H19 An Age of Revolution (1789-1815)
Deelvragen
● Welke factoren leidde tot de Franse Revolutie in 1789?
● Waarom vonden er verschillende fasen van revolutionaire veranderingen plaats na
1789 en wat waren de karakteristieken van iedere fase?
● Welke impact hadden de Revolutie en de overheersing van Napoleon op Frankrijk,
Europa en de wereld?
Samenvatting
De Franse Revolutie daagde de principes van erfelijke macht en politiek privilege uit, die
eerder alle Europese staten regeerden. De Revolutie begon toen een financiële crisis de
monarchie dwong het hoofd te bieden aan het verlangen voor politieke hervorming van een
deel van de Franse elite. Politieke filosofie uit de Verlichting en het voorbeeld van de
Amerikaanse Revolutie, zetten de Franse hervormers in actie. In de eerste fase, vestigde de
Franse Revolutie het principe van een constitutionele overheid en bracht een einde aan de
vele traditionele politieke privileges van het Ancièn Regime.
Toen, door de hardnekkigheid van de koning, de dreiging van buitenlandse invasies en de
acties van republikeinse wetgevers en Parijzenaren, werd de Revolutie radicaler. De meest
extreme fase, de Terreur, produceerde de meest effectieve wetgeving voor normale burgers,
maar ook het ergste geweld van de Revolutie. Een periode van onstabiel bestuur dat daarop
volgde, eindigde toen Napoleon de macht greep.
Hoewel Napoleontische heerschappij sommige aanwinsten van de Revolutie permanent
maakte, onderwierp het Frankrijk en een groot deel van Europa aan dure oorlogen van
verovering. Na Napoleon werd de Franse monarchie hersteld, maar zijn macht was niet
langer absoluut als gevolg van de Revolutie. De impact van de gebeurtenissen in Frankrijk
werden vervolgd buiten zijn grenzen. Politieke en wettelijke hervormingen waren opgelegd in
veel delen van Europa, en zelfs op beperkte manieren in de koloniën.
Welke factoren leidde tot de Franse Revolutie in 1789?
Geïnspireerd door gebeurtenissen in Amerika, drongen elites in Ierland, Nederland en Polen
aan op grotere politieke vrijheid.
De steun van Frankrijk voor de Amerikaanse koloniën tegen GB deed de staatsschuld
toenemen en stelde de Franse soldaten bloot aan revolutionaire ideeën.
Tegen de late jaren 1780 was de Franse koninklijke overheid in crisis door faillissement,
instituties die hervormingen belemmerden en de onrust voor hervorming binnen de elitaire
samenleving.
De Franse Revolutie begon in 1789 toen de Staten-Generaal samenkwam en de burgers
van de Derde Stand het mandaat claimde om een grondwet te schrijven en grote
veranderingen in de wet aan te brengen.
Waarom vonden er verschillende fasen van revolutionaire veranderingen plaats na 1789 en
wat waren de karakteristieken van iedere fase?
De fasen van de Franse Revolutie werden gevormd door het verlangen van de elite voor
verandering, eisen van het gewone volk, en de nood Frankrijk te verdedigen tegen
buitenlandse monarchen.
● Staten-Generaal 1789-1791
○ Algemene hervormingen: vooral de Derde Stand
○ Juni 1789: eed op de Kaatsbaan
-> deur van de Assemblée op slot gedaan door koning -> naar de kaatsbaan
en vergaderen tot er een grondwet komt
○ Juli 1789: bestorming Bastille
○ Aug 1789: ontmanteling feodale en kerkelijke priviléges
○ Aug 1789: verklaring van de rechten van de mens
■ Gelijkheid voor de wet
■ Ondeelbare soevereine natie (los van de koning)
, ■ De wet is een uitdrukking van de algemene wil
■ Trias politica
○ Sept 1789: Eerste grondwet
■ De macht van de koning is gereduceerd tot slechts een vetorecht
■ Censuskiesrecht
■ Bestuurlijke decentralisatie
○ Nov 1789: het land van de kerk wordt verkocht
○ Einde periode: opkomst van politieke clubs (Jacobijnen <-> Girondijnen)
opkomst van radicale pers
● Nieuwe Republiek 1791-1793
○ Midden 1791: dreigingen
■ Buitenland: interventie
■ Binnenland: geestelijken en graantekort
○ Juni 1791: Koning probeert te vluchten
○ Aug 1791: Bestorming Tuilerieën door de Jacobijnen en de sans-culottes
(werkenden met praktische kleding)
-> overname bestuur Parijs
○ Sept 1792: Instelling Nationale Conventie
■ Algemeen mannen kiesrecht
■ Republiek wordt uitgeroepen
○ Jan 1793: burger Louis Capet (koning) gearresteerd en onthooft
● Terreur 1793-1794
○ Grote weerstand tegen de Republiek
○ Juni 1793: radicale Jacobijnen grijpen de macht in de Conventie
○ Aug 1793: instelling van het Comité de Salut Public onder de leiding van
Robespierre
○ Terreur: vervolging contrarevolutionairen
Niet alleen negatief
■ Herstel orde
■ Creatie professioneel leger
■ Betere voedselvoorzieningen
■ Afschaffing slavernij in de kolonies
■ Algemene leerplicht
○ Einde periode: Opstand tegen Robespierre en daarmee het einde van de
Terreur
○ 1791-1804: Haïtiaanse Revolutie onder leiding van François-Dominique
Toussaint Louverture
● Thermidor (warmtemaand) 1795-1799
○ Sept 1795: nieuwe grondwet
○ Mei 1795: verkiezingen -> nederlaag republikeinen
○ Nov 1799: staatsgreep Napoleon
■ Mislukte oorlog
■ Angst voor de Jacobijnen -> mensen zoeken naar een sterke leider
■ Directoire wordt vervangen door een triumviraat met Napoleon als
eerste consul, waarna hij alle macht naar zich toetrok.
Welke impact hadden de Revolutie en de overheersing van Napoleon op Frankrijk, Europa
en de wereld?
Generaal Napoleon Bonaparte en twee andere grepen de macht van het Directoir in een
staatsgreep in 1799. Napoleon breidde voorzichtig zijn macht uit en verklaarde zichzelf
keizer van Frankrijk in 1804.
Napoleons wetboek en zijn overeenkomst met de katholieke kerk (Concordaat 1801/1802)
maakte sommige van de belangrijkste veranderingen uit de eerste fase van de Franse
Revolutie permanent.
Napoleon rekruteerde voormalige koninklijke ambtenaren, oude adel en recente
, revolutionairen voor zijn overheid, waarmee hij sommige van de politieke spanningen
oploste die voortkwamen uit de Revolutie.
De kosten geassocieerd met Napoleons buitenlandse veroveringen resulteerden in het
omverwerpen van zijn regime en droegen bij aan de lange termijn problemen van de Franse
overheid.
De export van revolutie door de Franse legers bracht economische kosten van de oorlog zelf
en van Napoleons continentaal stelsel, maar ook politieke hervormingen die leidde tot
verdere politieke vrijheid.
In Amerika inspireerde de Franse Revolutie onafhankelijkheidsbewegingen tegen koloniale
overheersing. In Haïti werkten slaven en vrije personen zonder politieke rechten samen om
de Franse overheersing omver te werpen.
Begrippen
Amerikaanse Onafhankelijkheid
Amerika werd in 1776 onafhankelijk na het tekenen van de Declaration of Independence. De
onafhankelijkheid is het resultaat van de onafhankelijkheidsoorlog die van 1775-1783
duurde.
Staten-Generaal (États généraux)
De vergadering van de drie standen, die de koning bijeen riep als vertegenwoordigers van
zijn onderdanen. In 1789 werd deze voor het eerst bijeengeroepen, omdat de koning
geconfronteerd werd met de roep om veel hervormingen.
Derde stand (Tiers état)
De laagste stand, bestaande uit burgers en boeren. Deze stand was in de Staten-Generaal
in de minderheid tegenover de geestelijken en adel.
Nationale Volksvergadering (Assemblée nationale)
De Derde Stand verklaarde in juni 1789 tijdens een vergadering van de Staten-Generaal dat
zij het volk vertegenwoordigde en riep zichzelf uit tot de Nationale Volksvergadering.
Eed op de Kaatsbaan
Werd in juni 1789 afgelegd door vertegenwoordigers van de Derde Stand. De
afgevaardigden gingen een eed aan om niet uiteen te gaan voordat zij als Nationale
Vergadering aan het koninkrijk een nieuwe grondwet hadden gegeven.
Verklaring van de Rechten van Mens en Burger
De voorganger van de nieuwe Franse grondwet. Opgesteld door de Nationale Vergadering
in augustus 1789. De verklaring legde de natuurlijke, onvervreemde en heilige rechten van
de man vast.
Sans-culottes
Aanduiding die werd gebruikt voor de lagere klassen, meestal voor stedelijke
ambachtslieden, winkeliers en dergelijke. Ze werden zo genoemd, omdat ze geen kniebroek
droegen zoals de adel, maar een lange werkmansbroek.
Jacobijnen
Republikeinse politieke beweging, die zich inzette voor meer sociale rechtvaardigheid,
volkssoevereiniteit en de republiek. Ze namen in 1793 onder leiding van Robespierre de
macht over van de girondijnen, waarop de Terreur volgde.
Maximilien Robespierre
Leider van de revolutionaire beweging van de Jacobijnen. Bepleitte dat terreur nodig was om
interne verschillen te onderdrukken. Hij voerde een schrikbewind waarbij hij alle
tegenstanders van de revolutie liet executeren. Uiteindelijk werd hij zelf geëxecuteerd als
