Hoofdstuk 1 – Wat is criminaliteit?
Waarde: een principe dat mensen belangrijk vinden om na te streven. Hiervan worden normen,
ongeschreven gedragsregels, afgeleid (religieuze normen, morele normen, fatsoensnormen).
Belangrijke normen worden in weten vastgelegd als rechtsnormen. Bij overtreding van normen
is er sprake van normoverschrijdend gedrag.
Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet omschreven staan.
Delict: strafbaar gesteld gedrag.
De wet onderscheidt ernstge strafbare feiten (misdrijven) en minder ernstge delicten
(overtredingen). Verschil in het strafproces en in de strafmaat: overtredingen worden
afgehandeld door de kantonrechter, lichte misdrijven door de politerechter en zware misdrijven
door de meervoudige kamer. Misdrijf: strafblad bij veroordeling. vertreding: strafblad bij
vrijheidsstraf of taakstraf. Strafblad: uitreksel justtële documentate je krijgt geen V G.
Strafwaardig: gedrag dat volgens iemand of een grote groep mensen strafbaar zou moeten zijn.
Strafbaar: als er een bepaling over staat in het Wetboek van Strafrecht.
o Discussie over strafwaardig gedrag door maatschappelijke ontwikkelingen criminaliteit is
een relatef en cultureel bepaald begrip.
Criminalisering: het strafbaar worden van bepaald gedrag als er voldoende overeenstemming is
in de samenleving (ontstaat door nieuwe strafwaardige gedragen door IT of zorg over het milieu).
Decriminalisering: een strafbare gedraging wordt uit het strafrecht gehaald en is daardoor niet
langer meer verboden.
Welke gedragingen wel en niet strafbaar worden gesteld, is afankelijk van:
o Maatschappelijke context.
o Ernst van de gevolgen die bepaald gedrag kan hebben voor de slachtofers en samenleving.
o pvatngen van mensen met politieke machtk
Criminaliteit als maatschappelijk probleem
Het heef ongewenste gevolgen voor grote groepen in de samenleving.
Er is een verband tussen criminaliteit en andere maatschappelijke ontwikkelingen.
Bij de aanpak van criminaliteit spelen tegengestelde belangen een rol.
Criminaliteit vraagt om een gemeenschappelijke oplossing.
Gevolgen van criminaliteit
Materiële gevolgen
o Directe fnanciële schade voor burgers, bedrijven en overheid4
o Indirecte fnanciële schade, zoals gestegen verzekeringspremies4
o Kosten voor criminaliteitsbestrijding door overheid, burgers en bedrijven (extra beveiliging).
Immateriële gevolgen
o Gevoelens van onveiligheid4
o Emotonele en psochische problemen4
o Morele verontwaardiging4
o Verlies aan vertrouwen in mensen, de politek of de samenleving als geheel4
o Aantastng van het rechtsgevoel als je ziet dat daders niet altjd gepakt en bestraf worden.
Verband met andere maatschappelijke ontwikkelingen
De toe- en afname van criminaliteit houden verband met andere maatschappelijke ontwikkelingen:
Afnemend gezag van de overheid.
Afnemende betekenis van het maatschappelijke middenveld (school, kerk, sportvereniging) door
individualisering minder betrokken en minder rekening met anderen.
Minder sociale controle: men let minder op elkaar en controle door toezichthouders is minder.
, Veranderend normen- en waardenbesef: vrijheid en zelfontplooiing zijn belangrijker dan
gehoorzaamheid en fatsoen, waardoor mensen zich minder aan de regels houden.
Toegenomen welvaart: meer diefstallen (want meer spullen), hoger alcohol- en drugsgebruik.
Afgenomen pak- en strafans.
Werkloosheid: hoge werkloosheid meer criminaliteit door geldproblemen en verveling.
Technologische ontwikkelingen: door digitalisering meer criminele optes (cobercriminaliteit).
Internationalisering: open grenzen binnen de EU bieden meer mogelijkheden voor criminelen.
Belangentegenstellingen
Er zal altjd een mate van onveiligheid in de samenleving zijn, maar de acceptate neemt af. Aan de
ene kant willen mensen maximale keuzevrijheid en dat de overheid niet door allerlei regels zich met
hun persoonlijk leven en handelen bemoeit. Aan de andere kant verwachten ze juist van de overheid
een daadkrachtg optreden om de veiligheid te garanderen. Zo ontstaan twee tegenstrijdigheden:
Veiligheidsparadox: verschijnsel dat hoe meer veiligheid we hebben, hoe erger we een inbreuk
daarop ervaren. De veiligheid is toegenomen door afnemende criminaliteitscijfers, maar men
ervaart dat niet zo, de onveiligheidsgevoelens zijn juist gestegen.
Veiligheidsutopie: het onhaalbare verlangen naar het samenvallen van maximale vrijheid en
maximale veiligheid. Burgers willen dat de overheid er alles aan doet om misdaad te bestrijden,
maar willen niet overal camera’s.
Gemeenschappelijke oplossing nodig
Een maatschappelijk probleem zoals criminaliteit vraagt om een gemeenschappelijke oplossing.
Daarom zijn bij het voorkomen en bestrijden van criminaliteit niet alleen de overheid, maar ook
burgers, bedrijven en allerlei maatschappelijke instelling betrokken.
Particuliere initiatieven: om de overlast in de buurt te beperken (buurtwachten, straatcoaches).
Burgers: huizen voorzien van stevige sloten en alarminstallates.
Bedrijven: beveiliging van hun panden (rolluiken, detectepoortjes, camera’s).
Maatschappelijke instellingen: Meldpunt Discriminate, Slachtoferhulp ederland, reclassering.
Politiek probleem
Criminaliteit is ook een politek probleem, want het handhaven van de openbare orde en het
verschafen van veiligheid behoren tot de basisfuncties van de overheid. Criminaliteit vormt een
bedreiging voor de rechtsorde, dus het staat hoog op de politieke agenda.
Hoofdstuk 2 – Aard en omvang van criminaliteit
Soorten criminaliteit
Delicten tegen de openbare orde en het gezag (politeagent uitschelden).
Geweldsdelicten tegen leven en persoon (moord, mishandeling).
Ruwheidsdelicten (vernieling, graft).
Vermogensdelicten (diefstal, inbraak).
Seksuele delicten (aanranding, verkrachtng).
Verkeersdelicten (autorijden onder invloed).
Drugsdelicten (producte, verkoop of bezit van drugs).
Economische delicten (besmet vlees verkopen).
Milieudelicten (chemisch afval dumpen, bomen illegaal kappen).
Veelvoorkomende en zware criminaliteit criterium: gevolgen van het delict voor de slachtofers
en de maatschappelijke schade. Veelvoorkomende criminaliteit: winkeldiefstal, zakkenrollerij, graft,
vernielingen. Zware criminaliteit: ernstge vormen (moord, inbraak, verduistering, afpersing).