Samenvatting week 21-28
Week 21 Model planmatige gezondheidsvoorlichting
Concept “gezondheid” vanuit WHO en het model van Huber
Gezondheid met betrekking op WHO (1948): “Gezondheid is een toestand van volledig fysiek,
geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter (alleen) het ontbreken van ziekte.”
- Volgens het WHO is iedereen ziek.
- WHO; Wereld Gezondheidsorganisatie
Gezondheid met betrekking op het model van Huber (2014): “het vermogen om zich aan te passen
en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het
leven.”
- Huber (positieve gezondheid) vindt dat je de regie over je eigen leven moet houden en niet
altijd ziek bent, wanneer je gewoon nog kunt functioneren.
Zijn de onderstaande personen gezond of ziek? Beantwoord deze vraag vanuit je eigen perspectief,
de WHO definitie en de definitie van positieve gezondheid (Huber)
a. Iemand met hooikoorts niet Ziek
b. iemand met een schedelbasisfractuur. Ziek
c. iemand met obesitas. Niet
d. iemand met hartfalen. Ziek
e. iemand met ADHD. Niet
f. iemand met een hoge bloeddruk. Ziek
uitleggen wat de pijlers van het positieve gezondheidsmodel van
Huber inhouden
Spinnenweb positieve gezondheid HUBER
Hoe hoger de cijfers hoe beter;; dus hoe meer naar buiten met de ring hoe beter
ADL afhankelijkheid; algemene activiteiten die je kunt doen. Beinvloed je dagelijks functioneren
Sociaal maatschappelijk aspect; doe je mee aan de maatschappij
,Instrumenten om gezondheid mee te meten
- Gehoor- en gezichtsbeperkingen; vragen over of ze moeite hebben met gesprek volgen of
kleine letters lezen
- Mobiliteitsbeperkingen; vragen moeite tas dragen, bukken of opstaan
- Beperkingen in activiteiten van dagelijks leven; vragen zichzelf wassen, aankleden, klusjes
doen
- Psychisch welbevinden; vragen sociale relaties, vitaliteit
- Psychische nood; vragen naar negatieve aspecten, angst, depressie etc
- Multidimensionale instrumenten van kwaliteit van leven; vragen lichamelijke psychische en
sociale domeinen in een samen
Model voor Planmatige Gezondheidsvoorlichting en
Gedragsverandering beschrijven en doorgronden en de valkuilen
onderkennen. Dit kan je voorstap 1 (mini-literatuuronderzoek) en
voor determinant omgeving van stap 3.
model voor Planmatige Gezondheidsvoorlichting en Gedragsverandering
Is ontwikkelt om interventies op te zetten. Voorlichting heeft altijd met gedrag te maken
1.om welke mensen gaat het? Zijn er
gemeenschappelijke of geografische
kenmerken?
2. wat veroorzaakt gezondheidsprobleem?
Fysieke sociale economische/politieke zaken?
Welk gedrag rol? Overzicht determinanten die
je wilt beïnvloeden
3.factoren beschrijven die bij stap 2 gekozen
oorzaken beinvloeden (nega of positief) schrijf
uit en leg uit
Valkuilen plan
1. Verkeerde gedrag; interventie ontwikkeld op verkeerd gedrag van probleem
2. Verkeerde gedragsdeterminanten; interventie ontwikkeld op niet relevante determinanten
(geeft de verkeerde info) (voorbeeld; info geven over kinderzitjes aan ouders maar ouders
weten dit al alleen weten niet hoe ze hun kind erin krijgen. Dan moet de info daarover gaan)
3. Verkeerde interventie; niet goed voor onderliggend probleem. (geven voorlichting terwijl
voorzieningen geschikter zijn, aan arme mensen voorlichting over schone nadels terwijl die
niet te krijgen zijn)
4. Onvoldoende aandacht implementatie; past verkeerde vernieuwing toe voor de interventie.
te weinig inzicht mogelijkheden interventie, sluit niet aan bij degene die moeten uitvoeren
(voorbeeld is ontwikkeling door veel computers maar er zijn geen plekken daarvoor op
school)
5. Evaluatie; onjuist kiezen evaluatieniveau moet aansluitend zijn bij doelstelling
Wat is gezondheid
, - Hoe je je lichamelijk en mentaal voelt. Kwaliteit van leven en hoe je functioneert in het
dagelijks leven. Kijk niet alleen naar de diagnose maar ook verder naar mens als geheel
- Huber neemt het stukje in de maatschappij mee.
De rol van omgeving bij gezondheid
- Marketing; sturen op ongezonde manier, financieel belang. Groente en fruit moet
winstgevend worden als ze dat erin zetten
- Nudging; op een leuke manier aantrekkelijk gemaakt om gezonde keuzes te maken
Cultuur; Er zijn genetische factoren die invloed hebben in het wel of niet krijgen van een ziekte. Alle
culturen hebben andere eetgewoontes.
Vormen van preventie
= ervoor zorgen dat mensen gezond blijven door gezondheid te bevorderen en beschermen
- Universele(primair); gericht op de hele gezonde bevolking bevordert en beschermt actieve
gezondheid (gezonde voeding in bushokjes) (borden snelweg voldoende afstand)
- Selectieve(secundair); gericht op een selectieve groep met een verhoogd risico en voorkomt
dat personen met risicofactoren daadwerkelijk ziek worden (GRIEPPRIK OUDEREN,
ONDERZOEK BORSTKANKER) (rolspellen om pesten te voorkomen)
- Secundaire/geindiceerde; individu heeft al klachten maar geen diagnose voorkomen dat de
klachten verergeren naar ziekte. (Workshop geven aan mensen die al klachten hebben aan
beginnende hart en vaat ziektes) (zelfhulp programma mensen de veel drinken om zich te
beheersen)
- Tertiaire/zorggerelateerde; voorkomen van verdere complicaties bij mensen die al ziek zijn.
je bent al ziek, het gedrag eromheen beinvloeden. Je hebt de ziekte al en wilt de kwaliteit
van leven zo hoog mogelijke behouden.( training diabetici om te gaan met medicatie en
voeding. Maaltijden mensen met hartinfarct.)
Primaire preventie Voorkomen gezondheidsprobleem, wegnemen oorzaak
Secundaire preventie Vroege opsporing, om erger te voorkomen
Tertaire preventie Mensen met ziekte, na diagnose, zo goed mogelijk leven behouden
Quaternaire preventie Gericht op misbruik medicijnen
Begrippenlijst
Interventie een handeling die bewust ingezet wordt om een specifiek doel te
bereiken. Een actieve, bewuste en geplande ingreep in een groep om
het functioneren van de groep te verbeteren
Obesogene samenleving een omgeving die mensen stimuleert om te veel te eten en daarnaast
te ongezond te eten. Bijvoorbeeld veel winkels en uitverkoop in
ongezonde dingen. Je krijgt veel voedsel keuzes voorgeschoteld
Gezondheidsbevordering combinatie van voorlichting, voorzieningen, omgevingsveranderingen
die gezond gedrag en gezonde leefomstandigheden stimuleert,
invloed van persoon en omgeving is belangrijk -> bereikbaarheid,
controle, motivatie
5 doelgroepen beslissing Individu, groepsniveau, organisatieniveau, lokaal, samenlevings
gezondheidsbevordering
Ethiek systematisch denken over waarden en normen met betrekking tot
menselijk handelen. Gaat over verantwoordelijk handelen, jezelf en
, anderen.
Autonomie de individuele vrijheid om te leven zoals men dat wil
Gezondheidsbevorderaa functionarissen voor wie het een hoofdtaak is (bij de GGD,
r GB’’er gezondheidszorg)
Prevalentiecijfer aantal personen dat op een bepaald tijdstip aan een specifieke ziekte
lijd, gedeeld door het totaal aantal mensen in die populatie
- Prevalentiecijfers zijn hoog voor aandoeningen met lange
ziekteduur
- Ziekteduur vooral lang wanneer patienten niet herstellen
maar ook niet overlijden – aandoeningen, stoornissen,
diabetes
Een tertaire en secundaire preventie kunnen leiden tot lagere sterfte
maar een hogere prevalentie.
incidentiecijfer aantal nieuwe gevallen van een ziekte die zich in bepaalde tijdperiode
voordoet. Gedeeld door mensen die in die periode in die populatie
leefde zonder ziekte
Levensverwachting geschatte tijd dat je zal leven, meestal gebruikt bij geboorte, gaat uit
van sterftekansen
Periode-specifieke levensverwachting van een bepaalde periode, bijvoorbeeld alle
levensverwachting mensen uit 2019
Cohort-specifieke mensen uit een bepaald geboortejaar. Met de jaren ervoor kan je het
levensverwachting gemiddelde berekenen en hoeveel deze is gestegen. Worden niet
vaak gepresenteerd voor nog levende generaties, zowel dan is dit een
voorspelling.
Resterende hoelang je nog hebt. Stel je word geschat 80 te worden en je bent 50
levensverwachting dan heb je nog 30 resterende jaren
gezonde het aantal jaren dat men mag verwachten te leven in goede
levensverwachting gezondheid (lengte en kwaliteit van leven belangrijk)
compressie van het aantal jaren in goede gezondheid neemt toe terwijl aantal jaren
morbiditeit slechte gezondheid constant blijft en steeds verder naar achteren in
het leven word verschoten -> vatbaarheid voor ziekte
Doodsoorzaak-specifieke jaarlijks aantal sterftegevallen aan specifieke doodsoorzaak gerekend
sterfte cijfer per 1000/100000 inwoners die in dat jaar leefden -> aandoening die
dood in gang heeft gezet, wel kijkend naar leeftijd
verloren levensjaren jaren van je leven die je bent verloren bijvoorbeeld op 50 ga je dood
maar je zou 80 worden dan is dit 30. Maar stel je overleeft ongeluk
kan zijn dat je alsnog jaren in goede gezondheid verliest door letsel.
Hoe ouder de mensen zijn als ze de ziekte zijn hoe minder
levensjaren ze verliezen, doodsoorzaken op jonge leeftijden
belangrijker, gemiddeld verlies je dan meer levensjaren
Verloren ziektejaren; het aantal jaren dat verloren gaat door ziekte. Vooral grote bij
aandoeningen met hoge prevalentie en verminderen kwaliteit van
leven
DALY Hoe hoger hoe slechter. Het geeft aan in welke maat je ziek bent
geweest in 1 jaar.
DALY 0; geen last gehad
DALY 0,25; kwart jaar ziek geweest
