PIW: artikelen & rechtspraak
Beethoven
Plan van aanpak
Bij artikelen:
- Welk leerstuk betreft het?
- Welk probleem signaleert de auteur?
- Welke oplossing stelt de auteur voor?
- Beargumenteerde, eigen mening
Bij rechtspraak:
- Wat is de casus?
- Welk leerstuk betreft het?
- Wat is de kernoverweging?
- Beargumenteerde eigen mening
II. Onrechtmatige daad
IIA. Onrechtmatige daad 1
Artikel: Den Hollander, De relativiteit van wettelijke normen
- Leerstuk: relativiteit, artt. 6:162 jo. 6:163 BW
- Probleem: Er bestaat veel discussie over relativiteit, omdat er de rechter veel
vrijheid heeft, er verschillende varianten zijn en de abstracte onrechtmatigheid
wordt toegepast.
- Oplossing: Den Hollanders eenduidige defnitie: het vereiste dat de
geschonden norm strekt tot bescherming van het geschade belang. De
relativiteitstoets moet worden onderscheiden van de onrechtmatigheidstoets:
men moet apart kijken of er onrechtmatig is gehandeld (of de norm is
geschonden) én jegens wie de geschonden norm bescherming biedt. Den
Hollander meent dat de ratio van het relativiteitsvereiste is het relateren van
geschonden norm en geschaad belang met een normatieve redenering. Den
Hollander wil het daarom normaliseren: het is niet naar zijn aard
aansprakelijkheidsbeperkend of – regulerend. Hij pleit voor een tweetrapsraket:
eerst beantwoorden of onder het beschermingsdoel slechts een algemeen belang
valt, of het ook individuele vermogensbelangen beoogt te beschermen. Zo ja,
dan moet worden gekeken of dit specifeke geval onder deze individuele
vermogensbelangen kan worden geschaard. Bij de eerste vraag moet de rechter
zich terughoudend opstellen in zijn verhouding tot de wetgever. Bij de tweede
vraag is het onvermijdelijk en wenselijk dat de rechter zich actief opstelt omdat
een concrete vraag moet worden beantwoord. Met de correctie Langemeijer
worden de scherpe kantjes er vanaf gehaald: de rechter kan ook oordelen dat
een ongeschreven zorgvuldigheidsnorm is geschonden die wel de benadeelde
Privaatrecht in werking Onrechtmatige Daad Beethoven
,beschermt en dat dat een grondslag oplevert voor aansprakelijkheid.
- Mening: X
Artikel: Hartlief, Gezichtspunten, vingerwijzingen en vuistregels. Kan dat
anders?
- Leerstuk: rechtspreken o.g.v. algemene gezichtspunten van de HR
- Probleem: De rechtspraktijk moet dealen met vage vuistregels, gezichtspunten
en vingerwijzingen. Volgens Hartlief kan het niet anders dan dat de rechtspraak
werkt met gezichtspunten e.d., omdat op veel vlakken een regel niet altijd
easypeasy kan worden toegepast; er moet een afweging worden gemaakt. De HR
en wetgever kunnen factoren geven die moeten worden meegenomen in de
afweging. De HR is geneigd om de rechter wel speelruimte te laten bij de
factoren, terwijl de rechter juist op duidelijkheid zit te wachten. Ook kunnen de
factoren vaag zijn omdat er geen gewicht wordt toegekend aan de verschillende
factoren, terwijl soms eentje logischerwijs wel dominant is. Bovendien zijn de
factoren soms vaag opgeschreven.
- Oplossing: Niet altijd hoeft te worden gekozen voor een factorenbenadering.
Ook kan worden gekozen voor duidelijke factoren zonder speelruimte voor de
rechter. Bovendien kan de HR aangeven welke factor het zwaarste weegt. Mocht
een uitzondering echt nodig zijn, biedt het wettelijke systeem hiervoor ruimte.
- Mening: X
Artikel: Ivo Giessen, Ingehaald door de geschiedenis… tijdloze vragen voor
de toekomst: historisch onrecht
- Leerstuk: onrechtmatige daad, historisch onrecht
- Probleem: De opkomst van historisch onrecht, d.w.z. dat vele jaren na dato via
de juridische weg groepen mensen erkenning en genoegdoening willen krijgen
voor leed dat hen in het verleden is aangedaan hier of elders. Spier: Wees
voorzichtig met aansprakelijkheid voor daden uit het verleden waarbij de
gevolgen voor latere generaties nog merkbaar zijn. Het is onvoldoende dat de
daden naar huidig recht onrechtmatig zijn: ze moeten ook onrechtmatig zijn naar
de maatstaven van die tijd. Gevaar van beneft of hindsight, is dat het een lawine
van procedures kan veroorzaken (domino-efect). De bovenlaag van de
bevolking, die vroeger van de misstanden profteerden, betalen ook niet de
rekening, maar de overheid zal dokken en dat gaat ten koste van het geld dat zij
kan besteden aan de onderlaag van de bevolking.
Giessen: Uit het Urgenda-vonnis bleek dat de rechterlijke macht een belangrijke
rol kan spelen in de lastige reguleringszaken: hoe en door wie bepaalde
maatschappelijke problemen reguleerd moeten worden. Voorbeelden:
massamoord in Indonesië en klimaatschade. Giessen vraagt zich wel af of de
civiele rechter de geëigende partij is om deze reguleringsvragen in grote,
maatschappelijke en historisch beladen zaken te tackelen. Door collectieve acties
zal dit vraagstuk een ruimere werking krijgen en is het domino-efect wellicht niet
te vermijden.
- Oplossing: N.v.t.
- Mening: X
Privaatrecht in werking Onrechtmatige Daad Beethoven
, Artikel: Jansen, Hoe luiden de kelderluikfactoren?
- Leerstuk: zorgplicht, gevaarzetting, Kelderluik
- Probleem: Er zijn twee varianten van de Kelderluikfactoren in omloop.
1) ~Bildtpollen/Miedema-arrest: - de kans op schade; -de aard van de gedraging,
-de aard en ernst van de eventuele schade en - de bezwaarlijkheid en
gebruikelijkheid van het nemen van voorzorgsmaatregelen.
2) ~Martina/Curaçao-arrest: -niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en
voorzichtigheid waarschijnlijk; kans ongevallen; ernst gevolgen en
veiligheidsmaatregelen bezwaarlijk.
- Oplossing: Jansen is geen fan van de formulering uit ~Bildtpollen/Miedema
omdat door de samenvoeging van de kans op onoplettendheid en de kans op
schade een potentieel belangrijk nuanceverschil verloren gaat. Aard van de
gedraging vindt hij maar een vreemd criterium, want je toetst alles aan de aard
van de gedraging, de context. Beter kan men aard van de rechtsverhouding
gebruiken als eventuele correctie (bijvoorbeeld collegezaal Vs. Boxring).
Gebruikelijkheid van het nemen van voorzorgsmaatregelen is onhandig: in veel
gevallen ziet de gevaarzetting op gedrag dat toen normaal werd gevonden.
- Mening: X
Artikel: Smeehuijzen, Hoe oordeelt de feitenrechter over strijd met de
maatschappelijke betamelijkheid in de zin van art. 6:162 lid 2 BW?
- Leerstuk: maatschappelijke betamelijkheid, schending ongeschreven
zorgvuldigheidsnorm
- Probleem: Maatschappelijke betamelijkheid (schending ongeschreven
zorgvuldigheidsnorm) is een van de meest belangrijke begrippen in het
aansprakelijkheidsrecht, maar ook vaag en ongedefnieerd.
- Oplossing: Het is een feitelijke vraag, daarom kijkt Smeehuijzen naar hoe de
rechter een oordeel vormt. De rechter zoekt naar houvast door te objectiveren.
Eerst kijken ze naar een externe bron, anders vullen ze zelf aan. De rechter
gebruikt verschillende bronnen: gezichtspunten van de Hoge Raad; wetgeving
(samenwerking, wetgeving + omstandigheden van het geval & refexwerking,
niet van toepassing zijnde regels toch toepassen); maatschappelijke
normvorming (protocollen e.d.); oordeel van derden (deskundigen,
tuchtrechters). Soms werken deze bronnen ook samen en dat botst niet omdat ze
zich op een ander abstractieniveau bevinden. Zijn conclusie is dat de weging van
de concrete omstandigheden beslissend blijft, tenzij derden zich al hebben
uitgesproken over het concrete geval.
- Mening: X
Artikel: Van Boom & Barendrecht, Gedrag van toen, normen van nu?
- Leerstuk: historisch onrecht, maatschappelijke betamelijkheid
- Probleem: Het aansprakelijkheidsrecht verplicht mensen om voordat ze aan
een nieuwe activiteit beginnen onderzoek (onderzoeksplicht) te doen en
voorzichtig te zijn (ook als er geen zekerheid bestaat over de
langetermijnrisico’s). De crux is om te oordelen of de gedragingen destijds
onbetamelijk waren. Een gedraging van toen moet worden beoordeeld aan de
normen van toen. Het kan echter heel lastig zijn om de normen van toen vast te
stellen, zeker als ze ongeschreven zijn; dit kan ook onwerkbaar en onredelijk zijn.
Het aansprakelijkheidsrecht wordt nu wel gebruikt i.p.v. andere vormen van
Privaatrecht in werking Onrechtmatige Daad Beethoven
