SAMENVATTING LITERATUUR DEELTENTAMEN 2 ARBEIDSPSYCHOLOGIE
Inhoudsopgave
Literatuur week 5.................................................................................................................................2
Hoofdstuk 18: Burnout, Boredom, and Engagement in the Workplace................2
Hoofdstuk 20: Sickness Absence and Sickness Presence....................................8
Literatuur week 6................................................................................................................................11
Hoofdstuk 22: Prevention and Intervention: Multi-level Workplace Interventions
.......................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 23: Job Crafting................................................................................ 14
Hoofdstuk 25: Emergent Technologies at Work.................................................17
Literatuur week 7...............................................................................................................................20
Hoofdstuk 15: The Psychology of Organizational Leadership............................20
Hoofdstuk 16: Safety at Work............................................................................23
Literatuur week 8...............................................................................................................................27
Hoofdstuk 12: Work-family interaction..............................................................27
Hoofdstuk 13: Non-Standard Working Arrangements........................................32
Hoofdstuk 14: Recovery from Work Stress........................................................34
,Literatuur week 5
Hoofdstuk 18: Burnout, Boredom, and Engagement in the Workplace
18.2 Geschiedenis
In de late jaren '70 deed het begrip 'burn-out' zijn intrede. Dit concept diende als een metafoor
die voornamelijk werd gebruikt door professionals, met name die werkzaam waren in de
mensgerichte dienstverlening, zoals de gezondheidszorg, maatschappelijk werk en
rechtshandhaving. Het werd gebruikt om een toestand van mentale uitputting te beschrijven.
De opkomst van burn-out wordt toegeschreven aan sociale en culturele veranderingen die zich
sinds de jaren '60 hebben voltrokken. Deze veranderingen omvatten onder meer de groei en
bureaucratisering van welzijnsinstellingen en de afname van het professionele gezag, wat
beide aanzienlijke druk legt op de menselijke gezondheid. Dit staat parallel met ‘neurasthenie’
(= zenuwzwakte) dit werd gekenmerkt door vermoeidheid, demotivatie en een onvermogen
om te werken. Het werd gezien als het resultaat van een hectisch leven met voortdurende over
stimulatie. Sinds 1913 is het begrip ‘boredom at work’ ontstaan. Verveling wordt opgevat als
een teken van lage opwinding en ontevredenheid als gevolg van een onbetwistbare
werksituatie. Verveling in organisaties werd pas in de jaren zestig en zeventig onderzocht en
er wordt nog steeds weinig onderzoek naar gedaan. Sinds begin deze eeuw is ‘work
engagement’ op het werk het tegenovergesteld van burn-out geworden, namelijk een toestand
van mentale energie (bevlogenheid).
18.3 Definiëren en beoordelen van burn-out, verveling en bevlogenheid op het werk
Burn-out
“Burn-out is een synoniem van emotionele uitputting, depersonalisatie en verminderde
persoonlijke prestatie die kan optreden bij individuen die mensenwerk verrichten” dus
aanvankelijk bleef burn-out beperkt tot menselijke dienstregeling, dat wil zeggen voor
professionals die face-to-face omgaan met ontvangers (studenten, cliënten, patiënten). Maar in
de jaren negentig werd het concept verruimd en gedefinieerd als een crisis in de relatie met
het werk in het algemeen en niet noodzakelijkerwijs als een crisis in de relatie met mensen op
het werk. Er werden drie dimensies van burn-out opnieuw gedefinieerd:
- Uitputting vermoeidheid ongeacht de oorzaak ervan
- Cynisme onverschillige of afstandelijke houding ten opzichte van werk in plaats
van uitsluitend ten opzichte van andere mensen (afstand nemen)
- Gebrek aan professionele effectiviteit omvat zowel sociale als niet-sociale aspecten
Met anderen woorden burn-out is een multidimensionaal construct dat 1) stressreactie omvat,
2) een mentale afstandsreactie en 3) negatieve overtuigingen.
Deze drie componenten van burn-out zijn met elkaar verbonden. Uitputting is het gevolg van
blootstelling aan chronische werkstressoren, terwijl mentaal afstand nemen kan worden
gezien als een ontoereikende manier om met deze stressoren om te gaan. Door mentaal
afstand te nemen zullen de werkprestaties waarschijnlijk afnemen en als gevolg daarvan
ontstaan gevoelens van incompetentie en inefficiëntie.
Schaufeli en Taris (2005) betoogden dat uitputting en mentale afstandelijkheid de kern
vormen van een burn-out vormen, en niet zozeer gebrek aan professionele effectiviteit in
feite zijn het onvermogen om moeite te doen (vanwege uitputting) en de onwil om moeite te
,doen (vanwege afstand nemen en terugtrekken) twee kanten van dezelfde medaille.
Voortbouwend op deze theorie is burn-out onlangs opnieuw geconceptualiseerd als:
- “Werk gerelateerde staat van uitputting die optreedt bij werknemers, die wordt
gekenmerkt door extreme vermoeidheid, verminderd vermogen om cognitieve en
emotionele processen te reguleren, en mentale afstand nemen.”
Naast de uitputting en de mentale afstand, worden cognitieve en emotionele stoornissen als
aparte componenten meegenomen (bijvoorbeeld: slechte concentratie, of emotioneel
overdreven reageren).
Meetinstrument
Het meest gebruikte instrument om een burn-out te beoordelen is de Maslach Burnout
Inventory (MBI), waarbij de drie subschalen de drie dimensies weerspiegelen: uitputting,
cynisme en verminderde werkzaamheid. Toch is er kritiek op dit instrument:
- Het levert drie afzonderlijke subschaalscores op die niet kunnen worden opgeteld in
plaats van één algemene burn-outscore
Daarom werd een alternatieve vragenlijst geïntroduceerd, namelijk de Burnout Assessment
Tool (BAT). Deze omvat vier kerndimensies van burn-out: uitputting, mentaal afstand nemen,
emotionele stoornissen en cognitieve stoornissen.
Prevalentie
Gebaseerd op een groot epidemiologisch onderzoek onder Nederlandse werknemers, is
geschat dat ongeveer 16% van de beroepsbevolking ernstige burn-out klachten ontwikkelt.
Deze klachten houden gemiddeld 2,5 jaar aan. De hoogste niveaus worden aangetroffen in de
onderwijssector. Hoewel er over het algemeen geen systematische sekseverschillen werden
gevonden, werden er soms hogere niveaus van burn-out gerapporteerd bij vrouwen tussen de
35 en 45 jaar. Mannen vertonen hogere niveaus van cynisme dan vrouwen, dit wordt
waarschijnlijk veroorzaakt door socialisatie op basis van geslachtsrollen.
Verveling op werk
“Een onaangename toestand van relatief lage opwinding en ontevredenheid, die wordt
toegeschreven aan een onvoldoende stimulerende werksituatie”
Dit suggereert dat de effecten van overstimulatie (burn-out) en onderstimulatie (verveling) tot
op zekere hoogte lijken te overlappen, aangezien beide worden gekenmerkt door een gevoel
van vermoeidheid. Er bestaan twee stromingen als het gaat om verveling:
1) Volgens de eerste benadering wordt verveling geassocieerd met het definiëren van
monotone en repetitieve taken.
2) Volgens de tweede benadering is verveling op werk te wijten aan een behoefte aan
hoge stimulatie, hoe groter deze behoefte, hoe gevoeliger men is voor verveling.
Meetinstrument
Er is een korte vragenlijst met meerdere items beschikbaar, de Dutch Boredom Scale (DUBS)
die is gebaseerd op de definitie die hierboven genoemd is.
Prevalentie
Er is geen informatie beschikbaar over de mate waarin verveling op werk voorkomt. Er blijkt
wel uit onderzoek dat verveling afnam met de leeftijd, dat mannen meer verveling
rapporteerden dan vrouwen, en dat verveling weinig variatie vertoonde tussen
onderwijsgroepen. De hoogste scores op het gebied van verveling werden gevonden in de
productiesector en in de kunst-, entertainment- en recreatiesector. Terwijl de laagste scores
, werken gevonden in de financiële en verzekeringssector, in de gezondheidszorg, het
maatschappelijk werk en in het onderwijs.
Bevlogenheid
“Emotionele betrokkenheid of toewijding en de staat van in de versnelling staan”
In tegenstelling tot een burn-out en verveling, is bevlogenheid positief van aard.
Twee perspectieven
1) Het wordt gekenmerkt door energie, betrokkenheid en waargenomen effectiviteit. In
feite zijn dit de directe tegenpolen van de drie MBI-dimensies. Energie verandert in
uitputting, betrokkenheid verandert in cynisme en waargenomen werkzaamheden
verandert in ineffectiviteit.
2) Hierbij wordt bevlogenheid onafhankelijk van burn-out gedefinieerd als “een
positieve, vervullende, werkgerelateerde staat van de geest die wordt gekenmerkt door
kracht, toewijding en absorptie. Kracht wordt gekenmerkt door een hoge mate van
energie en mentale veerkracht, toewijding verwijst naar het sterk betrokken zijn bij het
werk en absorptie wordt gekenmerkt door gerichte aandacht op het werk.
Meetinstrument
Om de bevlogenheid op zichtzelf te beoordelen is er een zelfrapportage vragenlijst
ontwikkeld: de Utrecht Work Engagement Scale (UWES).
Prevalentie
Met de UWES is geschat dat gemiddeld 11% van de Europese beroepsbevolking zich zeer
betrokken voelt, waarbij Nederland het hoogst scoort met 19%. De mate van betrokkenheid is
het hoogst in individualistische, welvarende en goed bestuurde landen die een sterke
democratie hebben, weinig corruptie en genderongelijkheid kennen. Er worden geen
systematische genderverschillen gevonden, maar voor onderwijs wordt wel een lineaire trend
waargenomen; hoe hoger de opleiding hoe meer betrokken. Bovendien rapporteren
werknemers die werkzaam zijn in de gezondheidszorg, maatschappelijk werk en het onderwijs
een hoger niveau van betrokkenheid, terwijl werknemers die werkzaam zijn in de productie,
het transport en de communicatie een lager niveau rapporteren.
Herhaling
- Burn-out kan voorkomen bij mensen die in een breed scala aan beroepen werken. Het
is niet beperkt tot professionals die met andere mensen werken.
- Uitputting, mentale afstand, cognitieve en emotionele beperkingen vormen de kern
van burn-out.
- Verveling op het werk wordt gekenmerkt door lage opwinding en ontevredenheid, die
het gevolg zijn van onderstimulatie.
- Bevlogenheid omvat kracht, toewijding en absorptie, en is omgekeerd gerelateerd aan
burn-out en verveling.
- Burn-out, verveling en bevlogenheid kunnen worden beoordeel aan de hand van
zelfrapportage vragenlijsten.
18.4 Taxonomie van het welzijn van werknemers
Verschillende soorten werkgerelateerd welzijn, waaronder burn-out, verveling en
bevlogenheid, kunnen in kaart worden gebracht met behulp van het zogenaamde circumplex-
emotiemodel:
