Samenvatting Trauma sporen
Voorwoord
Trauma laat sporen na in:
- Onze geest
- Emoties
- Het vermogen om vreugde en intimiteit te ervaren
- Ons gestel en immuniteitssysteem
- Geschiedenis
- Cultuur
- In de familie
Echtgenotes van mannen met PTSS, vervallen zelf vaak in depressies en de kinderen van depressieve
moeders lopen een gerede kans om onzeker en angstig op te groeien.
Een kind wat huiselijk geweld heef meegemaakt, heef later als volwassene vaak moeite om stabiele
vertrouwensrelaties aan te gaan.
Trauma is ondraaglijk en onaanvaardbaar.
Zelfs jaren na een traumatische ervaring kan het deel van ons brein dat is gewijd aan overleving, bij de
geringste aanwijzing voor gevaar weer worden aangezwengeld. Hierdoor worden ontregelde hersencircuits
geactiveerd en enorme hoeveelheden stresshormonen afgegeven.
Drie wetenschapstakken die meer informatie geven over de efecten van psychisch trauma:
- Neurologie: de manier waarop het brein mentale processen ondersteunt
- Ontwikkelingspsychopathologie: de studie naar het efect van negatieve ervaringen op de
ontwikkeling van hersen en geest
- Interpersoonlijke neurobiologie: onderzoeksdomein de bestudeert hoe ons gedrag de emoties, het
gestel en denkwijzen van degene om ons heen beïnvloedt.
Fysiologisch gevolg trauma: waaronder een herkalibratie van het alarmsysteem van de hersenen, toename
van stresshormonen en wijzigingen in het systeem dat relevantie informatie van irrelevante informatie
onderscheidt.
3 behandelwijzen:
- Van buiten naar binnen; door te praten, ons opnieuw te verbinden met anderen en te begrijpen
wat er met ons aan de hand is terwijl de herinneringen aan het trauma verwerken
- Door medicatie; misplaatse alarmreacties stop te zeten
- Van binnen naar buiten; door het lichaam de kans te geven ervaringen op te doen die op een diep
en intuïtief niveau contrasteren met de onmacht, woede ne desintegratie die bij trauma horen.
,Deel een: De herontdekking van trauma
§1. De lessen die ik leerde van Vietnamveteranen
In de veteranenkliniek kwamen er veel mannen die op eenzelfde manier op een trauma reageerde. De
kleinste frustraties leidden bij hen tot extreme woedeaanvallen.
Kardiner: ‘’na de oorlog voelden zijn patiinten zich overspoeld door een gevoel van zinloosheid, ze raakten
in zichzelf gekeerd en afstandelijk.’’
Wat Kardiner vroeger traumatische neurose noemde, heet nu postraumatische stressstoornis (PTSS).
Hij merkte dat mensen die dit hadden, chronische waakzaamheid en een gevoeligheid voor gevaar
ontwikkelden.
Kardiner begreep dat de symptomen het gevolg waren van reacties door het gehele lichaam op
oorspronkelijk trauma.
Trauma en het verlies zelf
Al sinds mensenheugenis reageren strijders vaak op de dood van hun kameraden met afschuwelijke,
gewelddadige wraakacties.
Trauma maakt het bijna altijd moeilijk om intieme relaties aan te gaan. Hierbij maakt het niet uit of het
trauma een gevolg is van iets wat je hebt gedaan of wat je hebt overkomen
Een van de moeilijkste dingen voor getraumatiseerde mensen is dat ze de schaamte moeten overwinnen
die ze voelen over de manier waarop ze zich gedroegen tijdens de traumatische gebeurtenis, of die
schaamte terecht is of niet.
Gevoelloosheid
Tom:
Het emotioneel verdoofd voelen. Onmacht om gevoellliefde te voelen naar het gezin toe. Het voelen van
emotionele afstand tot andere mensen en vanbinnen. Het enige wat hij kon voelen waren woede en
schaamte. De doelloosheid opvullen lukte door intense betrokkenheid in zijn werk. Daarnaast hield hij
zichzelf bezig met hard werken, drinken, drugs.
Veranderende waarneming
Rorschachtest: om te bepalen hoe getraumatiseerde mensen hun omgeving waarnemen. Een manier om
te zien hoe mensen een mentaal beeld construeren op basis van iets wat in feite een betekenisloze vorm
is: een inktvlek.
De tweede kaart van de Rorschachtest is de eerste die kleuren bevat, dit roept vaak een zogenoemde kleur
schok op.
De normale menselijke reactie op vage stimuli is om de verbeelding te gebruiken om er betekenis aan te
geven.
Deze tests leerde:
- Getraumatiseerde mensen zijn geneigd om hun trauma op alles en iedereen om hen heen te
projecteren, en dat zij moeite hebben om te bevaten wat er om hen heen gebeurt.
- Trauma is van invloed op de verbeelding. Door uitsluitend gebeurtenissen uit het verleden in de
inktvlekken te zien, gaven zij er blijk van niet langer de mentale fexibiliteit te beziten die
kenmerkend zou moeten zijn voor onze verbeelding.
- Getraumatiseerde mensen kijken anders naar de wereld op een manier die verschilt met andere
mensen. VB: als je iemand ziet die op je af komt lopen, zien we het als iemand die aan het
, wandelen is. Een slachtofer van verkrachting kan het zien als iemand die op het punt staat hem of
haar te molesteren.
Verbeelding:
Verbeelding is van essentieel belang voor ons kwaliteit van leven. Het maakt ons mogelijk te ontsnappen
aan de dagelijkse routine door te fantaseren.
Verbeelding geef ons de kans om ons nieuwe mogelijkheden voor te stellen; het is een vertrek punt voor
het nagaan van onze dromen.
Wanneer mensen voortdurend, dwangmatig, worden teruggeworpen naar hun verleden, naar de laatste
keer dat ze een intense betrokkenheid en diepe emoties voelden, dan lijden ze aan verbeeldingsgebrek.
= een verlies van mentale fexibiliteit.
Gevolg -> zonder verbeelding geen hoop, geen mogelijkheid om zich een betere toekomst voor te stellen,
geen punt of doel waarnaar gestreefd kan worden.
Gevangen in trauma
Of een trauma nu tien of veertig jaar geleden had plaatsgevonden, het lukte de patiinten niet om een brug
te slaan tussen hun oorlogservaringen en hun huidige leven. Op de een of andere manier was de
gebeurtenis die zoveel leed had veroorzaakt, ook hun enige bron van zingeving geworden.
Het ontstaan van de PTSS-diagnose
In 1980 kwam het keerpunt. Een groep veteranen wist met behulp van Chaim Shatan en Robert J. Lifon de
Amerikaanse beroepsvereniging van gedragsdeskundigen te overtuigen om een nieuwe diagnose in hun
handboek op te nemen: PTSS.
Voor de meeste mensen geldt dat de herinnering aan een nare gebeurtenis uiteindelijk verdwijnt of
verzacht.
Psychofarmacologie: een jong studiegebied dat zich bezighield met de toediening van medicatie ter
verlichting van psychische aandoeningen.
Een nieuw begrip
Sinds de jaren 90 beschikken we over (weergave)instrumenten en hulpmiddelen die ons kunnen tonen wat
er precies in de hersenen van getraumatiseerde mensen gebeurt.
Gevolgen:
We zijn ook beginnen te begrijpen hoe overweldigende ervaringen van invloed zijn op onze diepste
gevoelens en op onze verhouding tot ons fysieke bestaan – de kern van wie we zijn.
Ook hebben we geleerd dat trauma niet slechts een gebeurtenis in het verleden is, maar ook bestaat uit de
sporen die deze gebeurtenis nalaat in onze hersenen, geest en lichaam.
Deze sporen hebben blijvende gevolgen voor de wijze waarop het menselijk organisme in het heden
overleefd.
Trauma leidt tot verandering in de organisatie en interpretatie van dat wat door de hersenen en de geest
wordt waargenomen. Het verandert niet alleen wat we denken en hoe we denken, maar ook ons
vermogen om te denken.
Er is ontdekt dat het helpen van traumaslachtofers om woorden te geven aan wat er met hen in gebeurd
zin vol is, maar meestal niet voldoende. Het heef geen noodzakelijk efect op de automatische, fysieke ne
hormonale reacties van het lichaam dat overmatig waakzaam blijf.
,Voordat er echte verandering kan plaatsvinden moet het lichaam leren dat het gevaar er niet meer is, en
dat het mag leven in de realiteit van het heden.
§2. Revolutionaire veranderingen in ons begrip van het brein en de geest
Het ontraadselen van het lijden
Semrad (docent) leerde dat het leeuwendeel van menselijk lijden betrekking heef op liefde en verlies, en
dat het de taak van therapeuten is om mensen te helpen om de realiteit van het leven te ’erkennen,
ervaren en verdragen’ – met alle daarbij behorende genoegens en diepe teleurstellingen.
‘’De belangrijkste oorzaak van ons lijden bestaat uit de leugens die we ons zelf vertellen’’
Genezing hangt af van kennis die op ervaring gebaseerd is.
Mijlpaal: een onderzoek toonde aan dat patiinten met schizofrenie die uitsluitend behandeld waren met
geneesmiddelen, het beter deden dan degene die drie keer per week gesprekstherapiein hadden.
De manier waarop de geneeskunde menselijk leed benadert, wordt altijd bepaald door de beschikbare
technologie op een gegeven moment.
De oorzaak van geestesziekten wordt nu beschouwd als een afwijking van de hersenen, een chemische
onbalans.
In 1955 - 1996 speelde antipsychotica een belangrijke rol in het terugdringen van het aantal mensen in
psychiatrische ziekenhuizen in de VS.
Neurotransmitters: chemische boodschappers die informatie overbrengen van neuron tot neuron, en ons
op die manier instaat stellen om een efectieve wisselwerking te hebben met de wereld om ons heen.
Wetenschappers konden aantonen dat er een relatie bestond tussen abnormale noradrenaline-gehaltes en
depressie, en tussen dopamine en schizofrenie, gloorde er hoop dat er geneesmiddelen zouden kunnen
komen die gericht waren op specifeke afwijkingen in de hersenen.
De behoefe van onderzoekers aan een nauwkeurige en systematische manier om hun bevindingen te
communiceren heef geleid tot de ontwikkeling van Research Diagnostic Criteria:
Onderzoekscriteria ten behoeve van de diagnostiek.
De RDC zou uiteindelijk de basis vormen voor het eerste systematische stelsel voor het diagnosticeren van
psychiatrische problemen -> DSM (ook wel de bijbel van de psychiatrie).
Maier en Seligman – aangeleerde hulpeloosheid bij dieren:
Ze hadden herhaaldelijk schokken toegediend aan honden die opgesloten zaten in afgesloten kooien
(onvermijdelijke schok). Honden die (controlegroep) deze schokken in de kooi niet krijgen, alleen bij een
geopende deur, renden weg. De honden die de schokken kregen in de kooi terwijl deze dicht was, en een
schok krijgen wanneer de deur open was, renden niet weg en bleven liggen.
Conclusie -> Enkel de mogelijkheid om te ontsnappen leidt er niet toe dat getraumatiseerde dieren of
mensen de weg naar vrijheid verkiezen.
Maier en Seligman hadden ook geconstateerd dat getraumatiseerde honden veel meer stresshormonen
afscheiden dan gebruikelijk.
Een groep onderzoekers constateerde ook dat getraumatiseerde mensen grote hoeveelheden
stresshormonen blijven afscheiden lang nadat het werkelijke gevaar is geweken.
Rachel Yehuda:
Het gehalte van het stresshormoon cortisol is juist laag bij mensen met PTSS.
Cortsol: maakt een einde aan de stressreactie door ‘’een-alles-veilig-signaal’’ te verzenden, en dat in het
, geval met PTSS de stresshormonen in het lichaam niet terugkeren naar de beginwaarde zodra het gevaar
voorbij is.
Normaal veroorzaakt ons stresshormoonsysteem een snelle reactie op gevaar, maar keert vervolgens ook
weer snel terug naar een evenwichtige toestand. Bij patiinten met PTSS schiet het stresshormoonsysteem
te kort als het op het terugvinden van deze balans aankomt.
Vechtlvluchtlverstijf signalen blijven actief nadat het gevaar geweken is en er wordt niet teruggekeerd
naar de normale toestand. In plaats daarvan vindt de voortdurende afscheiding van stresshormonen uiting
in de vorm van agitatie en paniek, en richt op langer termijn een ravage aan waar het de gezondheid
betref.
Verslaafd aan trauma: de pijn van genot en het genot van de pijn
Veel getraumatiseerde mensen lijken te zoeken naar ervaringen die de meesten zouden afschrikken, en
patiinten klagen vaak over een vaag gevoel van leegte en verveling wanneer zij niet boos zijn, niet onder
druk staan en niet bezig zijn met een gevaarlijke activiteit.
Freud:
Re-ensceneringen: de drang om te herhalen.
Hij en velen van zijn volgelingen geloofden dat re-ensceneringen een onbewuste poging waren om
controle te krijgen over een pijnlijke situaties en dat ze uiteindelijk zouden kunnen leiden tot het
beheersen en oplossen van het probleem. -> ER IS GEEN ENKEL BEWIJS VOOR DEZE THEORIE
Herhaling leidt slechts tot meer pijn en het steeds opnieuw herbeleven van trauma in de therapie kan zelfs
de gepreoccupeerdheid en fiate van de patint doen toenemen.
Richard Solomon:
zijn onderzoek legde uit hoe activiteiten de oorspronkelijk angst of pijn oproepen, later als spannend
kunnen worden ervaren. Het lichaam leert zich om aan te passen aan de externe prikkels. Activiteiten die
aanvankelijk ongemakkelijk of zelfs angstig zijn, kunnen op den duur pretg worden.
Deze geleidelijke aanpassing geef aan dat er een nieuw chemisch evenwicht tot stand is gekomen in het
lichaam.
Op dit punt aangekomen beginnen we te hunkeren naar de activiteit en ervaren een gevoel van
ontwenning als de activiteit niet beschikbaar is. Op de lange termijn raken mensen steeds meer gefxieerd
op de pijn van de ontwenning dan op de activiteit zelf.
Angst en afeer kunnen op de een of andere perverse wijze worden omgezet tot genot.
Endorfne: morfneachtige stof die door de hersenen wordt afgescheden in reactie op stress.
Deze speelt een rol (volgens Solomon) bij het feit dat sterke emoties pijn kunnen blokkeren.
Het brein tot rust brengen
Amygdala: een cluster van de hersencellen die bepaalt of een geluid, beeld of fysieke gewaarwording
wordt ervaren als een bedreiging.
Gevoeligheid -> de gevoeligheid van de amydala hangt af (ten dele) van de aanwezige hoeveelheid van de
neurotransmiter serotonine in dat deel van de hersenen.
Lage serotonine gehaltes (bij dieren) -> waren hyperactief wanneer ze werden blootgesteld aan stressvolle
prikkels.
Hoge serotonine gehaltes -> temperen het angstsysteem, waardoor ze minder geneigd waren om agressief
of verlamd te raken in reactie op mogelijk gevaar.
Ander onderzoek had aangetoond dat dominante apen veel hogere hoeveelheden serotonine in hun
hersenen hadden dan apen die lager in de hiirarchie stonden, maar dat hun serotonine gehalte daalde als
ze werden verhinderd om oogcontact te maken met de apen waarover zij eerder de baas hadden gespeeld.
Aan de andere kant namen minder hooggeplaatste apen juist het leiderschap over nadat hun
serotoninesupplementen waren toegediend.
