SAMENVATTING BEDRIJF EN RECHT
H. 1
Recht = system van regels voor maatschappelijk gedrag, welke menselijk gedrag verplicht is of is toegestaan, en
verlenen van bevoegdheden.
Rechtsregels hoeven niet in de wet te staan, ze zijn afdwingbaar (desnoods met geweld door overheid
gehandhaafd kunnen worden)
Doel van recht = ordenen van een vreedzame en rechtvaardige samenleving.
Overheid:
- Centrale overheid: de regering, parlement à zij maken samen wetten.
- Lagere overheden: provincies, gemeenten en waterschappen à ook bevoegd om algemeen geldende
regels te maken.
Rechtsregel moet zo door de rechter moeten worden uitgelegd dat een rechtvaardige beslissing wordt
genomen. Is er geen rechtsregel dan moet hij er een maken. Bij de uitleg van de rechtsregels en bij het maken
van nieuwe regels is de rechter gebonden aan het stelsel van het geldende recht, hij moet een oplossing
zoeken die er het best bij past en aansluit.
Rechtsbron = aan te geven waar de regels van het recht kunnen vinden.
Wet = hulpmiddel om te beoordelen of iets volgens, in overeenstemming met het recht is of niet.
Vier bronnen waaruit het recht voortvloeit:
- Wet; gedeelte opgenomen van het totale recht. Wetten zijn in het geschreven wet opgenomen.
Codificatie = het opnemen van het geldende recht in wetten en wetboeken.
Veel wetten worden door de regering gemaakt, maar deze moeten door het parlement goedgekeurd
worden. Wet is een geschreven regeling die voor een niet concreet persoon geldt en die is
uitgevaardigd door een daartoe bevoegd overheidsorgaan (wetgever). Een heel klein gedeelte is
opgenomen in het wetboek.
- Jurisprudentie: alle uitspraken van rechters in Nederland. Rechters beslissen op basis van het recht. De
rechter mag niet weigeren recht te spreken wanneer de wet voor een bepaalde situatie/verhouding
geen oplossing geeft. Als de wet onduidelijk is of onvolledig kan de rechter zijn oordeel baseren op het
geheel van rechterlijke uitspraken dat in soortgelijke gevallen is gedaan. Het is de taak van de rechter
om te beslissen hoe de wet in een bepaalde situatie moet worden uitgelegd. Maar elke rechter is
onafhankelijk en komt zelfstandig tot een oordeel. Het systeem van rechterlijke organisatie dwingt
een rechter wel om rekening te houden met uitspraken van andere rechters in soortgelijke zaken.
Hogere rechters kunnen uitspraken van lagere rechters in hoger beroep of in cassatie vernietigen.
Als een kantonrechter een beslissing moet geven in een zaak, terwijl de Hoge Raad (HR) in het
verleden in een soortgelijke zaak ook al een beslissing heeft gegeven zal de kantonrechter rekening
houden met de uitspraak van de HR.
- Gewoonte en gebruiken; gewoonte of gebruik is een vast patroon van gedragingen. Niet elke gebruik
of gewoonte is deel van het recht. Hiervoor moet de groep de overtuiging bestaan dat de gewoonte of
gebruik deel uitmaakt van het recht. Een rechter houdt rekening met gewoonten en gebruiken.
- Verdrag; internationale overeenkomst tussen 2 of meer lidstaten die op schrift is gesteld. Geldt alleen
tussen de staten die het verdrag hebben gesloten. Dit kan de burgers binden zonder dat de nationale
, wetgever daartussen komt. Dit is een ‘self executing’ verdrag. De burgers kunnen direct bij de rechter
een beroep doen op bepalingen van een verdrag. De regering ondertekent verdragen maar dan is het
verdrag nog niet gelding. Het parlement moet het verdrag nog goedkeuren en dan kan het worden
geratificeerd.
Recht = wet + jurisprudentie + gewoonte en gebruiken + verdrag
Procesrecht vormt het formele recht. Formeel recht = gaat het om rechtsregels waarmee rechten of plichten
kunnen worden afgedwongen. Als de verkoper zich niet aan verplichtingen wil voldoen en de koper
wil dit bij de rechter juridisch uitvechten dan dient hij te procederen via het formele recht.
Recht
Materiaal recht gaat het om rechtsregels die rechten geven of verplichtingen opleggen.
Het gaat om de inhoud van het recht. Materieel Formeel
De meeste regels van het Burgerlijk Wetboek bestaan uit materieel recht.
recht recht
Regels worden door de overheid gemaakt.
Een wet in formele zin is een voorschrift dat is uitgevaardigd door de regering en de Eerste en Tweede Kamer
samen. Een wet in materiële zin is een voorschrift dat ieder kan binden, ongeacht wie het voorschrift heeft
uitgevaardigd. De meeste wetten door de regering en de Eerste en Tweede Kamer afgekondigde regelingen zijn
zowel wetten in formele zin en ook wetten in materiële zin.
Een Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV) wordt uitgevaardigd door de gemeenteraad en bindt iedere
burger die zich in die gemeente bevindt.
2 vormen van recht; publiek- en privaatrecht.
Publiekrecht = rechtsregels waarbij een overheidsinstantie gebruikt kan maken van haar gezag of macht om de
naleving van de regels af te dwingen. Dit regelt de onderlinge verhoudingen tussen de overheidsorganen en de
relatie tussen de overheid en burger. Het algemeen belang is belangrijk. Hieronder vallen regels die gaan over:
a. De inrichting van de staat
b. De verhouding tussen overheidsorganen onderling, wanneer gebruik wordt gemaakt van gezag
c. De verhouding tussen burger en overheid, als de overheid gebruikmaakt van gezag
Privaatrecht = betrekking op rechtsverhouding tussen burgers onderling. Hierbij staat het individuele belang Bestuursrecht
van de burger centraal. Voorbeelden zijn trouwen, nieuwe baan, ect. Het privaatrecht is
Publiekrecht Strafrecht
grotendeels geregeld in het Burgerlijk Wetboek. Recht
Privaatrecht Staatsrecht
Burgerlijk of civiel recht = regelt rechten en plichten tussen personen onderling. Met
mensen (natuurlijke personen) of rechtspersonen zoals een nv of bv. Er wordt gestreefd naar een oplossing die
de belangen zo goed mogelijk naar voren laat komen. Hierbij wordt soms de zwakste partij door dwingend
recht beschermt. Dwingend recht = regels gaat waar niet van af mag worden geweken, anders zijn ze niet
geldig.
Bij privaatrecht gaat het om de juridische relatie tussen burgers onderling. Als de overheid koopt huurt,
verhuurt etc. dan handelt zij hier als gewone burger; overheid en burger zijn dan juridisch gelijkwaardige
partijen. Dit geld ook als de ene overheid met een andere overheid handelt als gelijkwaardige partij.
Alle onafhankelijke rechters samen vormen de rechterlijke macht/ zittende magistratuur. Art. 116 Grondwet
(Grw.) vormt de basis voor de rechterlijke organisatie van ons land. Tot de rechterlijke macht behoren alle
rechterlijke instanties voor zover er sprake van onafhankelijkheid. De belangrijkste wet van de Grondwet is de
Wet op de rechterlijke organisatie (RO).
,Een rechter moet in volkomen vrijheid en zonder vrees voor de gevolgen van zijn oordeel kunnen werken, hij
moet onafhankelijk zijn.
In de RO vind je de benoemingsprocedures van rechters. De regering benoemt nieuwe rechters bij koninklijk
besluit. De benoeming is voor het leven, ze gaan met 70 jaar met pension. Alleen de HR kan ze ontslaan, alleen
als ze niet goed functioneren. Het salaris wordt ook bij de wet geregeld.
Onafhankelijkheid wordt daarnaast gewaarborgd doordat het aantal rechters in een proces vaststaat: wettelijk
is geregeld door hoeveel rechters in een civiel proces of in een strafzaak wordt rechtgesproken. Een rechter is
niet ondergeschikt aan een andere rechter.
De taak van een rechter is tweeledig:
1. De rechter moet geschillen oplossen tussen burgers onderling of burgers en de overheid
2. Belast met de strafrechtspraak
Rechterlijke macht spreekt recht op het gebied van het burgerlijk recht, strafrecht en het bestuursrecht. In
burgerlijk recht en strafrecht is de organisatie van de rechterlijke macht vrijwel hetzelfde.
De volgende rechterlijke instanties recht op bovengenoemde gebieden:
a. Rechtbanken
b. Gerechtshoven
c. Hoge raad
Sector = organisatorische basiseenheid van de rechtbank. De rechtszaken worden gehouden voor enkelvoudige
kamer (1 rechtsprekende rechter) of de meervoudige kamer (3 rechtsprekende rechters).
De civiele rechter is werkzaam in de sector civiel of kanton.
De strafrechter in de sector strafrecht of kanton.
Enkelvoudige kamer = strafzaken onder andere de politiekrechter en kinderrechter. Bij civiele zaken zijn de
voorzieningenrechter bij een kort geding en de kantonrechter van de sector kanton bevoegd.
De Hoge Raad en het gerechtshof is er sprake van collegiale rechtspraak (3 of 5 rechters samen rechtspreken).
Bij de rechtbank worden zaken behandeld door een enkelvoudige kamer, met uitzondering van de
meervoudige kamer.
Organisatorische onderdelen van de rechtbank
Sector Civiel recht Sector Strafrecht Sector Kanton, Sector
civiel recht Kanton,
strafrecht
3 rechters 1 rechter 3 rechters 1 rechter 1 rechter 1 rechter
Meervoudige Enkelvoudige Meervoudige - Politierechter Enkelvoudige Enkelvoudige
kamer kamer: kamer - Economische kamer: kamer
voorzieningen- politierechter voorzieningen-
rechter - Kinderrechter rechter
Samenstelling rechterlijke instanties
Naam instantie Aantal Naam van rechters Aantal rechters in proces Uitspraak
Hoge Raad 1 Raadsheren 5 per kamer Arrest
Gerechtshof 4 Raadsheren 3 per kamer Arrest
Rechtbank 11 Rechters 3 per kamer/1 per kamer Vonnis
, Civiele rechtspraak = twee of meer burgers tegenover elkaar.
Partij = burger
De ene partij is de eiser, de nadere is de gedaagde.
In Nederland wordt rechtgesproken in 3 instanties:
1. Juridisch conflict wordt bekeken door een lagere rechter,
2. Niet mee eens, zaak aan een hogere rechter voorleggen à in hoger beroep gaan.
3. Niet mee eens, in een aantal gevallen het probleem voorleggen aan het hoogste rechtscollege, de
Hoge Raad.
Eiser heeft iets te vorderen van de gedaagde.
Bij de rechtbank, het hof en de Hoge Raad is het verplicht om een advocaat te hebben. Bij het kantongerecht
mag je ook zelf de zaak verdedigen.
Dagvaarding = schriftelijk stuk waarbij de eiser de gedaagde oproept om op een bepaalde dag en tijd voor de
rechter te verschijnen vanwege een rechtsvordering van de eiser. Als dit niet nauw is omschreven kan hij nietig
verklaard worden door een rechter. Hij wordt gemaakt door een advocaat. Dit is het begin van een civiele
procedure. De eiser moet in de dagvaarding aangeven welke bewijsmiddelen en getuigen hij heeft. De
gedaagde kan antwoorden met een verweer.
De deurwaarder brengt de dagvaarding. Hij handhaaft ook de orde op de zitting. Als degene die het proces
verloren heeft niet vrijwillig aan het vonnis voldoet zorgt de deurwaarder voor de uitvoering ervan.
Als hoofdregel van absolute competentie in civiele zaken geldt dat de rechtbank bevoegd is, alle rechtszaken
beginnen bij de rechtbank. Iedere rechtbank heeft verschillende sectoren. Een civiele procedure wordt
behandeld door een rechter van de sector kanton of de sector civiel. De zaak wordt behandeld door de sector
kanton wanneer sprake is van:
- Een arbeidsovereenkomst/cao
- Huur
- Agentuur, huurkoop of pacht of consumentenkoopovereenkomst
- Geldvorderingen tot 25.000 euro.
In andere gevallen wordt de zaak behandeld door de rechtbank, sector civiel.
Relatieve competentie = welke van de 10 rechtbanken bevoegd is.
Voor civiele zaken geldt dat de rechter in de woonplaats van de gedaagde bevoegd is. Er zijn enkele
uitzonderingen, zoals over onroerende zaken, in dit geval is de rechtbank bevoegd van het rechtsgebied
waarbinnen deze zaak zich bevindt. Bij arbeidsovereenkomsten is ook de (kanton)rechter bevoegd waar het
werk gewoonlijk wordt verricht.
Bodemprocedure (gewone rechtszaak) begint meestal met een dagvaarding door de eiser aan de gedaagde.
De eiser moet meteen tot kern van de zaak komen. In de dagvaarding moet al genoemd worden wat het geschil
is tussen partijen, het bewijsmateriaal en de getuigen. Deze plicht geld ook voor de gedaagde, hij kan een
verweer starten. Hierin moet hij zo helder mogelijk uitleggen waarom de vordering onterecht is. Het schriftelijk
verweer moet voor de zitting in het bezit zijn van de griffie van de rechtbank. Als de gedaagde zelf iets wil
vorderen van de eiser kan hij een vordering tegen de eiser instellen, dit is een tegeneis of een eis in
reconventie.
