Samenvatting
Samenvatting - tijdvak 5 t/m 10: Kenmerkende Aspecten - Geschiedenis
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Hierbij een samenvatting van de Kenmerkende Aspecten van tijdvak 5 tot en met 10.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
tijd van ontdekkers en hervormers1500 - 1600 (tijdvak 5): Vroegmoderne tijd
KA18 het begin van de Europese overzeese expansie
oorzaken:
- vraag naar specerijen/luxe producten
- technologische vooruitgang
- Ottomaanse Rijk maakt handel via Midden-Oosten duur (aanleiding)
gebeurtenis: Europese zeeroutes naar Azië, Afrika en Amerika
Portugal maakte gebruik van handelsposten (factorijen); handel met lokale bevolking
Amerika (Spanje):
- ook landinwaarts gebied veroveren
- vestigingskoloniën
- geloofsgroepen naartoe (Pilgrim Fathers)
- wingewesten voor grondstoffen/plantages
Engeland/Republiek/Frankrijk:
- Noordwestelijke of Noordoostelijke route
- concurreren met Spanje/Portugal
doel: eigen route naar Azië
KA19 het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
Renaissance (= wedergeboorte): periode waarin wetenschappers en kunstenaars zich
gingen richten op de Klassieke Oudheid → de mens meer centraal (in plaats van God)
Nieuwe Tijd (1400 - 1600) een overgangsperiode tussen Middeleeuwen en de
Vroegmoderne Tijd (1500-1800)
één van de grootste Renaissance mannen is Leonardo da Vinci:
wetenschapper en kunstenaar
ontstaan: rijke Italiaanse stadstaten 15e eeuw (KA18)
→ rijke sponsoren kunsten/wetenschap
mensbeeld: mens meer centraal (individualisme), geloof minder centraal
wereldbeeld: letterlijk groter (door KA18)
,Copernicus (wetenschapper) veranderde met zijn waarnemingen en logica het wereldbeeld
voorgoed; heliocentrisch wereldbeeld (helios = zon), dit hield in dat:
- de zon is een vaste ster en het levengevend middelpunt
- sterren, maan en planeten draaien in verschillende banen rond de zon
heliocentrisch wereldbeeld -/- geocentrisch wereldbeeld (Middeleeuwen)
wetenschappelijke belangstelling: zelf observeren
- Homo Universalis, de universele (veelzijdige) mens: zoveel mogelijk kennis
- kritiek op de kerk (eerst werd de Bijbel gezien als hét wetenschappelijke boek)
- natuurwetenschappen
KA20 de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid
herboren interesse voor de Grieks-Romeinse cultuur (gevolg van de Renaissance):
- wereldlijke- en realistischere schilderkunst
- klassieke vormentaal in de bouwkunst
- bestudering klassieke teksten door humanisten
bouwkunst: timpaan, zuil, fries, boogconstructies (klassieke vormentaal)
beeldende kunst: contrapost, realisme/individualisme, onderwerpen (mythologie)
humanisme: terug naar de bron (ad fontes) → bestuderen van klassieke of
primaire/originele teksten (bijv. de bijbel)
→ humanisten (schrijvers en geleerden die klassieke schrijvers als voorbeeld zagen)
persoonlijke onafhankelijkheid, kritisch onderzoek en verdraagzaamheid
bekendste humanist uit de Nederlanden: Desiderius Erasmus van Rotterdam
boekdrukkunst → geschriften van humanisten werden op grotere schaal verspreid
, KA21 de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk
in West-Europa tot gevolg had
oorzaken:
- lange aanloop: geloof wordt persoonlijker en het gaat om je eigen band met God
- Renaissance: humanisme zorgt voor kritische Bijbelstudie, meer nadruk op
oorspronkelijke teksten en Klassieke Oudheid: Kennis van het Grieks
- misstanden in de kerk: rijkdom en aflaathandel
gebeurtenis: kritiek wordt verwoord door Maarten Luther (95 stelling) in 1517 en roept op tot
Hervorming / Reformatie, zijn ideeën waren:
- geloof is persoonlijk, iets tussen mensen en God
- paus is geen autoriteit
- Bijbel in volkstaal
de paus en keizer Karel V willem hem dwingen zijn commentaar terug te nemen, maar
Luther blijft bij zijn standpunt en door de drukpers werden zijn ideeën snel verspreid.
Luther werd dan ook in de kerkelijke en rijksban gedaan
gevolgen:
- splitsing de kerk; ontstaan Lutherse Kerk
- verdere splitsing bij de protestanten
- er is niet meer één kerk in Europa
- godsdienstoorlog
kritiek op: aflaten, verrijking kerk, taal, heiligenverering, niet naleven regels door geestelijken
Duitse keizer, Karel V, streefde naar eenheid (één volk, één geloof en één vorst), maar hij
vond dat hij dwars werd gezeten door: het protestantisme en de Duitse vorsten die Luther
steunde → godsdienstoorlog
vrede van Ausburg → 'cuius regio, eius religio' (de vorst bepaald geloof onderdanen)
vanaf nu waren er twee christelijke kerken in Duitsland:
Lutherse kerk -/- Rooms-Katholieke kerk
nu was er buiten Luther een tweede hervormer: Johannes Calvijn (vertegenwoordiger
protestantse christendom) → bij het protestantisme wordt de Bijbel als hoogste gezag
beschouwd; 'iedere gelovige zijn eigen priester'
eigen kenmerken calvinisme:
- een 'democratische' kerkorganisatie
- theocratie (regering en politiek houden zich aan bijbelse richtlijnen)
- recht van opstand
- de kerk moet soberheid voorleven
- predestinatie (leven vooraf bepaald door God)
Filips II verdedigde de Katholieke Kerk tegen de nieuwe ideeën.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiejennekens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,76. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen