Hoofdstuk 1: 1.3 tot 1.6
1.3 Opvoeden in een veranderende samenleving
De vorige eeuw werd de Eeuw van het Kind genoemd.
Verzuiling Individualisme. Grote gezinnen Dalende geboortecijfers.
De eigen zuil centraal het eigen virtueel netwerk. Laag hoog opleidingsniveau. Onmondigheid
mondigheid. Sociale controle afname sociale controle toename paternalisme in het publieke
domein. Eenvormigheid (nederlanders onder elkaar) pluriforme samenleving
1.4 Obstakels, hindernissen en tegenvallers
Er kunnen zich tjdens dat proces van opvoeden moeilijkheden in drie gradates voordoen:
Opvoedingsvragen; Bijna alle ouders zijn weleens onzeker en vragen zich af of ze het wel goed doen.
De opvoeding van nu stelt andere eisen dan de opvoeding die ouders vroeger als kind zelf hebben
gekregen. Lang niet altjd kunnen ze met andere mensen ervaringen uitwisselen.
Opvoedingsspanningen; Als opvoedingsvragen van ouders onbeantwoord blijven kunnen die leiden
tot een gespannen verhouding tussen de ouders onderling of tussen ouders en kind. Vertrouwde
figuren uit de omgeving zijn over het algemeen goed in staat om de spanningen te helpen oplossen.
Opvoedingsproblemen; Als de opvoedingsrelate tussen ouders en kind volkomen vastloopt en als
ouders en kind zelf de spanningen niet meer aankunnen, is er sprake van opvoedingsproblemen. Dan
krijgen ouders de neiging om er de brui aan te geven of gooit het kind de kont tegen de krib en wordt
het in de ogen van de ouders onhandelbaar.
De draagkracht en draaglast in een gezin moeten volgens de opstellers van het model in balans zijn
met elkaar. Daarmee bedoelen zij; de risicofactoren (ontwikkeling bedreigen) en de beschermende
factoren (vergroten van ontwikkeling) waarmee kinderen en ouders worden geconfronteerd zouden
met elkaar in evenwicht moeten zijn. Het balansmodel maakt duidelijk dat tal van risico’s kunnen
voordoen die de opvoeding en ontwikkeling van kinderen kunnen bedreigen.
- Problemen in soorten en maten
Gedragsproblemen= agressief gedrag, druk en impulsief gedrag, ADHD, antsociaal gedrag
Emotonele problemen= teruggetrokken, angsten, depressief, stemmingsstoornissen
Zorgwekkende opvoedsituates of opvoedingsproblematek= waarbij kinderen niet de garante
hebben dat hun opvoeding good enough verloopt.
Somatsche problemen= langdurige ziektes of handicaps
Ontwikkelingsproblemen: leerproblemen, spraak en taal problemen, motorische problemen en
psychiatrische problemen.
1.5 De rol en taak van pedagogen
Opvoeding en opvoedingsrelates zijn in onze tjd niet langer vanzelfsprekend. Veel normen en
waarden zijn vervaagd, gezinnen zijn kleiner geworden en de samenleving individualistsch. Dat heef
ervoor gezorgd dat veel ouders onzekerder zijn geworden in het opvoeden van hun kinderen. Niet
alleen ouders zijn zoekend, ook veel professionele opvoeders voelen zich onzeker. Met het grootste
deel van de kinderen in ons land gaat het goed, maar een aantal kinderen heef of geef problemen
van uiteenlopende aard. Als opvoedingsrelates vastlopen is hulp van buiten nodig om ze weer te
herstellen, hier komt vaak professionele hulp bij.
1.6 ontwikkelingen
Meer internet, minder intermediairs. Meer mondigheid, meer inspraak
Wijziging in wetgeving: de nieuwe jeugdwet (gemeente verantwoordelijk) , wmo 2015 (gemeente
verantwoordelijk, bevorderen van sociale samenhang en zelfredzaamheid, informate en advies,
problemen opvoeden signaleren, juiste pedagogisch hulp,zorg voor jeugd en ouders coördineren),
wet passend onderwijs, zorgplicht, de partcipatewet
Sociale professionals: Van probleemhouder naar ondersteuner en facilitator. Interdisciplinair
samenwerken, Meer generalisten minder specialisme en Ruimte geven aan zelfsturing
,Hoofdstuk 2: Preventieve opvoedondersteuning vroeg signalering
2.1 Inleiding in het werkveld
Opvoedingsondersteuning= het geheel aan maatregelen, voorzieningen, structuren en actviteiten
die erop gericht zijn de mogelijkheden van het primaire opvoedmilieu aan te spreken, te verrijken en
te optmaliseren om kinderen en jeugdigen optmale opvoedings en ontwikkelings kansen te bieden.
Opvoedsteun op maat= in 1992 het landelijk startsein van verschillende experimenten hier kon
duidelijk worden gemaakt hoe opvoedingsondersteuning het beste kon worden aangeboden. In de
jaren daarna volgde er verschillende opvoedinstantes waar ouders terecht konden voor hulp.
Opvoedingsondersteuning heef een formele basis in het beleid van de gemeente. CJG is een
belangrijke uitvalbasis. De ondersteuning kan op verschillende niveaus.
Geïndiceerde opvoedsteun (smal, intensief)= dit wordt gerichter aangeboden aan individuele of
groepen ouders bij wie problemen zijn gesignaleerd of er een grote kans is deze te krijgen
doormiddel van risicofactoren.
Selecteve opvoedsteun= Richt zich op specifieke doelgroepen zoals ouders in achterstands-
Wijken, gescheiden ouders of ouders met teners. Dit gebeurd nog steeds in de vorm van
Een open en vrij toegankelijk aanbod.
Universele opvoedsteun= Voorlichtngsactviteiten via online informate of bijeenkomsten
Dit is bedoeld voor ouders met vragen.
Informele opvoedsteun (breed)= de basis ligt bij het informele steuncircuit, dicht bij huis
In de eigen familie, bij de buren en de vriendenkring.
Doel= een optmale ontwikkeling van kinderen bevorderen en problemen die de ontwikkeling
belemmeren, waar mogelijk, te voorkomen of verminderen. Het is niet de bedoeling om de lasten of
taken van ouders over te nemen, alleen steunen, beïnvloeden en versterken van het primaire
opvoedmilieu. Het gaat om de empowerment= eigen kracht
2.2 profiel van de gebruikers
Opvoedingsondersteuning richt zich op ouders met vragen, twijfels of onzekerheden over het
opvoeden en hun vaardigheden als ouders. Vaak betref het ouders en opvoeders die spanning of
stress bij het opvoeden ervaren.
Op gemeentelijk niveau is het budget voor preventeve opvoedsteun beperkt waardoor er keuzes
moeten worden gemaakt. Als basis kiezen de meeste gemeenten er voor een algemeen aanbod te
doen. Meestal zijn deze verdeeld in:
-Ouders met kinderen in een bepaalde ontwikkelingsfase (baby’s, peuters, pubers)
-Ouders met specifieke vragen of vergelijkbare problematek (kind met beperking, tenermoeders)
-Ouders met een maatschappelijke achterstand (laag opgeleid, armoede)
De draagkracht-draaglast bij ouders is vaak verstoord door meerdere problemen. Er is behoefe aan
ondersteuning die is gerelateerd aan de zwaarte van de hulpvraag van ouders.
2.3 Functies in de opvoedingsondersteuning
Met de WMO kregen gemeenten de verplichtng om voor ouders en jeugdigen een gericht aanbod te
realiseren. Dit moet de volgende functes bevaten:
Informate en advies aan ouders; informate en adviezen bij vragen over opvoeden en opgroeien
Signalering; het vroegtjdig signaleren van problemen met opvoeden en opgroeien
Toeleiding naar de zorg; het leiden van ouders en jeugdigen naar de passende voorzieningen of hulp
Lichte pedagogische hulp; gerichte hulp en steun aan kinderen en ouders bij beginnende of
bestaande problemen met opgroeien en opvoeden
Coördinate van zorg; het afstemmen en bundelen van zorg als meerdere partjen betrokken zijn bij
de hulp aan een gezin
2.4 Werkvormen en methoden
, Informele opvoedingsondersteuning; maakt gebruik van informele bronnen van steun om het
zelfvertrouwen en gevoel van competente bij ouders te versterken. (bezoekmoeder, buurtvaders,
contactouders) Naast de informele steun biedt dit programma ook voorlichtng op maat over
relevante thema’s.
Individuele ondersteuning; opvoedspreekuren, huisbezoeken, telefonische spreekuren en online
advisering richten zich vooral op ouders met beginnende opvoedingsproblemen. (triple P,
videohometraining, videaofeedbackintervente en pedagogische advisering)
Groepsgerichte opvoedondersteuning; kan worden onderscheiden in informele samenkomsten of
meer gestructureerde themabijeenkomsten of cursussen. (huiskamerbijeenkomst, kofeochtenden,
ouderavonden op school en oudertrainingen, peuter in zicht, beter omgaan met pubers ect.)
Geïndiceerde opvoedondersteuning; dit is een aanbod voor ouders die al problematek hebben of
dreigen hier in terecht te komen. Hiervoor zijn verschillende programma’s zoals stevig ouderschap
(hier komen verpleegkundigen huisbezoeken afeggen bij moeders in risicovolle omstandigheden),
bemoeizorg, samen starten en voorzorg.
2.5 Werkt opvoedondersteuning?
- Efecten op korte termijn vaak positef
- Efecten op lange termijn nog te weinig onderzoek gedaan
Enkele bevindingen:
- Interventes genormeerd door het theoretsch perspectef
- Vaak protocollair handelen met handleidingen
- Interventes moeten meetbare resultaten opleveren (empirie als leidend principe)
- Nadruk op prevente
- Nadruk op afstemming
- Relatonele aspecten tussen ouder en ondersteuning essenteel
2.6 Ontwikkelingen en vragen
- Mag overheid bepalen wat goed opvoeden is?
- In hoeverre mag de overheid zich bemoeien met opvoeding?
- Kunnen ouders gedwongen worden tot opvoedondersteuning?
- Hoe ver mogen overheidsbemoeienissen gaan (elektronisch kind dossiers! Big brother?)
