3.1 3.2 3.3
Nora van Riet: De maatschappij moet in het handelen van de social worker herkennen dat deze handelt in
opdracht van de maatschappij en een bijdrage wil leveren aan het oplossen van problemen zoals die in de
maatschappij ervaren worden.
3.4 De vervreemde mens
Karl Marx: Schreef het communistsche manifest.
Dialectek
Vaak wordt dialectek voorgesteld als een schematsche drieslag
These (stelling)
Antthese (tegenstelling)
Synthese (samenstelling)
Negate = ontkennen/vernietgen
Ontkenning is een noodzakelijk moment in iedere ontwikkeling.
Dialectisch materiialiisme
Marx neemt de dialectsche methode van Hegel niet zonder meer over. Hegel is een idealist, Marx een
materialist.
Volgens het idealisme van Hegel verloopt de ontwikkeling van de menselijke geest (geëist) zelfstandig en wordt
zij niet beïnvloed door de maatschappij waarin wij leven
Marx keert het om: niet het bewustzijn bepaalt het leven, maar het leven bepaalt het bewustzijn.
Dialectsch materialisme wilt zeggen: ons bewustzijn door de sociaaleconomische processen wordt bepaald.
Idealiisme VS materiialiisme
Hegel: maatschappelijke omstandigheden zijn een uitdrukking van de ontwikkeling van de menselijke geest.
Daarom spreken we van het idealisme.
Marx: Beweert daarentegen dat de materiele omstandigheden bepalend zijn voor het idee dat we hebben van
de mens. Hij keert zich tegen het idealisme en de valste voorstellingen die de mens van zichzelf heef.
Conclusie Marx: de heersende ideeën zijn de ideeën van de heersende klasse. En de heersende klasse is de
klasse die de productemiddelen bezig. De heersende klasse bepaalde de middelen van de geestelijke
producte: onderwijs, cultuur, religie, moraal en opvoeding.
In elk tjdperk heerst volgens Marx een bepaald beeld van de mens.
Verivrieemding van de aribeid
19e eeuw
Vervreemding van de arbeid: betekent dat we niets meer over onze arbeid te zeggen hebben. Andere bepalen
wat we moeten doen: we herkennen onszelf er niet meer in.
Voorbeeld: een autoproducte wordt in meerdere kleine stappen gedaan die ervoor zorgen dat de geest wordt
afgestompt.
Als gevolg van arbeidsdeling raken we vervreemd van de producten die we maken en van de medemens.
We zijn niet langer de baas over ons producteproces.
Voorbeeld: een wijkverpleegster die in en uit klopt omdat ze maar een bepaalde tjd bij een cliënt mag
spenderen.
In de 19e eeuw was ook veel kinderarbeid, Marx komt hiertegen en de vervreemding van de arbeid in opstand.
Marx legt veel nadruk op deze tegenstelling omdat arbeid wezenlijk is voor de ontwikkeling van de mens. Door
zich de productemiddelen toe te eigenen, hebben de kapitalisten zich de zeggenschap over de arbeid en
daarmee over de ontwikkeling van de mens toegeëigend.
3.5 De zelfstandige mens
, Hoewel Fromm in Marx een belangrijke inspiratebron vindt voor zijn maatschappijkritek, zoekt hij de oorzaak
van de vervreemding niet in de producteverhoudingen, maar in de angst voor de vrijheid (zijn flosofe is geen
dialectek).
De flosofe van Fromm is meer een sociaalpsychologische verklaring voor de angst voor vrijheid.
‘De mens heef zich wel bevrijd van de natuur, maar is nog niet in staat gebleken deze negateve vrijheid, de
vrijheid van de natuur, om te zeten in een positeve vrijheid, dat wil zeggen in een vrijheid tot zelfontplooiing
die tot een zinvol bestaan leidt.
De brieuk met de natuuri
Dieren leven in een instnctmatge harmonie met de natuur, de mens niet.
Het dier heef geen zelfewustzijn. Het past zich aan de omgeving aan. Als het dat niet doet, zal het niet
overleven. De mens kenmerkt zich daarentegen juist door de breuk tussen hem en de natuur. Daarin wordt hij
zich van zichzelf bewust, de mens past de wereld voor zichzelf aan.
‘’In plaats van onze onzekere vrijheid op te geven zegt Fomm dat we deze moeten aanvaarden’’.
Uit de breuk met de natuur vloeien fundamentele behoefen van de mens voort. Deze breuk dwingt ons een
nieuw evenwicht en nieuwe zekerheden te zoeken.
Behoefte aan oriiënteriing
De behoefe aan oriëntate en zingeving is fundamenteel, omdat we nu eenmaal een referentekader nodig
hebben waaraan we ons kunnen vasthouden en dat ons in staat stelt zin te geven aan ons bestaan.
‘’ tegenwoordig ontmoeten wij mensen, die als een automaat handelen, denken en voelen, die nooit iets
waarlijk echt van binnenuit zelf ondergaan en beleven, die zichzelf geheel zien in het licht van wat men geacht
wordt te zijn, bij wie een kunstmatge grijns de plaats van echt lachen heef ingenomen, zinloos gebabbel de
plaats van waarlijk contact heef en gesprekken bij wie echter smart verdwenen is om plaats te maken voor
dofe, in slaap gewiegde wanhoop (fromm, 1977).
Behoefte aan veribondenheid
Naast de behoefe aan oriëntering wijst Fromm de behoefe aan verbondenheid als fundamenteel aan. Om ons
op ons bestaan te oriënteren, zoeken we de steun van anderen. Daarom hebben we een fundamentele
behoefe aan een gevoelsmatge verbondenheid met anderen, met de natuur en met onze omgeving.
Deze bondingen kunnen zowel positef als negatef uitpakken, Peer Pressure is hier een goed voorbeeld van,
een bepaalde angst om buiten de groep te vallen geven een bepaalde druk aan de groepsleden en door deze
angst geven de leden toe aan deze druk.
De kunst is volgens Fromm om een liefdevolle band met anderen te hebben waarbij de eigen zelfstandigheid
behouden blijf en we anders mogen zijn en we op ons zelf kunnen vertrouwen dat wij er al individu toe doen.
Iis norimaal zijn gezond?
Normaal is wat door een gegeven sociale orde gewoon wordt gevonden. Wanneer iemand zegt DOE NORMAAL
of DOE GEWOON, dan zegt hij: ‘’ gedraag je volgens de heersende normen en waarden, doe zoals wij dat
doen’’.
Normaal is wat wij normaal vinden, maar dat wil nog niet zeggen dat het bevorderlijk is voor de geestelijke
gezondheid en het welzijn van de mens en de samenleving als geheel.
Ons aanpassen betekent ons conformeren aan of ons identfceren met de heersende opvatngen van een
groep, of dit nu een groep vrienden, collega’s of een land of een cultuur is. Dat maakt ons tot passieve
individuenen. Aanpassen in de ogen van Fromm is dus niet gezond.
Het isociaal kariakteri
Friomm intrioduceerit een nieuw begriip, het isociaal kariakteri.
Sociaal karakter: een algemene persoonlijkheidsstructuur die door de meerderheid gedeeld wordt en die
maakt dat de leden van de samenleving zich gedragen zoals van hen wordt verlangd. Van anderen verlangen
wat er van ons verlangd wordt, dat is de ulteme passiviteit.