- ‘’Aanpassingsvermogen en geduld;
- Loslaten van veronderstellingen en kijken door de bril van de ander;
- Anticiperen op de behoeften en grenzen van cliënten;
- Omgaan met gezagsverhoudingen in een familie;
- Omgaan met verschillen in perceptie ten opzichte van problemen en opvoeding;
- Omgaan met taalproblemen;
- Miscommunicatie als kans benutten;
- Wisselen van perspectief (Bolt, 2020, p. 217).’’
Hoofdstuk 6
Paragraaf 6.1
De eerste stap voor hulpverlening is het verzamelen van informatie, aan de hand hiervan kunnen
doelen en werkpunten worden geformuleerd. Echter komt het verzamelen van informatie gedurende
het gehele proces terug. Het stellen van vragen en verkrijgen van informatie heeft invloed op de
dynamiek en interacties binnen het gezin.
Paragraaf 6.2
Informatie kan worden verkregen door observaties uit eerste hand, je voert ze dan zelf uit. Echter
verkrijg je meestal informatie uit gesprekken en dus uit tweede hand. Hierbij het van belang door te
blijven vragen en niet te snel te denken dat je het wel snapt. Door ‘inzoomen op gebeurtenissen’ kun
je een onderscheid maken tussen feiten en interpretaties. Hierbij is het van belang gerichte en de
juiste vragen te stellen. Door deze vragen is er minder ruimte voor interpretaties.
Door middel van zelfobservatie via videobeelden kunnen gezinnen leren van hun eigen ervaringen.
Bij observaties uit eerste hand is het belangrijk waarneembaar gedrag te formuleren en zoveel
mogelijk afzonderlijke gebeurtenissen te onderscheiden. Het is bij het observeren belangrijk de
vragen van het SRC-schema in gedachten te houden. Hierbij beschrijf je de situatie (wat, wanneer en
waar), de respons (feitelijk gedrag, lichaamshouding, gezichtsuitdrukkingen, verbale communicatie)
en de consequentie (wat zijn de reacties?).
Bij het observeren uit eerste hand zijn een aantal zaken belangrijk:
Bespreken wat het doel is en wat er geobserveerd wordt
Je positie en rol als gezinshulpverlener bespreken
Hoofdregels van observeren uit eerste hand in acht nemen
Observaties nabespreken door eerst de gezinsleden naar hun observaties te vragen en deze aan
te vullen
Met het gezin bespreken hoe de observatie kan bijdragen aan doelen of werkpunten.
Door middel van videobeelden kunnen cliënten worden aangemoedigd zelf hun gedrag te
analyseren. Dit wordt in de volgende situaties ingezet:
1. Informatie verkrijgen over probleemgedrag of -situatie
2. Positieve uitzonderingen en aanwezige vaardigheden van ouders zien
3. Een oefening nabespreken
4. Vooruitgang van gedrag van kinderen of vaardigheden van ouders vaststellen.
Voordat je een opname maakt moet je dit echter bespreken met het gezin. Je stelt het eerst voor,
bespreekt wat het doel is en de procedure is, denk aan privacy afspraken. Als je goedkeuring hebt
kun je beginnen met opnemen, nadat het afgesproken gesprek of activiteit is uitgevoerd kun je
stoppen met filmen.
Voor het bespreken van de opname selecteer je een (aantal) korte fragmenten, hierbij gaat het met
name om de positieve punten. Vraag bij het laten zien naar wat ze goed vonden en wat
aandachtspunten zijn, hierbij is het van belang dat iedereen iets kan zeggen. Vervolgens vat je dit
24
, samen en voeg je eventueel toe wat je nog hebt gezien. Tot slot stel je een werkplan op waarin de te
ondernemen acties naar aanleiding van de video-opname beschreven staan.
Bij observeren uit tweede hand gelden dezelfde vuistregels en hoofdvragen als bij observeren uit
eerste hand. Daarnaast worden de volgende stappen doorlopen:
1. Cliënt vertelt ervaringen, professional toont aandacht en begrip
2. Wanneer de belangrijkste dingen zijn vertelt stel je gericht vragen. Leg hierbij uit waarom je
doorvraagt (om een volledig mogelijk beeld te krijgen)
3. Stel vragen over het gedrag, situatie en gevolgen
4. Vraag tot slot of de cliënt nog iets te zeggen heeft waar hij niet eerder aan heeft gedacht.
Bedankt de cliënt vervolgens
Paragraaf 6.3
Het verzamelen van informatie over de hulpvraag en klachten wordt in de oplossingsgerichte
benadering probleemdefiniëring genoemd. Hierbij is het belangrijk niet te lang te blijven hangen in
het probleem, maar ook te kijken naar positieve dingen en naar de toekomst.
Om de context van het probleem goed duidelijk te krijgen is een niet-wetenhouding van belang.
Hierbij kunnen de volgende punten aan bod komen:
Aanleiding van de hulp
Gevoelens en gedachten van ieder gezinslid
Voorbeelden van specifieke gebeurtenissen
Geef iedereen erkenning, zonder iemand voor te trekken
Een precieze hulpvraag helder krijgen
Paragraaf 6.4
Wanneer de reden en de context van de hulp duidelijk zijn kan er worden overgegaan naar de
volgende stap; een einddoel vaststellen. Binnen de oplossingsgerichte therapie bepaalt het gezin dit
einddoel. Om hier een begin mee te maken is het belangrijk wensen van het gezin helder te krijgen.
Voor het vaststellen van het einddoel worden herformuleringsvragen gesteld. Daarnaast wordt er
gewerkt met toekomstprojecties, zoals de wondervraag. Deze vraag is om verschillende redenen
bruikbaar. Het geeft namelijk geen grenzen aan en het verwijst naar de toekomst.
De wondervraag vraagt van de cliënt een bepaalde mate van verbeeldingsvermogen en het denken
in oplossingen.
Als professional kun je de cliënt op verschillende manieren ondersteunen. Zo is het belangrijk dat:
Je rustig en duidelijk praat, neem de tijd.
Je duidelijk maakt dat het geen alledaagse vraag is en het een begin is van denken in oplossingen
Bouw naar de vraag toe door vragen te stellen waar de cliënt ‘ja’ op antwoordt.
Vraag naar de toekomst
Vraag door op de antwoorden op de wondervraag
Probeer in oplossingen te blijven praten
Vraag naar gedragsveranderingen
Vraag naar de gevolgen van deze gedragsveranderingen
Vraag wat anderen zouden merken en wie die anderen zijn.
Ook binnen gezinsgesprekken kan de wondervraag worden ingezet. Het is dan belangrijk iedereen
een eigen antwoord te laten formuleren. Om vervolgens het einddoel vast te stellen kijk je welke
elementen er overeen komen tussen de verschillende antwoorden.
Wanneer je systematisch informatie verzamelt tijdens een gezinsgesprek maak je gebruik van
taxeren in rondes. Deze techniek gebruik je ook bij het helder krijgen van toekomstbeelden. Een
gesprek over de wondervraag kan een eerste stap zijn om de negatieve sfeer te doorbreken.
25
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cindyreintjes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.