Consumentengedrag
Hoofdstuk 5 Cultuur
§1 Wat is cultuur?
Consumenten met een andere cultuur vragen een ‘eigen benadering'. Het probleem
waarmee de marketeer dan ook wordt geconfronteerd, is: hoe moet zo’n doelgroep met een
andere cultuur worden benaderd? Met andere woorden: in welke opzichten verschilt de
consument met een migratieachtergrond of een buitenlandse consument van de
Nederlandse? Hoe zijn die verschillen te achterhalen, misschien zelfs te voorspellen, en wat
betekent het voor marketingbeslissingen?
De marketeer zal in principe geneigd zijn de eigen cultuur als uitgangspunt te nemen voor
de uitvoering van de marketingstrategie en -tactiek. Vaak is het echter niet duidelijk welke
aspecten hier cultuurgebonden zijn en daardoor in een andere cultuur een ander effect
zullen hebben.
Om de problemen te kunnen oplossen moet de marketeer inzicht hebben in
cultuurverschillen en hij moet weten hoe hij daarmee moet omgaan.
5.1.1 Een definitie van cultuur
De term cultuur wordt in het dagelijks taalgebruik vaak in verband gebracht met kunst. Maar
cultuur is veel meer dan alleen kunst. De associatie van cultuur met kunst kan worden
verklaard door het gegeven dat via kunst de cultuur van een samenleving tot uiting kan
komen. Uit de muziek, de beeldende kunst en het theater van een samenleving is vaak af te
leiden wat de makers belangrijk vinden. Hiermee is aangegeven dat cultuur betrekking heeft
op de normen en waarden van een samenleving.
Ferraro hanteert een brede definitie van cultuur: alles wat mensen hebben, denken en doen
als leden van hun maatschappij. Cultuur heeft dus betrekking op materiële zaken (wat
mensen hebben), ideeën, waarden, attituden (wat mensen denken) en (normen met
betrekking tot) gedrag van mensen (wat mensen doen). Vooral normen en waarden worden
vaak gehanteerd om de cultuur van een samenleving te beschrijven. Normen zijn, vaak
ongeschreven, gedragsregels waaraan de (meeste) leden van de cultuur zich houden.
Cultuur is niet alleen herkenbaar in een samenleving als geheel, maar vaak ook in
bijvoorbeeld bedrijven (organisatiecultuur). En zo kunnen ook de verschillende soorten
markten waarmee consumenten en marketeers te maken krijgen, worden gekenmerkt door
een eigen marktcultuur.
De marktcultuur varieert niet alleen per markt, maar kan ook nog per (nationale) cultuur
variëren.
5.1.2 Cultuur en marketing
Cultuur heeft betrekking op bezittingen, ideeën en gedrag van mensen. Cultuur heeft dus
ook betrekking op marketing.
Product
De introductie van een product in een andere cultuur kan vanuit die cultuur gezien, worden
beschouwd als het overnemen van aspecten van een andere cultuur, ofwel diffusie. De
acceptatie van producten vanuit een andere cultuur zal dan ook selectief en aangepast
gebeuren. Een productintroductie in een andere cultuur kan soms worden beschouwd als
een introductie van een innovatie; met name wanneer het gebruik van het product een
aanpassing van het gedrag van de consument vereist. De marketeer kan de kans op
, acceptatie van het product aanzienlijk vergroten door ervoor te zorgen dat het product zo
veel mogelijk is aangepast aan de plaatselijke cultuur en dat het relatieve voordeel duidelijk
zichtbaar is. Daarnaast is het belangrijk dat het product gemakkelijk en vrijblijvend kan
worden uitgeprobeerd.
Promotie en communicatie
Soms lijkt een product niet geschikt om onveranderd te worden overgenomen in een andere
cultuur, maar moet uiteindelijk alleen in de promotie een andere benadering worden
gehanteerd.
De boodschap moet ook aansluiten bij de rollenpatronen in de betreffende cultuur. Zo is
het in een feminiene cultuur als de Nederlandse heel goed mogelijk om mannen af te
beelden in een verzorgende rol. In masculiene culturen zal zo'n boodschap waarschijnlijk
minder aanspreken. Ten slotte kunnen aspecten van een boodschap in verschillende
culturen verschillende, soms symbolische, betekenissen hebben.
Distributie
Niet alle distributiekanalen zijn in alle culturen geschikt. Het kopen bij postorderbedrijven, al
dan niet op afbetaling, komt in bepaalde culturen meer voor dan in andere. Ook het systeem
met ‘house party’s’ blijkt niet in alle culturen even succesvol.
§2 Kenmerken van cultuur
5.2.1 Cultuur is een samenhangend geheel
Een cultuur is opgebouwd uit verschillende aspecten die afhankelijk van elkaar zijn.
Aspecten van cultuur zijn bijvoorbeeld het onderwijs, de politiek en de stand van de
techniek. De aspecten van cultuur beïnvloeden elkaar, ze vormen een samenhangend
geheel. Het totaal van alle aspecten maakt cultuur tot een zeer complex geheel. Zeker
gezien het feit dat de aspecten ook nog kunnen variëren per markt.
Soms is het verband tussen aspecten heel vanzelfsprekend. Maar ook allerlei andere, op het
eerste gezicht minder zichtbare verbanden komen voor. Zo kunnen technische
ontwikkelingen de communicatiemogelijkheden, en daarmee de politiek, beïnvloeden. De
politiek kan ook invloed hebben op de media. Techniek en het politieke systeem kunnen het
gezinsleven beïnvloeden. Als een marketeer zich richt op consumenten in een andere
cultuur, kan het zinvol zijn om niet alleen te kijken naar directe verschillen tussen
consumenten, maar ook naar verschillen op andere aspecten die mogelijk van invloed zijn
op consumentengedrag.