ALGEMENE PSYCHOLOGIE
Samenvatting theorie
NTI
Toegepaste psychologie
,Inhoudsopgave
Week 1 - Psychologie als wetenschap.....................................................................................................3
Zes belangrijkste perspectieven van moderne psychologie................................................................3
Vijf soorten onderzoek.......................................................................................................................7
Ethische kwesties................................................................................................................................8
Week 2 – Bio psychologie, sensatie en perceptie...................................................................................9
Evolutie en psychologie......................................................................................................................9
Erfelijkheid........................................................................................................................................10
Neuronen..........................................................................................................................................11
Zeven belangrijke neurotransmitters................................................................................................13
Het zenuwstelsel...............................................................................................................................14
Neurowetenschappen......................................................................................................................15
Hersenfuncties en kwabben.............................................................................................................16
Sensatie en perceptie.......................................................................................................................17
Zintuigen...........................................................................................................................................18
Week 3 – Leren en geheugen...............................................................................................................20
Klassieke conditionering (Pavlov)......................................................................................................20
Operante conditionering..................................................................................................................21
Leren.................................................................................................................................................23
Geheugen.........................................................................................................................................23
Week 4 – Denken, intelligentie, motivatie en emotie...........................................................................27
De bouwstenen van denken.............................................................................................................27
Intelligentie.......................................................................................................................................28
Motivatie..........................................................................................................................................30
Emotie..............................................................................................................................................34
Week 5 – Persoonlijkheid.....................................................................................................................37
Persoonlijkheid in (partner)relaties..................................................................................................39
Persoonlijkheid op werk en school...................................................................................................40
Persoonlijkheid en gezondheid.........................................................................................................42
Persoonlijk, temperament en karaktertrekken.................................................................................43
Persoonlijkheidstheorieën: Freud.....................................................................................................44
Persoonlijkheidstheorieën: Carl Jung................................................................................................45
Humanistische theorieën..................................................................................................................46
1
, Existentiële theorieën.......................................................................................................................46
Carl Rogers’ volledig functionerend persoon....................................................................................47
Het sociaal-cognitieve theorie..........................................................................................................47
Persoonlijkheidstheorieën om onszelf te beschrijven.......................................................................48
Week 6 – Stress, gezondheid en welzijn...............................................................................................49
Trauma’s...........................................................................................................................................49
Lichamelijke effecten van stress.......................................................................................................52
Immuunsysteem...............................................................................................................................53
Persoonlijkheid.................................................................................................................................53
2
,Week 1 - Psychologie als wetenschap
Psychologie: letterlijke betekenis ‘de studie van de geest’. Psychologie is een breed veld, met vele
specialismen, maar in wezen is psychologie de wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
Psychiatrie: medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale
stoornissen. Alleen wanneer eerst de opleiding tot arts is afgerond. Maakt geen deel uit van de
psychologie.
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Zes belangrijkste perspectieven van moderne psychologie
Zimbardo hoofdstuk 1
1. Biologische perspectief
2. Behavioristisch perspectief
3. Cognitieve perspectief
4. Gehele persoon
5. Ontwikkelingsperspectief
6. Socioculturele perspectief
Deze benaderingen sluiten elkaar niet uit, maar vullen elkaar aan. Samen maken ze het mogelijk om
gedrag te beschrijven, verklaren en soms te voorspellen.
Omgeving is belangrijk bij 5 en 6.
3
,Perspectief Idee Wat bepaalt gedrag? Wie?
Biologische Het lichaam kan apart van De hersenen, zenuwstelsel, René Descartes
perspectief de geest worden endocriene stelsel
bestudeerd. (hormonen) en genen.
Cognitief De wetenschappelijke Iemands unieke patroon Wilhelm Wundt
perspectief methode kan worden van waarnemingen, & William James
gebruikt om de geest te interpretaties,
bestuderen. verwachtingen,
overtuigingen en
herinneringen.
Behavioristisch Psychologie moet de De prikkels in onze John Watson &
perspectief wetenschap van omgeving en de B.F. Skinner
observeerbaar gedrag zijn, voorgaande consequenties
niet van mentale processen. van ons gedrag. Leren,
gedrag beheersing.
Perspectief van Humanistische psychologie: Onze aangeboren behoefte Carl Rogers &
de gehele psychologie moet de nadruk om te groeien en ons Abraham
persoon leggen op menselijke groei potentieel zo goed Maslow.
en potentieel in plaats van mogelijk te verwezenlijken.
op psychische stoornissen.
Psychologie van Unieke De oude
karaktertrekken en persoonlijkheidskenmerken Grieken.
temperament: individuen die in de tijd en in alle
kunnen worden begrepen in situatie consistent zijn.
termen van hun
temperament en blijvende
karaktertrekken.
Psychodynamische Processen in onze Sigmund Freud.
psychologie: persoonlijkheid onbewuste geest.
en psychische stoornissen
komen voort uit processen
in het onbewuste.
Ontwikkelings- Mensen veranderen als De interactie tussen Mary Ainsworth,
perspectief gevolg van een interactie erfelijkheid en omgeving, Jean Piaget en
tussen erfelijke
die zich het hele leven door vele andere.
eigenschappen en de
uit in voorspelbare
omgeving. patronen.
Omgeving belangrijk.
Sociocultureel Sociale invloeden kunnen de De kracht van de situatie. Stanly Milgram,
perspectief invloed overstemmen van Omgeving belangrijk. Philip Zimbardo
alle andere factoren die en vele andere.
gedrag beïnvloeden.
4
, Biologisch perspectief: het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het
functioneren van de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel. Geest is product van
de hersenen. Twee variaties:
1. Neurowetenschap: vakgebied gericht op begrip van hoe de hersenen gedachten, gevoelens,
motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
2. Evolutionaire psychologie: specialisme dat gedrag en mentale processen beschouwt op basis
van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting (Darwin).
Het cognitieve perspectief: nadruk ligt op mentale processen/geestelijke activiteiten, zoals leren,
geheugen, perceptie en denken als vormen van informatieverwerking. Waarnemingen, interpretaties,
verwachtingen, overtuigingen en herinneringen. Nadruk op aangeleerd gedrag. Periodiek systeem
met scheikundige elementen was Wundt zijn inspiratie.
Behavioristische perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag en van de meetbare omstandigheden
in de omgeving die dit gedrag beïnvloed. Fysieke stimuli vanuit de omgeving en de waarneembare
reacties van het organisme daarop. Benadrukt verwerkingsprocessen en betekenisgeving. Belangrijk
is dat behavioristen geen subjectieve aannames deden over de internet aanleiding (angst) voor
extern gedrag.
Perspectief van de gehele persoon
Psychodynamische psychologie (Freud): nadruk op het begrijpen van menselijk functioneren in
termen van onbewuste behoeften, verlangen, herinneringen en conflicten. Term is voor de ideeën
van Freud en neofreudiaanse theorieën die ontstonden uit het idee dat de geest een reservoir van
energie voor de persoonlijkheid is. Deze energie is datgenen wat ons motiveert volgens
psychodynamische.
Humanistische psychologie: klinische benadering die nadruk legt op de mogelijkheden, groei,
potentie en vrije wil van de mens. Radicale invalshoek. ‘De opvattingen die je hebt over jezelf en je
fysieke en emotionele behoeften hebben een grote invloed op je gedachten, emoties en handelingen,
die weer invloed hebben op de ontwikkeling van je potentieel.’
Psychologie van karaktertrekken en temperament: een psychologisch perspectief dat gedrag en
persoonlijkheid ziet als de producten van fundamentele psychologische kenmerken.
Ontwikkelingsperspectief: psychologische verandering is het gevolg van een interactie tussen de
erfelijke eigenschappen die in onze genen zijn vastgelegd en de invloed van onze omgeving.
Veranderingen ontstaan door nature en nurture. Mensen veranderen op voorspelbare wijze
naarmate de invloeden van erfelijkheid en omgeving zich in de loop van de tijd ontplooien.
Socioculturele perspectief: sociale invloed staat centraal. Belang van sociale interactie, sociaal leren
en een cultureel perspectief. Onderwerpen als aardig vinden, liefhebben, vooroordelen, agressie,
gehoorzaamheid en conformisme.
5