Uitwerking van de leerdoelen van het vak Staatsrecht 1 aan de hand van de college aantekeningen. Ik heb hier zelf een 8 mee behaald zonder de punten van de bonustoets.
Uitleggen wat een ‘democratische rechtsstaat’ is, welke elementen hierin een hoofdrol spelen en
uitleggen wat de betekenis en relevantie van deze elementen is;
Het Koninkrijk der Nederlanden wordt gezien als de staat. Nederland is een gedecentraliseerde
eenheidsstaat en het Koninkrijk is een federatie.
• De vereisten van een staat:
o Een gemeenschap van mensen;
o Op een bepaald grondgebied (territoriaal);
o Waarover eenzijdig gezag wordt uitgeoefend door een overheid die over
dwangmiddelen beschikt;
▪ Geweldsmonopolie.
o Erkenning door andere staten.
• Functies van het staatsrecht:
o Legitimeren → geeft de staat legitimeerde macht/ erkend gezag.
▪ Overheidslegitimatie vloeit voort uit soevereiniteit.
▪ Hobbes → overheidslegitimatie is gebaseerd op een sociaal contract.
▪ Rousseau → overheidslegitimatie volgt voort uit volkssoevereiniteit.
o Organiseren →roept ambten in het leven en kent bevoegdheden aan die ambten
toe.
▪ Door decentralisatie en het legaliteitsbeginsel wordt overheidsmacht
beperkt.
o Controleren → reguleren van ambten en hun bevoegdheden.
• Bijzonder karakter van het staatsrecht:
o Het staatsrecht bindt de overheid aan het recht;
o Het roept de staatsorganisatie in het leven en bepaalt hoe deze eruit ziet;
o Het vormt de basis voor de bevoegdheidsverdeling in de staat;
o Het ligt aan de totstandkoming van het andere recht dat door de overheid gemaakt
wordt ten grondslag;
o Het bevat fundamentele rechten die tegen de overheid kunnen worden ingeroepen;
o Handhaving van het staatsrecht is soms lastig, omdat de rechter zich niet met de
wetgevende macht mag bemoeien.
,• Grondregels van een democratische-rechtsstatelijke staatsorganisatie
o Grondregel 1: een overheidsambt mag alleen overheidsgezag uitoefenen, als dat
handelen gebaseerd is op een voorafgaande, algemene, democratische
gelegitimeerde regel.
▪ Legaliteitsbeginsel → bevoegdheid ambt volgt uit wet in formele zin of de
Gw.
• Wet in formele zin → vastgesteld door de regering en de Staten-
Generaal, art. 81 Gw.
▪ Voorafgaand → geeft de rechtsbescherming aan.
▪ Algemeen → geeft gelijke behandeling aan.
o Grondregel 2: de uitoefening van overheidsgezag dien aan controle (door een ander
ambt) te zijn onderworpen.
▪ Vanwege machtenscheiding moet overheidsgezag altijd door een ander
orgaan worden gecontroleerd.
▪ Verschillende soorten controle:
• Rechterlijke controle → rechter controleert de rechtmatigheid.
• Democratische controle → controle door de politiek.
• Democratische rechtsstaat
o Democratie → staatsbestuur door/ in overeenstemming met de wil van het volk
plaatsvindt.
▪ Directe democratie → volk beslist zelf door bijvoorbeeld referenda.
• Soorten referenda:
o Initiërend/ correctief → correctief de wetgever heeft wet
aangenomen en burgers kan de politiek corrigeren. Kan ook
vooraf dan initiërend.
o Bindend of niet bindend referendum →bindend kan niet
want de GW schrijft voor dat het parlement wetten maakt en
niet burgers.
• Opkomstdrempel/ uitkomstdrempel →als niemand komt stemmen
is een referendum niet geldig, dus opkomstdrempel geeft aan
wanneer het geldig is. Bij uitkomstdrempel is referendum alleen
maar geldig als genoeg mensen voor hebben gestemd.
▪ Indirecte democratie → volk kiest volksvertegenwoordiger.
o Rechtsstaat → gebondenheid van de overheid aan het recht.
▪ De vier elementen van de essentie van de rechtsstaat:
• Staatsvrije sfeer → gewaarborgd door klassieke grondrechten/
vrijheidsrechten;
• Legaliteitseis → overheidsingrijpen ligt ten grondslag van een wet.
• Machtenscheiding → verschillende organen controleren elkaar.
• Onafhankelijke rechtspraak → als burger kan je naar een instantie
die losstaat van de overheid.
, welke bronnen van staatsrecht er zijn en hoe deze zich hiërarchisch tot elkaar verhouden;
• Normenhiërarchie:
o Verdragen/ EU-recht
o Statuut
▪ O.g.v. art. 5 lid 2 Statuut hoger dan de Gw.
o Grondwet
▪ In Nederland is de Gw onze formele constitutie.
▪ Verzwaarde wijzigingsprocedure en de rechter toetst de Gw niet.
o Wetten in formele zin
▪ Opgesteld door de regering en Staten-Generaal gezamenlijk, art. 81 Gw.
▪ ‘wet’ in Gw verwijst altijd naar een wet in formele zin.
o Wetten in materiële zin ofwel avv
▪ Besluit dat algemeen en voor herhaalde toepassing vatbaar is, dat bestemd is
om buiten administratie te werken en dat burgers en overheidsorganen
bindt. De bevoegdheid tot het opstellen moet in een wet van formele zin
staan of in de Gw (attributie).
▪ Een wet kan zowel een wet in formele zin zijn als wet in materiële zin zijn,
zoals het BW.
o Algemene maatregel van bestuur (AMvB)
▪ Avv van de regering die bij koninklijk besluit wordt vastgesteld, art. 89 Gw.
o Ministeriële regeling
▪ Avv van de minister die wordt uitgevaardigd o.b.v. delegatie door een wet in
formele zin of sub-delegatie door een AMvB, omdat ministers geen
geattribueerde bevoegdheid hebben.
o Provinciale verordening
▪ Avv van de provinciale staten, art. 127 Gw.
o Gemeentelijke verordening
▪ Avv van de gemeenteraad, art. 127 Gw.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dunyavanzanten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
