Samenvatting
Samenvatting hoofdstuk 1 Het Gezin centraal, Arjan Bolt, Leerhuis
Samenvatting van het eerste hoofdstuk van Het Gezin Centraal, geschreven door Arjan Bolt.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1Paragraaf 1.2
De kijk op gezinnen is in de loop der jaren veranderd. Zo was het vroeger ‘de hoeksteen van de
samenleving’ (Hoksbergen, 2010, in Bolt, 2020, p. 27). In de jaren zestig veranderde er veel en werd
het traditionele gezin meer gezien als een plek waar traditioneel wordt opgevoed. Vanaf toen was
het niet meer vanzelfsprekend dat vader kostwinner was en moeder huisvrouw. Kinderen gingen
steeds meer naar een BSO en kinderopvang. Ook ontstonden verschillende gezinsvormen.
Deze verandering kwam tot stand door zaken die de overheid faciliteerden, nieuwe denkwijzen, zoals
vrouwen emancipatie en de invloed van nieuwe inwoners met andere culturen.
Het gezin werd niet meer als ideaal gezien, dit veranderde in de jaren negentig. Sindsdien werd er
binnen de jeugdhulpverlening steeds meer gezinsgericht gedacht. Zo werd in de jaren zeventig
gedacht dat een uithuisplaatsing de opvoeding van de ouders moest compenseren. In de jaren
tachtig en negentig werd gedacht dat een uithuisgeplaatst kind zoveel mogelijk terecht moest komen
in een situatie die zo veel mogelijk leek op de gezinssituatie. Tegenwoordig wordt een
uithuisplaatsing zoveel mogelijk voorkomen.
‘’In 1996 definieerde het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een gezin als ‘elk
leefverband van een of meer volwassenen die verantwoordelijkheid dragen voor de verzorging en
opvoeding van een of meer kinderen.’’ (Bolt, 2020, p. 28)
Alle ouders hebben weleens te maken met opvoedingsonzekerheid. Echter als de spanningen te hoog
op lopen en ouders het niet meer zelfstandig kunnen hebben zij behoefte of nood aan hulp. Wanneer
een gezin om hulp vraagt is afhankelijk van hun draagkracht en draaglast. In de meeste gevallen zijn
gedragsproblemen bij de kinderen de doorslaggevende factor. Hierbij kan een onderscheid worden
gemaakt tussen internaliserende gedragsproblemen en externaliserende gedragsproblemen. ‘’Bij
externaliserende gedragsproblemen leidt het gedrag van het kind of de jongere tot botsing met zijn
omgeving en de geldende sociale of maatschappelijke (fatsoens) regels en normen (Bolt, 2020, p.
20).’’ ‘’Bij internaliserende gedrag ondervindt het kind of de jongere zelf de meeste hinder van zijn
gedragsproblemen (Bolt, 2020, p. 20).’’
In veel gevallen waar hulp wordt gezocht hebben ouders geen positieve kijk meer op de
opvoedsituatie. Ze zijn dan ook vaak ontevreden over de relatie met hun kind. Problemen spelen zich
af op kind-, ouder-, gezins- en omgevingsniveau.
Risicofactoren beïnvloeden het gezinsleven op een negatieve wijze. Echter hoeven deze niet per se te
leiden tot problemen en behoefte aan hulp. Dit komt door de invloed van beschermende factoren.
Dit zijn factoren die de draagkracht positief beïnvloeden. Hierdoor worden problemen draaglijker.
Zoals eerder benoemd kunnen problemen op vier niveaus ontstaan. Deze niveaus worden verder
uitgelegd.
Onder kindkenmerken vallen gedragsproblemen, beperkingen, problematische gehechtheid,
levensgebeurtenissen. Gedragsproblemen worden beïnvloed door nature (aanleg/genetische
factoren) en nurture (invloed van de omgeving). Daarnaast vergroten ontwikkelingsstoornissen,
verstandelijke beperking en gezondheidsproblemen de kans op gedrags- of opvoedproblemen. Ook
ingrijpende gebeurtenissen vergroten de kans hierop. Het gaat hierbij zowel om gebeurtenissen die
hen is overkomen als gebeurtenissen waar ze getuigen van waren. De problemen van deze
gebeurtenissen uiten zich vaker wanneer het kind opgroeit in een kwetsbare situatie. Groeit het
gezin op in een stabiele situatie zal er minder te merken zijn als gevolg van de gebeurtenissen.
Voor een veilige gehechtheid is het belangrijk beschikbaar te zijn. Ook sensitiviteit en positieve
interactie komt hierbij aan bod. Daarnaast is het belangrijk duidelijke grenzen te stellen en
consequent en voorspelbaar te zijn. Hechting ontstaat op vroege leeftijd, ongeacht de
opvoedsituatie. Dit leidt ertoe dat kinderen die in een onveilige situatie opgroeien zich onveilig
hechten. Echter blijkt dat voor een groot aantal kinderen een problematische gehechtheidsrelatie
bijgestuurd kan worden.
3
, ‘’De belangrijkste beschermende kindfactoren die kunnen bijdragen aan het voorkomen of
terugdringen van de gevolgen van een beperking, problematische hechting of traumatische
ervaringen zijn: een goede intelligentie, zelfvertrouwen, vaardigheden, motivatie en mogelijkheden
om hulp te zoeken, goed aanpassingsvermogen, een positief zelfbeeld, goede sociale vaardigheden,
vermogen om makkelijk vrienden te maken en motivatie voor onderwijs.’’ (Bolt, 2020, p. 34)
Onder ouderkenmerken verstaan we ziekte of handicap, psychiatrische aandoening en
verslavingsproblematiek, LVB en intergenerationele overdracht. Langdurige ziekte kan bij kinderen
zorgen tot verdriet, angst en boosheid. Echter vinden de meeste gezinnen een weg om hiermee om
te gaan. Vaak kunnen ouders met een handicap of ziekte hun kinderen nog goed opvoeden. Soms
moeten kinderen bepaalde zorgtaken dragen. Het is situatieafhankelijk of dit als belastend of
waardevol wordt gezien.
Kinderen van ouders met een psychiatrische aandoening of verslavingsproblematiek leven vaak in
een onstabiele situatie. Er is vaak onvoldoende aandacht voor de kinderen. De problemen van
ouders hebben direct invloed op de opvoedsituatie en kinderen nemen vaak teveel
verantwoordelijkheden op zich. Hierdoor wordt het risico op partentificatie vergroot.
‘’Partentificatie wil zeggen dat een kind thuis niet alleen te veel taken heeft, maar ook langdurig de
rol van een ouder op zich neemt. Kinderen en jongeren die hieraan blootstaan, lopen vaak vast in
contacten met anderen. Ten opzichte van andere volwassenen kunnen ze zich erg sociaal wenselijk
en ouwelijk gedragen. Anderen hebben juist moeite om het gezag van andere volwassenen te
accepteren.’’ (Bolt, 2020, p. 35)
Daarnaast lopen kinderen van verslaafde ouders een grotere kans zelf verslaafd te worden of
slachtoffer van huiselijk geweld te worden.
Dat een ouder een LVB heeft betekent niet automatisch dat een kind dit ook krijgt, namelijk
driekwart van de kinderen krijgt dit niet. Echter hebben ze vaak wel problemen in de ontwikkeling,
zoals depressie, gedragsproblemen of ontwikkelingsachterstand. Ouders met een LVB hebben vaak
moeite met het overzien van de opvoedsituatie en zien daardoor niet wat de kinderen missen. Veel
normaal begaafde kinderen parentificeren. Zowel ouders als kinderen lopen een groter risico op
verwaarlozing, mishandeling en misbruik. Daarnaast melden ouders problemen minder snel, omdat
zij zelf de ernst niet inzien. Dit betekent echter niet dat een LVB altijd tot problemen leidt, in een
derde van de gezinnen is geen sprake van hulpverlening of vermoedens van mishandeling of
verwaarlozing. Beschermende factoren hiervoor zijn het erkennen van problemen en inschakelen van
hulp en het hebben gehad van een positieve opvoeding. Ook een steunend netwerk en school zijn
beschermende factoren.
De laatste risicofactor is intergenerationele overdracht. Ouders die zelf een negatieve opvoeding
hebben gehad geven dit sneller door aan hun kinderen. Waardoor kinderen ook te maken krijgen
met trauma, mishandeling of misbruik.
Beschermende ouderfactoren zijn het bespreken van pijn en verdriet uit de jeugd. Het gaat hierbij
om reflectie. Daarnaast zijn positiviteit, sociale vaardigheden en het hebben van een sociaal netwerk
met variërende vormen van relaties beschermende factoren. Het hebben van een goede jeugd door
ten minste een van de ouders is ook een beschermende factor.
Er zijn veel gezinsomstandigheden die invloed hebben op de opgroei- en opvoedsituatie. Een aantal
risicofactoren zijn een slechte sociaaleconomische status, werkloosheid, conflicten, echtscheiding en
overleiden. Ook de gezinssamenstelling heeft hier invloed op, zoals bijvoorbeeld eenoudergezinnen
en ouders met een migratieachtergrond. Ouders van eenoudergezinnen zijn vaak negatiever ten
aanzien van de opvoeding. Ook zeggen ze minder consequent te zijn dan ze zouden willen. Ze hebben
een sterke behoefte aan steun uit het sociale netwerk. Dit is dan ook een belangrijke beschermende
factor.
Een andere risicofactor is echtscheiding. Kinderen die een scheiding meemaken ontwikkelen vaker
gedragsproblemen dan kinderen waarvan de ouders bij elkaar blijven. De gedragsproblemen zijn
zowel internaliserend als externaliserend. Daarnaast heeft een scheiding invloed op de
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cindyreintjes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen