Samenvatting van het vak Inleiding Strafrecht deeltoets 2. Gemaakt aan de hand van het boek ''Studieboek Materieel Strafrecht''. Inclusief een samenvatting van de verplichte arresten. Aangevuld met aantekening uit de hoor- en werkcolleges.
Week 10 – Strafuitsluitingsgronden
BELANGRIJK!! Het begrip culpa omvat de elementen wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid.
Dit betekent dat eventuele beroepen op strafuitsluitingsgronden al bij de beantwoording van
de eerste vraag van art. 350 Sv aan de orde moeten komen.
Er zijn 2 soorten strafuitsluitingsgronden:
1. Rechtvaardigingsgronden (nemen de wederrechtelijkheid weg)
2. Schulduitsluitingsgronden (nemen de verwijtbaarheid weg)
Algemene rechtvaardigingsgronden Algemene schulduitsluitingsgronden
- Overmacht noodtoestand (art. 40 Sr) - Ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr)
- Noodweer (art. 41 lid 1 Sr) - Psychische overmacht (art. 40 Sr)
- Het wettelijk voorschrift (art. 42 Sr) - Noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr)
- Het bevoegd gegeven ambtelijk bevel - Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
(art. 43 lid 1 Sr) (art. 43 lid 2 Sr)
- Ontbreken van de materiële - Afwezigheid van alle schuld
wederrechtelijkheid (ongeschreven) (ongeschreven)
‘algemeen’ ze zijn op alle strafbare feiten van toepassing
‘bijzondere’ strafuitsluitingsgrond zijn gekoppeld aan het strafbare feit (vb. ar. 261 lid 3
Sr, smaad)
De uitspraak van de rechter bij het aannemen van een strafuitsluitingsgrond:
Rechtvaardigingsgrond aanwezig? 3e vraag art. 350 Sv OVAR
Schulduitsluitingsgrond aanwezig? 3e vraag art. 350 Sv OVAR
Wederrechtelijkheid bestanddeel + rechtvaardigingsgrond aanwezig? 1e vraag art.
350 Sv vrijspraak
Culpoos delict? wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid zitten in het begrip
strafuitsluitingsgrond aanwezig? 1e vraag art. 350 Sv vrijspraak
Rechtvaardigingsgronden
De overmacht noodtoestand (art. 40 Sr)
’Niet strafbaar is hij die een feit begaat waartoe hij door overmacht is gedrongen.’’
Ook wel relatieve overmacht genoemd.
Voorwaarden:
1. Er is sprake van een concrete en min of meer acute nood. Er moet een conflict
bestaan tussen twee botsende plichten. De plicht om de wet na te leven en een
maatschappelijke plicht. (HR Opticien)
2. Er wordt gekozen voor de zwaarstwegende plicht of het zwaarstwegende belang (je
moet de juiste keuze hebben gemaakt, adhv subsidiariteit en proportionaliteit)
3. Er moet worden voldaan aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit.
Garantenstellung kan tot verlaagde of juist verhoogde aansprakelijkheid leiden.
Daarnaast moet naar het adequatiebeginsel moeten worden gekeken (droeg het
gekozen middel bij aan het bereiken van het beoogde doel? causaal verband)
Subsidiariteit als er een andere lichtere optie is, moet je die kiezen
Proportionaliteit bij keuze tussen belangen moet het zwaarstwegende belang
voorrang krijgen.
, Eventueel nog een stukje over putatieve overmacht? (blz 356) iemand denkt dat hij in een
overmachtssituatie verkeerd en dat hij zich daar alleen uit kan bevrijden door een strafbaar
feit te plegen. Tenzij dit bij avas aan bod komt.
De noodweer (art. 41 lid 1 Sr)
‘’Niet strafbaar is hij die een feit begaat, geboden door de noodzakelijke verdediging van
eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke wederrechtelijke
aanranding.’’
Voorwaarden:
1. Een ogenblikkelijke aanranding
De aanranding moet feitelijk begonnen zijn, of er moet sprake zijn van een
onmiddellijk dreigend gevaar voor een wederrechtelijke aanranding. Alleen een
dreigende houding is onvoldoende. (bij alleen huisvredebreuk geen noodweer)
2. Die ook wederrechtelijk is
De aanranding moet in strijd zijn met het recht. Geweld van politie is bv. niet
wederrechtelijk, omdat die hiertoe bevoegd is.
3. Van eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed
4. Geboden door noodzakelijke verdediging
De verdediging moet voldoen aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. De
verdediging moet dus in verhouding staan met de aanval (proportionaliteit). Zolang je
een andere en lichtere manier van verdedigen hebt (bv. schieten in benen ipv borst)
of een manier om je te onttrekken van de aanval, dien je daarvoor te kiezen
(subsidiariteit).
5. Rekening houdend met de Garantenstellung
Politieagenten, beveiligingsmedewerkers etc. zijn door hun deskundigheid/werk
gebonden aan strengere eisen van subsidiariteit en proportionaliteit dan burgers.
Wanneer iemand zelf een gevaarlijke situatie uitlokt (dolus/culpa in causa) komt hem/haar
vaak geen succesvol beroep op noodweer(exces). Er is dan geen sprake van een
noodzakelijke verdediging, omdat diegene zelf de confrontatie heeft opgezocht.
Het wettelijk voorschrift (art. 42 Sr)
‘’Niet strafbaar is hij die een feit begaat ter uitvoering van een wettelijk voorschrift.’’
Iemand handelt ten uitvoer van een wettelijk voorschrift maar pleegt tegelijkertijd een
strafbaar feit. Voorbeeld: HR Deurwaarder: deurwaarder had, in opdracht van de rechter,
meubels op straat gezet, dit was in strijd met een plaatselijke verordening om spullen op
straat te zetten succesvol beroep op art. 42 Sr.
Het bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)
‘’Niet strafbaar is hij, die een feit begaat ter uitvoering van een ambtelijk bevel.’’
Ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid (ongeschreven)
Iemand pleegt een strafbaar feit, maar door dat feit te plegen wordt nu juist het
onderliggende rechtsgoed van de bepaling bereikt. (HR Veearts)
Voorwaarden:
1. Formeel wordt in strijd met de wet gehandeld (geschreven wet)
2. Maar materieel ontbreekt de wederrechtelijkheid (doel van de wet)
3. Voldoen aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Hannali. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
