Prehonours programma technische verpleegkunde
Geneeskunde: Urgente hartproblemen
Bijeenkomst 1: Acuut Coronair Syndroom (ACS), chronische coronair lijden, myocardziekten
Beschrijving geven van pathofysiologie van ischemie van het hart en het myocardinfarct.
Circulatiestoornissen kunnen veroorzaakt worden door aandoeningen van het hart,
aandoeningen van de bloedvaten, verlies van circulerend volume en lokale stoornissen.
- Ischemie = er is een verminderd aanbod van zuurstof aan cellen. Het kan optreden bij een
verminderde perfusie van een orgaan of een deel van een orgaan, maar ook bij een
verminderde hoeveelheid zuurstof in het bloed. Het kan lokaal ontstaan.
- Shock = algemene stoornis die het hele lichaam bedreigt. Het is een syndroom waarbij de
perfusie en oxygenatie van alle weefsels onvoldoende zijn.
Het gevolg van ischemie en shock is dat cellen niet meer in staat zijn de eigen celwand intact en
functionerend te houden. Dit leidt tot celfunctieverlies en uiteindelijk celdood.
Ziekten van de coronairarteriën
Coronair lijden = dynamisch ziekteproces waarbij een niet zo ernstige plaque aanleiding geeft tot
trombose. Dit stolsel kan vervolgens weer gedeeltelijk worden opgelost, soms zelfs zo snel dat er
nauwelijks schade is ontstaan. De vernauwing is dan echter meestal wel toegenomen.
De meest voorkomende hartaandoening wordt veroorzaakt door atherosclerotische processen
van de coronairarteriën. Hierdoor ontstaat een vernauwing wat uiteindelijk leidt tot
verminderde bloedstroom en daarmee een verminderde zuurstofvoorziening van het myocard.
Het coronairsysteem heeft echter een grote reserve, pas als de vernauwing >70% is, kan
ischemie in het achterliggende perfusiegebied optreden. Verschillende gradaties:
1. Niet zo ernstige vernauwing ischemie treedt op bij grote zuurstofvraag (zware
lichamelijke inspanning).
2. Ernstige vernauwing inspanningstolerantie neemt af, symptomen kunnen in rust
optreden angina pectoris (AP) = inspanningsgebonden klachtenpatroon door ischemie.
Stabiele angina pectoris = klachtenpatroon is stabiel of minimaal progressief.
Instabiele angina pectoris = klachtenpatroon vertoont een acute toename in ernst, duur
of frequentie.
3. Volledig afgesloten bloedvat in het achterliggende perfusiegebied zal geen
bloeddoorstroming meer aanwezig zijn, er treedt schade en celdood op myocardinfarct.
Andere oorzaken van perfusiestoornissen van het myocard zijn: spasmen van coronairarteriën,
trombose, en geringe vernauwing of combinaties.
Ontstaan van vernauwing of blokkering van de bloedvaten:
Door o.a. (mee)roken, verhoogd cholesterolgehalte, overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes
mellitus, te veel verzadigde vetten in de voeding, te weinig lichaamsbeweging, erfelijkheid,
leeftijd en geslacht kunnen er aan de binnenkant van de vaatwand beschadigingen komen. Het
afweersysteem probeert deze beschadigingen te herstellen, waardoor ontstekingsprocessen
ontstaan. Tijdens deze processen klonteren bloedplaatjes samen op de beschadigde plaats. Hier
gaan ook witte bloedcellen en vetachtige stoffen vastzitten, waaronder cholesteroldeeltjes. Zo’n
opeenhoping van deze brijachtige massa wordt plaque genoemd. Bij toename van een plaque
raakt de slagader vernauwd. Het ontstaan van plaque wordt ook wel aderverkalking of
atherosclerose genoemd. De kransslagaders slibben vanbinnen langzaam dicht. Op de plaats van
de plaque wordt de doorgang voor de bloedstroom steeds nauwer, waardoor o.a. spieren minder
zuurstof krijgt dan het nodig heeft. Wanneer de slagaders of andere bloedvaten volledig
blokkeren, kan er geen bloed naar het lichaamsdeel achter deze blokkering stromen, waardoor
een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen ontstaat. Dit lichaamsdeel kan hierdoor zelfs
helemaal afsterven. Bij een vernauwing aan de bloedvaten kan er ook een zuurstoftekort
ontstaan. Dit is vaak tijdelijk, waardoor je alleen last krijgt van symptomen.
, Prehonours programma technische verpleegkunde
Acute myocardinfarct (MI) = een deel van het myocard dreigt door ischemie af te sterven of is
afgestorven. Het ontstaat door afsluiting van de coronairarterie door een trombus of
aanhoudende vaatspasme. Dit wordt vaak veroorzaakt door een ruptuur van een niet zo ernstige
atherosclerotische plaque, waarbij de vloeibare kern hiervan in contact komt met bloed. Dit is
een zeer sterke prikkel tot bloedstolling wat ter plaatse leidt tot trombose. Als de prikkel heftig
is en de trombusvorming intens is, dan kan afsluiting het gevolg zijn. Er is sprake van een
hartinfarct wanneer de bloedtoevoer volledig afgesloten wordt en een deel van de hartspier
geen zuurstof meer krijgt en/of niet meer samentrekt. Het gedeelte dat achter de verstopping
ligt raakt beschadigd door het zuurstofgebrek en sterft vervolgens geleidelijk af. Het lichaam lost
deze stolsels na verloop van tijd zelf spontaan op, maar dan is er al schade opgetreden.
Er zijn 2 vormen van een MI:
- STEMI = myocardinfarct met ST-elevatie
Er is een afwijkende activiteit in het ST-segment door zuurstoftekort. Een verhoogde
lijn tussen punt S en de T-top wijst op minder spierweefsel, als gevolg van het afsterven
van een klein deel van de hartspier.
- Non-STEMI = myocardinfarct zonder ST-elevatie
De gevolgen ervan aangeven voor de hartfunctie.
Een van de eerste functies die door ischemie van het hart worden beïnvloed, is de contractiliteit/
kinetiek. Contractiliteitsvermindering/hypokinesie treedt al op bij kortdurende angina pectoris.
Dit herstelt echter snel bij verbetering van het zuurstofaanbod.
- Stunned myocard = herstel verloopt trager als de ischemie langer aanhoudt en ernstiger is.
- Hibernating (overwinterend, sluimerend) myocard = er is langdurig zeer weinig
zuurstofaanbod, waardoor het myocard niet meer contraheert (akinesie). Het hart lijkt
echografisch dood. Verbetering van het zuurstofaanbod zorgt ervoor dat het ‘dode’ myocard
toch weer kan gaan contraheren.
Beschrijven wat men verstaat onder het Acuut Coronair Syndroom (ACS).
Acuut coronair syndroom (ACS) = Het begrip acute coronaire syndromen (ACS) omvat zowel het
ST-segment elevatie myocardinfarct (STEMI), het niet-ST-segment elevatie myocardinfarct (non-
STEMI) als instabiele angina pectoris (IAP). Hiervan is sprake als de hartklachten voor het eerst
optreden, in rust niet snel verdwijnen of juist in rust ontstaan, ofwel traag verdwijnen na
sublinguaal gebruik van nitraten.
Coronair vaatlijden
- Stabiele angina pectoris
Symptomen:
Retrosternale druk/pijn pijn achter sternum/borstbeen
Uitgelokt door inspanning/emoties/kou/zware maaltijd disbalans; myocard heeft
meer bloed nodig, maar dat is niet aanwezig
Afname van pijn in rust of na toediening van nitrospray
2 vormen:
Typisch symptomen van hierboven. 90% kans op coronair ischemische oorzaak
Atypisch 2 van de 3 symptomen. 50% kans op coronair ischemische oorzaak
- Instabiele angina pectoris ACS
Symptomen:
Angina pectoris in rust: bij pijn in rust (of minimale inspanning), >10 min., klachten
voor het eerst en/of zeer heftig, verergering van de klachten (heftiger, langer, vaker)
Recent ontstane AP (< 2 maanden) die ernstig is
Frequent, >3x per dag
Duidelijke toename AP klachten
