Pedagogiek 2.2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Hoofdstuk 1 Samen werken aan leren en opvoeden
1.1 Inleiding
- Onderwijsontwikkeling: kleine stapsgewijze verbeteringen
- Onderwijsinnovatie: de uitvoering van grotere, ingrijpende vernieuwingen
- Steeds meer aandacht voor het actief betrekken van ouders bij het onderwijsleerproces.
1.2 Huidige stand van zaken
- Het is uit onderzoek gebleken dat ouderbetrokkenheid een positief efect heeft op zowel
de motivatie als de prestaties van de kinderen. de ontwikkeling van de kinderen wordt
bevorderd als zij thuis worden ondersteund, gestimuleerd en gemotiveerd.
- Zo is bijvoorbeeld de taalontwikkeling van kinderen sterk afhankelijk van het taalaanbod
dat ze thuis krijgen. het gaat dan niet alleen om het opleidingsniveau van de ouders maar
ook om de hoeveelheid woorden, de complexiteit van zinnen en om de aandacht van lezen
- Thuis voorlezen draagt in belangrijke mate mee aan de taalontwikkeling.
- De attitudes en percepties van ouders over de maatschappij/onderwijs spelen ook een rol.
Scholen en leraren hebben een sleutelpositie wat betreft ouderbetrokkenheid en een goede
uitwisseling van informatie over school en thuis. Maar naast rapportgesprekken en
informatieavonden doen de meeste scholen niet echt iets om die betrokkenheid te
stimuleren. Veel ouders zijn positief over de relatie met school, maar kaarten wel aan dat het
te verbeteren valt. Ouders en school trekken pas aan de bel wanneer het slecht gaat of als er
problemen zijn.
Ouders zijn over het algemeen goed op de hoogte van de mogelijkheden en beperkingen van
hun kind, terwijl leraren experts zijn als het gaat om de vraag welke leerstof op welke manier
het best kan worden onderwezen. Vaak leidt dit tot problemen als ouders en leraren met
elkaar spreken. Dit is waarschijnlijk een belangrijke reden voor leraren om zich terughoudend
op te stellen richting ouders. In plaats van zich open op te stellen is er eerder de neiging
ouders voor te schrijven wat ze moeten doen.
Soms kan ouderbetrokkenheid leiden een te grote druk bij leerlingen. Bovendien vinden
sommige ouders het moeilijk om leermomenten te benutten. Het kan ook tot verwarring
leiden. Denk bijvoorbeeld aan wiskunde. De uitleg van nu is anders dan vroeger, dit kan
verwarrend zijn.
1.3 Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie
- Ouderbetrokkenheid = een meer actieve betrokkenheid van ouders bij de opvoeding en
het onderwijs van het kind
- Ouderparticipatie = actieve deelname van ouders aan allerlei activiteiten op school.
Bij ouderparticipatie wordt soms nog nader onderscheid gemaakt tussen
geïnstitutionaliseerde activiteiten (ouderraad) en niet-geïnstitutionaliseerde
activiteiten (schoonmaken, mediatheek)
Het is belangrijk om op je school een duidelijk verschil te kennen in deze termen. Er zijn
namelijk verschillende manieren en niveaus om betrokken te zijn bij een school
Vroeger waren de taken van school en ouders gescheiden. Langzaam wordt het onderscheid
in onderwijs en opvoeding vervaagd en wordt het gezien als een gezamenlijke
verantwoordelijkheid.
‘samenwerking’ wordt gebruikt om een betekenisvolle relatie te beschrijven waarin beide
partijen elkaar in onderling overleg steunen om het leren, de motivatie en de ontwikkeling
van de leerlingen te bevorderen
,1.4 Vormen van samenwerking
1. Maatschappelijke samenwerking
Hier gaat het om SW bij allerhande buitenschoolse activiteiten in de buurt.
VB: afspraken over sport, muziek of om andere cursussen aan te bieden.
kids + ouders: komen op deze manier makkelijk in contact met allerlei maatschappelijke
voorzieningen.
School: gaat veelal samenwerkingsverbanden aan met de gemeente en culturele instellingen.
Vaak is hierbij ook sprake van buitenschoolse opvang.
2. Educatieve samenwerking
De gezamenlijke optrekken van school en ouders bij pedagogische/didactische vraagstukken.
Deze overkoepelende term is feitelijk synoniem met het begrip ouderbetrokkenheid. Voor een
scherpere invulling is er onderscheid gemaakt in onderstaande begrippen:
1. Pedagogische samenwerking:
de nadruk ligt op het voorkomen dat school en thuis 2 hele verschillende werelden worden
waardoor kinderen zich minder fjn voelen op 1 van beide plekken. Ouders kunnen zich op
deze manier meer bewust worden van de opvoeding. Zo kan de school ook inspelen op de
ervaringen van kinderen buiten de school. Het krijgt ook feedback op eigen werk, dit draagt
bij aan de kwaliteit van het pedagogisch handelen.
2. Didactische samenwerking:
Dit is gericht op het beter functioneren van het onderwijs door ouders goed te informeren en
om hen in te schakelen bij het leerproces van hun kind.
3. Formele samenwerking
Ouders worden hierbij ingezet bij allerhande activiteiten binnen de school die zonder hun hulp
niet gerealiseerd zou kunnen worden. Denk hierbij aan excursies, creatieve activiteiten en
overblijfmogelijkheden. De medezeggenschapsraad valt hier ook onder. Formele
samenwerking komt grotendeels overheen met het begrip ‘ouderparticipatie’
Tijden veranderen, en visies dus ook. Samenwerking is niet statisch, het is eerder dynamisch;
zij is onderhevig aan een constante ontwikkeling.
Deel 1: het belang van een goede samenwerking tussen ouders en school
Hoofdstuk 2 Efecten va samenwerking tussen ouders en school
,2.1 Inleiding
Vragen van dit hoofdstuk:
- Waarom zou je investeren in samenwerking? Is er bewijs dat het efect heeft?
- Wat doet goede samenwerking met leerlingen, ouders, leraren en scholen?
- Onder welke voorwaarden treden positieve efecten van samenwerking op? Wat zijn
kritische succesfactoren voor een goede samenwerking?
- Hoe nuttig is het als ouders hun kind helpen met huiswerk?
- In welke situaties/bij welke groepen komt samenwerking tussen ouders en school minder
van de grond? Hoe ga je daar als school goed mee om
2.2 Onderzoek naar de efecten van samenwerking
- Desforges en Abouchaar
- Henderson en Mapp
- Smit, Cijvat en Voskens
Bekende onderzoekers
2.2.1 efecten op leerlingen
Het heeft op korte en op lange termijn een positieve invloed op de cognitieve ontwikkeling
en prestaties van kinderen.
Het verband tussen samenwerking en prestaties is aanwezig bij gezinnen van ALLE
economische achtergronden, opleidingen en leeftijden.
Dus alle ouders kunnen door ondersteund gedrag bijdragen aan de onderwijsresultaten.
Met name de leesprestaties zijn afhankelijk van ouders, vooral bij verbale vaardigheden n
lezen. Merlo, Bowman en Barnett (2007) concluderen dat betrokkenheid en actieve
bemoeienis van ouders een positief efect hebben op het fonetisch bewustzijn, de beginnende
geletterdheid van kleuters en op het aanvankelijk lezen.
Ook rekenvaardigheden kunnen gestimuleerd worden door de thuisomgeving. Het is vooral
van belang dat ouders kunnen inschatten wat het kind zonder hulp kan en dat ze vervolgens
inspelen op wat het kind met hun extra hulp kan bereiken.
Er zijn ook positieve efecten gevonden op de sociale ontwikkeling. Denk aan gedrag, sociale
competenties, motivatie en relaties met anderen. Ook leidt het tot meer
doorzettingsvermogen, minder probleemgedrag en een positieve attituden t.o.v. leren.
Specifek over de motivatie blijkt dat de verwachtingen van ouders tot meer zelfvertrouwen
leiden. Als het contact pas begint bij een probleemsituatie, dan leidt dit juist tot vermindering
van de motivatie. De inhoud van deze gesprekken zijn van belang. Als het altijd maar gaat
over problemen dan kan dit leiden tot ontmoedigende gesprekken. Als het juist gaat om
goedaardige thema’s dan motiveert dit juist. Geef ouders middelen om op een positieve
manier te benaderen zodat het zelf vertrouwen van het kind groeit.
Samenwerking heeft vooral een indirecte werking: heet vormt een het zelfbeeld van het kind
als lerende en wekt hoge verwachtingen; het werkt via het stimuleren van bepaalde attitudes,
waarden en aspiraties, die als pro-social en pro-learning aspecten fungeren.
Kinderen van leeftijdsgroep tot 6 jaar:
- richt zich vooral op het taalstimulerende karakter van de thuisomgeving.
- betrokkenheid & interacties ouder/kind hebben sterke efecten
Leeftijdsgroep 6 tot 12 jaar:
- veel efecten op het gebied van taal, rekenen, en science.(taal nog steeds het grootst)
- Het cultureel kapitaal en de frequentie + aard van het contact tussen ouders en kind blijken
samen te hangen met cognitieve en niet-cognitieve leerling efecten
, Leeftijdsgroep 12 tot 18 jaar:
- taal- en wiskundeprestaties, niet-cognitieve uitkomsten, motivatie, slef-efcacy,
uitkomstmaten als spijbelen, schoolverlaat en loopbaan.
m.b.t. de efecten op cognitieve en sociale ontwikkeling zijn deze elementen van belang:
Goed ouderschap in de thuissituatie (good parenting at home)
- Ouderbetrokkenheid thuis levert veel successen op. Denk aan zelfvertrouwen, taal &
rekenen, positievere attitudes tegenover school, sociale competenties.
- belangrijk om samen over school te praten, talige activiteiten te doen. helpen bij
huiswerk, stabiele plek bieden.
De ouder als rolmodel
- Als ze de waarde van onderwijs uitdragen + merken hoge, reële verwachtingen te
hebben van hun kind
Zorgvuldige communicatie ouders & school
- elkaar goed informeren en gelijkwaardig behandelen. Werk mee met elkaar
Ondersteuning v ouders bij studiekeuzes
Versterken van onderlinge oudercontacten
- meer kans om een actieve rol te vervullen in samenwerking met school.
- versterkt sociale controle/kapitaal
Hoger niveau van relationeel vertrouwen
- scholen kunnen zo beter de onderwijs kwaliteit verbeteren
Organiseren van programma’s en activiteiten
- Stimuleert ouders om zich te betrekken (dit leidt tot hogere prestaties)
- school helpt door leesstrategieën, juiste boeken en efectieve ondersteuning te leren
2.2.2 Efecten op ouders, leraren en school
Als ouders ondersteund worden bij het opvoedingsklimaat, dan kan dit leiden tot een
positieve attitude van ouders naar school en zelf tot het opvoedingsgedrag
Leraren gebruiken de kennis van ouders om leerlingen te motiveren en om de behoeftes van
de leerlingen te vervullen.
Het zorgt voor meer openheid vanuit de school naar haar omgeving. Zo blijken de morele
competenties van leerlingen door dit soort projecten te verbeteren.
2.2.3 kanttekeningen en negatieve efecten
- het blijft onduidelijk welke vormen van samenwerking nou echt efect hebben.
- de mate van samenwerking hangt ook af van de leeftijd van het kind.
- er is weinig bewijs naar positief efect van samenwerking, maar het het is van belang om
voorzichtig te zijn met conclusies te trekken.
- Het brede begrip van ouderbetrokkenheid / samenwerking maakt interpretatie van
onderzoeksresultaten precair.
- Tot slot zijn er diverse methodologische zwakheden in onderzoeken naar de efecten van
samenwerking aan te wijzen.
Geen efect:
Vormen van formele samenwerking
VB: helpen op school, participeren in raden, ouderavonden
Negatieve efecten:
- het benadrukken van discipline en structuur.
- druk uitoefenen om te presteren.
Reactive hypthesis: als niet de betrokkenheid vd ouders de voorspeller is van de leerling
uitkomsten, maar de leerling uitkomsten de voorspeller vd ouderbetrokkenheid
2.3 kritische succesfactoren
