen van mensen op te lossen door middel van trainingen, het
ontwerpen van speciale gereedschappen of psychologische behandelingen.
○ ong. ⅔ van de psychologen met een universitaire opleiding
Specialisaties in de toegepaste psychologie
● Arbeids- en organisatiepsychologen (A&O-psychologen): gespecialiseerd in
aanpassingen aan de werkplek die de productiviteit en de arbeidsmoraal van
werknemers moeten maximaliseren.
● Sportpsychologen: helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren, door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te
beheersen.
● Schoolpsychologen: zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Zij houden
zich bezig met onderwerpen op het gebied van leren, het gezin of persoonlijke
omstandigheden die schoolprestaties kunnen beïnvloeden. Zij richten zich ook op
, sociale omstandigheden van leerlingen. Ze diagnosticeren leer- en
gedragsproblemen en adviseren leraren, ouders en leerlingen.
● Klinisch psychologen en counselors: helpen mensen zich aan te passen op sociaal
en emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te
maken.
● Forensisch psychologen: leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem. Forensische psychologen kunnen gevangenen in penitentiaire of
tbs-inrichtingen testen om vast te stellen of ze vrijgelaten kunnen worden of fit
genoeg zijn om voor de rechtbank te verschijnen. Ook kunnen ze verklaringen
beoordelen in mogelijke gevallen van verkrachting of kindermishandeling. In
sommige landen helpen ze bij de selectie van een rechtbankjury.
○ Een van de nieuwste specialismen in de psychologie.
● Omgevingspsychologen: proberen de interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren, bijv. door milieuvriendelijk gedrag te stimuleren of workshops te geven.
● Gerontopsychologen: opgericht door de American Psychological Association om
ouderen te helpen hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief te leren
omgaan met leeftijdsgerelateerde problemen. Ze beoordelen het functioneren van
ouderen en verstrekken begeleiding, in overleg met cliënten, families, verzorgers en
artsen, om ouderen te helpen hun potentieel maximaal te benutten.
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
Vrijwel alle psychiaters behandelen psychische stoornissen en een aantal psychologen ook.
Psychiatrie richt zich voornamelijk op de behandeling van mensen met ernstigere
psychische stoornissen dan psychologen en doet dit vanuit een medische invalshoek.
Psychiaters hebben een medische opleiding (geneeskunde) genoten en hebben daarnaast
een gespecialiseerde opleiding achter de rug in de behandeling van geestelijke en
gedragsmatige problemen, meestal m.b.v. geneesmiddelen.
De psychologie beslaat het hele terrein van menselijk gedrag en de geestelijke processen.
Voor de meeste psychologen ligt de nadruk van hun opleiding op onderzoeksmethoden in
combinatie met het bestuderen van bijvoorbeeld een van de specialismen. De opleiding is
niet medisch van aard en psychologen zijn daarom niet bevoegd om medicijnen voor te
schrijven.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
● bijv. horoscopen (astrologie), grafologie, waarzeggerij
Wat is kritisch denken?
Zes vaardigheden voor kritisch denken (gebaseerd op specifieke vragen):
1. Wat is de bron?
a. Heeft degene die de bewering doet de feitelijke kennis over het onderwerp op
advies gevraagd aan iemand met de noodzakelijke expertise?
b. Heeft de bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
a. Je kunt niet overal kritisch over zijn dus je moet selectief zijn.
, i. Kritische denkers zijn sceptisch over beweringen die als ‘doorbraak’ of
‘revolutionair’ worden aangemerkt.
ii. Je moet ook kritisch nadenken bij beweringen die in strijd zijn met
bestaande kennis.
3. Wat is het bewijsmateriaal? (Een van de belangrijkste richtlijnen bij kritisch denken).
a. Wat is het bewijsmateriaal dat de bewering ondersteunt?
i. Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaring van
iemand of enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor
wetenschappelijk bewijs worden aangezien.
ii. Wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig waarvoor wetenschappelijk
onderzoek moet worden verricht.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
a. Kritische denkers zijn in staat veel voorkomende soorten bias te herkennen.
i. Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op
attitudes en gevoelens, in plaats van op een rationele analyse van het
bewijsmateriaal.
ii. Confirmation bias (bevestigingsbias): de neiging om informatie die
niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in
plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent.
1. Hersenen kunnen fysiek een ‘bevestigingsbiasmodus’
inschakelen als ze met tegenstrijdig bewijsmateriaal worden
geconfronteerd.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
a. Bijv. de aanname dat ‘gezond verstand’ een substituut is voor
wetenschappelijk bewijs.
b. Bijv. de aanname dat wanneer twee dingen tegelijkertijd voorkomen, het een
het ander moet veroorzaken (= correlatie-causaliteit-denkfout).
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
a. Voor een probleem dat uit meerdere facetten bestaat, is een complexere
oplossing nodig.
1.2: Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Griekse filosofen (Socrates, Plato en Aristoteles) speculeerden over bewustzijn en gekte en
stelden dat emoties het denken kunnen verstoren en dat onze waarnemingen slechts
interpretaties zijn van de ons omringende wereld → moderne psychologen stemmen
hiermee in.
Rond dezelfde tijd als de Grieken werden in Aziatische en Afrikaanse samenlevingen ook
psychologische ideeën ontwikkeld.
● Azië: verkenden volgers van yoga en het boeddhisme het bewustzijn, dat ze via
meditatie probeerde te beheersen.
● Afrika: ontstonden andere verklaringen voor persoonlijkheid en psychische
stoornissen vanuit traditionele spirituele opvattingen → volkspsychologie.
○ Op basis hiervan ontwikkelde sjamanen ‘behandelingen’.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mhasimons. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,92. Je zit daarna nergens aan vast.
