Recht rondom schulden
Hoofdstuk 4 Schuldeisers, incassobureaus en deurwaarders
4.1 Verschillen in bevoegdheden tussen schuldeisers, incassobureaus en deurwaarders
Er zijn drie partijen die druk kunnen uitoefenen op schuldenaren:
Schuldeiser
Incassobureau
Gerechtsdeurwaarder
Schuldeiser en incassobureau
Deze hebben dezelfde bevoegdheden:
Ze kunnen de schuldeiser dringend vragen om te betalen, bijvoorbeeld brieven sturen of langsgaan
Kunnen geen betaling afdwingen.
Mogen ze beide incassokosten rekenen, kosten die de schuldenaar moet betalen als hij niet zich niet aan de
afspraken houdt.
Gerechtsdeurwaarder
Dit is een openbaar ambtenaar die iemand kan dwingen om te betalen:
Hij kan zorgen dat je maar een deel van je inkomen krijgt, door een deel van de inkomen aan de schuldeiser te
betalen.
Tegen je zin spullen verkopen of de bank opdracht geven om het geld op de bank- of spaarrekening over te
maken naar hem.
Dit geld heeft twee doelen:
1. Om de schuldeiser te betalen
2. Om zichzelf een vergoeding te geven voor het verrichte werk, dit is een vastgesteld bedrag.
Belastingdeurwaarders zijn deurwaarders die belasting innen voor de Belastingdienst, waterschappen, provincies of
gemeenten.
4.1.1 Redenen om een incassobureau in te schakelen
Gespecialiseerd in het stimuleren van mensen om te betalen.
∞ Je bespaart nu dus veel werk en zorgen, jij betaalt, zij doen het werk.
∞ Incassobureaus hebben de methode no cure no pay, de schuldeiser hoeft pas het bureau te betalen als
de schuldenaar heeft betaald.
Sommige schuldenaren nemen een brief van een incassobureau serieuzer dan een brief van de schuldeiser zelf.
4.1.2 De belangrijkste reden om een gerechtsdeurwaarder in te schakelen
Hij heeft bevoegdheden die veel verder gaan dan eigen bevoegdheden of die van een incassobureau, de
gerechtsdeurwaarder heeft een executoriale titel verkregen door de rechter. De deurwaarder moet aan de
schuldenaar doorgeven dat hij een executoriale titel aanvraagt omdat: (art. 430 e.v. Rv).
∞ Schuldenaar dan nog snel kan betalen als hij dat wil
∞ Als er sprake is van een misverstand kan de schuldenaar dit in de zitting nog bewijzen, krijgt de
deurwaarder geen executoriale titel, dan mag hij geen beslag leggen.
Een executoriale titel geeft verschillende mogelijkheden:
Beslag leggen op inkomen, de werkgever al het loon, behalve 90% van het bedrag dat iemand zou krijgen van
een bijstandsuitkering (72 procent bij een alleenstaande ouder), naar de gerechtsdeurwaarder, de rest mag de
schuldenaar houden (alleenstaand: 900, stel met kinderen: 1.200).
Beslag leggen op bank- of spaarrekening, de gerechtsdeurwaarder verplicht te bank om het geld naar hem
over te maken, dit gebeurt ook als je een spaarrekening met iemand deelt die schulden heeft, ook wel een en/of-
rekening genoemd.
Beslag leggen op de inboedel, bijna alle spullen in je huis mogen worden verkocht, vaak via een veiling
Beslag leggen op roerende zaken, roerende zaken zijn zaken die niet tot je inboedel behoren, bijv. auto, boot of
een caravan, ook verkocht op een veiling.
4.2 Het incassoproces
Er zijn verschillende mogelijkheden om een vordering op te eisen als schuldeiser:
Zelf betaling af proberen te dwingen -> betaling
Zelf betaling af proberen te dwingen -> overdracht incassobureau -> overdracht deurwaarder -> betaling
Overdracht incassobureau -> overdracht deurwaarder -> betaling
Er is ook een bepaalde volgorde in het incassoproces:
Herinnering of aanmaning
Incassokosten in rekening brengen (ook voor incassobureau en schuldeiser)
Beslag op inkomen (art. 3:276 BW).
, Beslag op andere zaken, zoals auto, inboedel of spaar- of bankrekening
Een gerechtsdeurwaarder mag beslag leggen op inkomen, goederen en eventuele bank- en spaarrekeningen (art.
435 lid 1 Rv). Vaak wordt er eerst beslag gelegd op inkomen en daarna op andere goederen.
4.3 Een herinnering en/of aanmaning
Een herinnering is de boodschap dat je nog niet hebt betaald, een aanmaning heeft dezelfde boodschap, maar deze
stelt een uiterste betaaldatum. Ook wordt er uitgelegd dat als je voor deze datum nog niet hebt betaald, er
incassokosten in rekening gebracht worden.
Een aanmaning moet schriftelijk gebeuren, dit kan ook per mail of sms. Een aanmaning wordt ook wel een sommatie
genoemd.
4.4 Het berekenen van incassokosten
Als een aanmaning niet tot betaling leidt, kunnen er incassokosten in rekening gebracht worden, vastgelegd in de Wet
buitengerechtelijke incassokosten (WIK) en mogen nooit hoger zijn dan een bepaald percentage van een vordering en
er wordt rekening gehouden met de hoogte van de vordering. Het maximumbedrag is 6.775 euro.
Als de schuldeiser geen belasting hoeft te betalen, dan mag er nog 21% BTW gerekend worden over de incassokosten.
Voorbeelden van deze schuldeisers zijn: banken, medische beroepen, onderwijs, overheid en
verzekeringsmaatschappijen.
Er zijn een aantal spelregels voor het rekenen van incassokosten:
Veertiendagenbrief sturen, geeft aan dat er een achterstand is en dat diegene 14 dagen heeft om te betalen,
hier moet in staan wat de consequenties zijn van het niet betalen en hoe hoog de incassokosten zijn (zijn deze
hoger dan toegestaan dan is de aanmaning niet geldig). Deze brief is dus een aanmaning.
Voor periodieke betalingen zoals telefoonrekeningen mag er elke termijn een minimumbedrag van 40 euro aan
incassokosten in rekening worden gebracht, tenzij er na elke achterstallige betaling een veertiendagenbrief is
verstuurd, wordt deze pas verstuurd na het missen van twee termijnen, dan mag er maar één keer incassokosten
worden gerekend.
4.5 Beslag op het inkomen
Voor het beslagleggen heeft de deurwaarder een executoriale titel nodig, hierna zijn de werkgever en uitkeringsinstantie
verplicht volgens de wet inkomen af te staan. Als er beslag wordt gelegd, mag de schuldenaar een bedrag gelijk aan 90%
van de bijstandsnorm overhouden, ook wel de beslagvrije voet (art. 475c en 475d Rv). Hierbij wordt rekening gehouden
met hoge huur of hoge zorgkosten.
Bij het berekenen wordt er rekening gehouden met hoogte van de woonkosten,
hoogte van de ziektekostenverzekering en inkomen van partner en/of
inwonende meerderjarige kinderen. Er wordt dus maatwerk geleverd, maar dit
zorgt er ook voor dat schuldenaren verschillende papieren moeten aandragen. Als
mensen dit niet doen, dan kan er geen maatwerk worden geleverd en hierdoor
krijgt diegene een lager bedrag dan dat hij zou moeten krijgen.
Als iemand verschillende schuldeisers heeft, wordt er door verschillende deurwaarders beslag gelegd. De eerste
gerechtsdeurwaarder die beslag heeft gelegd moet het geld verdelen over de andere deurwaarders. Hij verdeelt het naar
rato, dus naar de omvang van de schulden. Ook houdt hij rekening met preferente schuldeisers, deze hebben recht op
grotere delen en dit is in de wet geregeld, bijv. de Belastingdienst ontvangt een dubbel percentage.
Ook mag de deurwaarder een bedrag in rekening brengen voor zijn werkzaamheden, 9 euro per maand.
Complicaties bij de toepassing van de beslagvrije voet
Er zijn verschillende situaties waarbij de berekening van de beslagvrije voet erg lastig is. Er zijn twee bekende situaties:
Maximering woonkosten, er wordt een normhuur gerekend van 202 euro, maar dit kan verhoogd worden naar
een maximumbedrag, tot kosten van 522 euro per maand voor een huur- of koopwoning. Als je bijv. een huur
, hebt van 900 euro, dan ontvang je eigenlijk 378 euro minder beslagvrije voet. De gerechtsdeurwaarder kan het
meenemen maar is hier niet toe verplicht.
Diepe val bij hoog inkomen, bij mensen met een hoog inkomen naar een inkomen van de beslagvrije voet
moeten flink bijstellen. Er wordt gekeken naar de hoogte van je inkomen bij de berekening, niet naar het
bestedingsgedrag, hierdoor kunnen veel personen nog verder in de schulden komen.
Hoogte normpremie:
Alleenstaande (ouder) -> 39,00
Echtpaar/samenwonenden -> 86,00
Als er geen of onvoldoende kindgebonden budget is aangevraagd, dan wordt hieronder verstaan het
kindgebondenbudget dat zou ontvangen moeten worden.
4.6 Beslag op goederen
Op bijna alle spullen mag beslag gelegd worden en verkocht worden op een veiling. Er is een beschrijving opgenomen
van dingen waarop geen beslag mag worden gelegd (art. 447 Rv). Er mag overal beslag op worden gelegd behalve:
Bedden en beddengoed van een gezin en de kleding dat ze op dat moment dragen
Eten en drinken voor een maand
Gereedschappen die nodig zijn om een eigen bedrijf uit te oefenen
Voorzieningen voor gehandicapten, benoemd in de WMO, bijv. op een traplift mag geen beslag worden
gelegd.
Op huisdieren mag dus wel beslag worden gelegd.
De gerechtsdeurwaarder moet een aantal stappen zetten voor beslag:
1. Vonnis aanvragen en schuldenaar vragen binnen 2 dagen te betalen
2. Beschrijven op welke goederen er beslag zal worden gelegd, geeft de schuldeiser geen toestemming voor
binnentreding dan mag er een slotenmaker ingeroepen worden, de kosten hiervan worden bij de schuldenaar in
rekening gebracht.
3. Binnen drie dagen ontvangt de schuldenaar de lijst met dingen waarop beslag gelegd gaat worden en hij laat
weten waar en wanneer de spullen verkocht gaan worden.
4. Er wordt een poster geplakt op het raam waarmee de veiling wordt aangekondigd
5. De veiling wordt in een plaatselijk dagblad aangekondigd.
6. Verkoop van de goederen op een veiling.
De kosten van de veiling (ong. 1150 euro) worden op de opbrengst in mindering gebracht.
4.7 Beslag op de bankrekening
De bank maakt het bedrag dat op de rekening staat van de schuldenaar over naar de deurwaarder. Bedragen die gestort
worden op de dag na het beslag vallen buiten het beslag.
Om beslag te leggen worden er een aantal stappen gezet:
1. De deurwaarder laat de schuldenaar weten dat er beslag wordt gelegd.
2. De deurwaarder overhandigt de executoriale titel aan de bank en er wordt een tijdstip van het af te dragen
saldo genoemd. De bank kan aangeven via een formulier welk bedrag onder het beslag valt en dit krijgt de
schuldenaar ook.
3. Het formulier wordt ingevuld door de bank en binnen drie dagen opgestuurd naar de bank van de schuldenaar.
4. Het geld wordt overgemaakt
De gerechtsdeurwaarder maakt ongeveer 433 euro aan kosten bij beslag op een bankrekening, dit mag ingehouden
worden op het overgemaakte bedrag. Omdat van te voren niet bekend is welk bedrag op de bankrekening staat, kunnen
de kosten hoger zijn dan de opbrengst.
Voor het overgemaakte bedrag geldt geen beslagvrije voet, dus als je salaris wordt overgemaakt door je werkgever kan
het zijn dat op alles beslag wordt gelegd. Ook kan je je bankrekening vaak een maand niet meer gebruiken.
Er zijn ook banken die het saldo dat op de rekening staat op het moment dat er beslag wordt gelegd bevriezen,
als er hierna nog stortingen komen kan de schuldenaar dit nog wel gewoon gebruiken.
Er zijn echter ook banken die de hele rekening bevriezen, er kunnen dan geen betalingen worden verricht en
automatische afschrijvingen vinden ook niet plaats. Om de rekening daarna weer te gebruiken moet er geld
betaald worden aan de bank, daarna wordt het pas weer vrijgegeven (ong. 300 euro kosten).
4.8 Het beslagregister
Op 1 januari 2016 is het Digitaal beslagregister voor gerechtsdeurwaarders (DBR) ingevoerd. Alle nieuwe beslagen
worden hierin geregistreerd. Er kan zo gekeken worden of er al bij iemand beslag is gelegd en zo kan er gekeken worden
hoeveel beslag oplevert. Zo maakt de schuldenaar ook geen onnodige kosten.
, Vaak wordt er dan gekeken of er naast het beslag op inkomen ook beslag gelegd kan worden op inboedel.
De deurwaarders kunnen nu dus kijken of er financieel nut is om beslag te leggen, ze kunnen nu door dit register direct
voor kiezen om beslag te leggen op inboedel, gerechtsdeurwaarders kunnen alleen in dit register.
4.9 Toezicht op incassobureaus en gerechtsdeurwaarders
Er zijn zo’n 600 incassobureaus en dit zijn vaak eenmanszaken met enkele of geen medewerkers in dienst. Verder zijn
er zo’n 950 gerechtsdeurwaarders en ongeveer 7 miljard aan schulden.
De controle bij incassobureaus is veel losser dan bij deurwaarders, dit komt omdat een incassobureau alleen kan
dreigen maar geen betaling kan afdwingen. Gerechtsdeurwaarders kunnen echter een groot bedrag afdwingen, het
toezicht is hier dus strenger.
Er is verder een initiatiefvoorstel ingediend om alle incassobureaus te laten registeren en zo komen er heldere eisen
hoe een incassobureau te werk mag gaan.
4.9.1 Toezicht op incassobureaus
Schuldenaren kunnen zich tot vier verschillende partijen wenden voor klachten:
Het incassobureau zelf
Opdrachtgevende schuldeiser
Tot de rechter, deze spreekt zich niet uit over het gedrag, hij kijkt of de vordering wel betaald moet worden en of
de berekening van de incassokosten wel klopt.
En als het incassobureau hier lid van is bij de Nederlandse Vereniging van gecertificeerde Incasso-
ondernemingen (NVI).
4.9.2 Toezicht op gerechtsdeurwaarders.
Schuldenaren kunnen zich tot drie partijen wenden voor klachten:
Kantoor van de gerechtsdeurwaarder,
Kamer voor Gerechtsdeurwaarders, kan sancties uitdelen zoals een geldboete maar ook ontzetting uit het
ambt, je kan klagen over ambtelijke (handelingen die hij verricht als ambtenaar, bijv. beslag leggen) en niet-
ambtelijk handelen (bijv. het sturen van aanmaningen en incassokosten in rekening brengen).
Nationale ombudsman, deze heeft alleen bevoegdheid tot het beoordelen van ambtshandelingen
Een gerechtsdeurwaarder moet zich aan verschillende regels houden, dit is de Verordening beroeps- en
gedragsregels gerechtsdeurwaarders, hierin staat dat een gerechtsdeurwaarder:
Onafhankelijk en onpartijdig is.
Geen druk zal uitoefenen door maatregelen aan te kondigen die hij niet zal uitvoeren (bijv. dreigen met beslag op
inkomen).
Nauwgezet en zorgvuldig handelen en geen onnodige kosten zal maken.
4.10 Aandachtspunten bij incassobureaus en gerechtsdeurwaarders.
4.10.1 Aandachtspunten ten aanzien van gerechtsdeurwaarders
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) kwam tot de conclusie dat mensen vaak in de problemen komen door de
handelingen van de incassobureaus, incassobureaus doen soms het volgende:
1. Vorderingen innen die verjaard zijn, de incasseringstermijn is dus verlopen.
2. Vorderingen innen die niet bestaan, bijv. rekeningen voor gratis proefpakketten.
3. Brengen te hoge kosten in rekening of voorzien de schuldenaar niet van een inzichtelijke berekening van
incassokosten.
4. Oefenen oneigenlijke druk uit, ze dreigen bijv. met bevoegdheden die ze niet hebben, bijv. met verkoop van de
inboedel. Het kan ook zijn dat ze dreigen met aanvullende kosten of behandelen de schuldenaar agressief.
4.10.2 Aandachtspunten ten aanzien van gerechtsdeurwaarders.
Er zijn een aantal aandachtspunten bij de werkwijze van gerechtsdeurwaarders:
De beslagvrije voet wordt vaak niet goed berekend, degene krijgt vaak een te lage beslagvrije. Er zijn twee
optredende complicaties:
1. Schuldenaren leveren niet de gevraagde papieren aan
∞ Veel schuldenaren denken dat ze meer geld overhouden als ze niet precies vertellen in welke
financiële situatie ze verkeren of weten niet welke stukken ze aan moeten leveren.
∞ Als mensen niet de juiste gegevens aanleveren dan kan de beslagvrije voet gehalveerd worden.
2. Schuldenaren vragen niet altijd om een correctie
∞ Het kan gebeuren dat er geen beslag ligt op het zorgtoeslag maar dit tijdens het beslagleggen op
het inkomen wel gebeurt. De schuldenaar moet zelf aan de deurwaarder vragen of hij de berekening
van de beslagvrije voet wil corrigeren, dit komt omdat als er wel beslag ligt op de zorgtoeslag, er
een hogere beslagvrije voet moet zijn.
De wijze waarop ze omgaan met een aangekondigde verkoop van inboedel. Het kan ook zijn dat de
gerechtsdeurwaarder de bevoegdheid om beslag te leggen op inboedel inzet als oneigenlijk drukmiddel, omdat
dit vaak tot beweging leidt, bijv. geld lenen bij familie. Hiervoor kan een schuldenaar een klacht indienen.
