Deel 1 De ontwikkeling van het
kind
Hoofdstuk 1 Een inleiding in de
ontwikkeling van het kind
1.1 Een oriëntatie op de
ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie (levenslooppsychologie): de wetenschappelijke studie naar patronen van
groei, verandering en stabiliteit vanaf de concepte tot aan de ouderdom
1.1.1 De reikwijdte van het vakgebied
Thematische gebieden binnen de ontwikkelingspsychologie:
- Fysieke ontwikkeling: heef betrekking op fysieke opbouw van het lichaam (hersenen,
zenuwstelsel, spieren, zintuigen en behoefe aan eten, drinken en slaap)
- Cognitieve ontwikkeling: heef betrekking op de manier waarop het gedrag van mensen wordt
beïnvloed door groei en verandering in intellectuele vermogens (leren, geheugen, oplossen van
problemen, intelligente)
- Sociale ontwikkeling en persoonlijkheidsontwikkeling: heef betrekking op sociale relates en
interactes met anderen en op duurzame eigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden
o Sociale ontwikkeling: ontwikkeling en verandering van sociale relates en interactes met
anderen
o Persoonlijkheidsontwikkeling: duurzame eigenschappen
Leeftijdsgroepen en individuele verschillen
- Prenatale periode (concepte geboorte)
- Baby- en peutertjd (geboorte drie jaar)
- Kleutertjd (drie zes jaar)
- Schooltjd (zes twaalf jaar)
- Adolescente (twaalf twintg jaar)
^ zijn sociale constructes (ideeën die afangen van maatschappij en cultuur op een bepaald
moment)
1.1.2 De invloed van cohorten op ontwikkeling: ontwikkelen in een
sociale wereld
Cohort: een groep mensen die rond dezelfde tjd op dezelfde plek is geboren
Normatieve invloeden op de ontwikkeling
- Normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een
groep op dezelfde manier voltrekken
- Normatieve invloeden: invloeden die leiden tot conformiteit omdat men de gevolgen van
afwijkend gedrag vreest
, o Normatevee, historisch iepaalde invloeden: invloeden die verbonden zijn aan één
specifek moment
o Leefiijdgeionden invloeden: invloeden die gelijk zijn voor mensen in een bepaalde
leefijdsgroep (menopauze, pubertjd)
- Niet-normateve geieurtenissen: gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van een
specifek persoon op een tjdstp dat zulke gebeurtenissen de meeste andere mensen niet
overkomen
1.2 Kinderen: verleden, heden en toekomst
1.2.1 Vroege denkbeelden over kinderen
In de middeleeuwen werden baby’s gezien als imperfecte miniatuurvolwassen; de kindertjd bestond
niet
- Babybiografeën: eerste geschrifen waarin kinderen methodisch werden bestudeerd
o Darwin
1.2.2 De twintigste eeuw: ontwikkelingspsychologie als discipline
1e helf twintgste eeuw: grootschalige, systematsche en langdurige onderzoeken naar kinderen en
hun ontwikkeling tjdens de rest van hun leven grote invloed op inzicht in ontwikkeling van
kinderen
- Aard van groei, verandering en stabiliteit op een wetenschappelijke manier bestuderen
1.2.3 Vraagstukken bij de thema’s van ontwikkelingspsychologie
Continue verandering versus discontinue verandering
- Continue verandering: geleidelijke ontwikkeling waarbij prestates op een bepaald niveau
voortvloeien uit die van vorige niveaus
o Kwanttatef: ontwikkeling wordt groter of meer; aaneensluitende vooruitgang
(verandering in lengte)
- Discontinue verandering: ontwikkeling die in aparte stappen/stadia plaatsvindt, en waarbij
elk stadium gedrag oplevert dat kwalitatef anders is dan gedrag in eerdere stadia
(kleutertjd, kindertjd, adolescente)
Kritieke en gevoelige perioden: invloed van de omgeving
- Kritieke periode: specifeke tjd in ontwikkeling waarin bepaalde gebeurtenis de grootste
gevolgen heef
Aanname dat het permanente en onomkeerbare gevolgen heef wanneer
een individu in ontwikkeling bepaalde invloeden mist tjdens kriteke
perioden
o Op veel vlakken manifesteert een aanzienlijke mate van plasticiteit: mate waarin een
zich ontwikkelend gedragspatroon of fysieke structuur veranderlijk is
gevoelige perioden: periode waarin organismen extra ontvankelijk zijn voor
bepaalde soorten stmuli in hun omgeving; waarin bepaalde vermogens optmaal
naar voren komen
Levensloopmodel versus focus op specifeke perioden
- Levensloopmodel: nadruk op groei en verandering in de loop van het leven en op verbanden
tussen verschillende perioden
- Focus op specifeee perioden: kindertjd en adolescente zijn belangrijkste perioden
,De relatieve invloed van nature en nurture op de ontwikkeling
- Nature: eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven
o Maturatie: het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde
genetsche informate
- Nurture: omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen (biologisch of sociaal van aard,
maatschappelijke factoren)
1.2.4 De toekomst van de ontwikkelingspsychologie
Enkele te verwachten toekomstrends:
- Groeiende specialisate
- Meer samenwerking tussen verschillende vakgebieden (interdisciplinariteit)
- Meer aandacht voor diversiteitsvraagstukken
- Grotere invloed van ontwikkelingspsychologie op kwestes van publiek belang
Hoofdstuk 2 Theoretische perspectieven en
onderzoek
2.1 Perspectieven bij het kijken naar kinderen
Theorie: verklaring van een interessant verschijnsel die een raamwerk biedt om de relates tussen
een geordende reeks feiten of principes te begrijpen.
Vijf perspecteven op de ontwikkeling van het kind:
2.1.1 Het psychodynamisch perspectief: focus op innerlijke krachten
Psychodynamisch perspectiee: gedrag wordt gemotveerd door innerlijke krachten, herinneringen en
conficten waarvan een persoon zich nauwelijks bewust is en waarover hij weinig controle heef
Psychoanalytische theorie van Freud
- Psychoanalytische theorie: onbewuste krachten zijn bepalend voor iemands persoonlijkheid
en gedrag
- Persoonlijkheid heef drie aspecten:
o Id: het primiteve, ongeorganiseerde, aangeboren deel van de persoonlijkheid dat
aanwezig is bij de geboorte (primiteve drifen; genotsprincipe)
o Ego: het ratonele en redelijke deel van de persoonlijkheid (bufer tussen echte
wereld en het primiteve id)
o Superego: vertegenwoordigt geweten en belichaamt onderscheid tussen goed en
kwaad
- Psychoseksuele ontwikkeling: aantal fasen die kinderen doorlopen waarin genot (of
bevrediging) steeds met een ander deel van het lichaam wordt geassocieerd
o Fixatie: gedrag dat in een eerdere ontwikkelingsfase is blijven steken als gevolg van
een onopgelost confict
Psychosociale theorie van Erikson
- Psychosociale ontwikkeling: veranderingen in de manier waarop we aankijken tegen onze
interactes met anderen, tegen het gedrag van anderen en tegen onszelf als leden van de
maatschappij
- Mensen ontwikkelen zich gedurende hun leven in acht aparte stadia
o Groei en verandering gaan gedurende het hele leven door (adolescente is startpunt
van ontwikkeling van eigen identteit)
, 2.1.2 Het behavioristisch perspectief: focus op waarneembaar gedrag
Behavioristisch perspectiee: waarneembaar gedrag en externe stmuli in de omgeving zijn cruciaal
voor het begrijpen van de ontwikkeling van het individu (nurture > nature)
Klassieke conditionering
Klassieke conditionering: organisme leert op een bepaalde manier reageren op een neutrale
stmulus (die de respons normaal gesproken niet uitlokt) Pavlov
Operante conditionering
Operante conditionering: vrijwillige respons wordt versterkt of verzwakt doordat die respons wordt
geassocieerd met positeve of negateve consequentes Skinner
- Bekrachtging (reinforcement): aanbieden van stmulus die de kans vergroot dat eerder
gedrag wordt herhaald
- Straf: aanbieden van onplezierige/pijnlijke stmulus of verwijdering van wenselijke stmulus
verkleint de kans dat eerder gedrag wordt herhaald
- Gedragsmodificatie: formele techniek om de frequente van gewenst gedrag te verhogen en
de frequente van ongewenst gedrag te verlagen
Sociaal-cognitieve leertheorie: leren door te imiteren
Sociaal-cognitieve leertheorie (Bandura): nadruk ligt op leren door het observeren van het gedrag
van een andere persoon (een model)
- Kans op imitate is groot als we zien dat dat gedrag bij een model wordt beloond
- Vier stappen:
1. Bewuste waarneming van de meest cruciale aspecten van het gedrag van het model
2. Het zich kunnen herinneren van het gedrag
3. Accurate reproducte van het gedrag
4. Motvate om het gedrag te leren en uit te voeren
2.1.3 Het cognitief perspectief: kijken naar de oorsprong van ons begrip
Cognitiee perspectiee: richt zich op de processen die mensen in staat stellen de wereld te leren
kennen, te begrijpen en erover na te denken
Cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget
- Reeks universele cogniteve ontwikkelingsstadia in een vaste volgorde
- Belangrijkste kenmerken:
o Schema’s: georganiseerde mentale patronen die bepaalde gedragingen of actes
vertegenwoordigen (concreet complex/abstract)
o Adaptate: manier waarop kinderen reageren op en zich aanpassen aan nieuwe
informate (twee basisprincipes)
Assimilatie: proces waarbij mensen een ervaring interpreteren binnen hun
huidige cogniteve ontwikkelingsstadium en denkwijze
Nieuwe ervaringen worden opgenomen in de schema’s of structuren
die het individu al bezit
Accommodatie: proces waarbij bestaande manieren van denken veranderen
in reacte op nieuwe stmuli of gebeurtenissen
De informatieverwerkingstheorie
Ineormatieverwerkingstheorie (ontstaat uit kritek op Piaget): achterhalen op welke manieren
mensen informate coderen, opslaan en terughalen
- Aanname dat zelfs complex gedrag als leren, herinneren, categoriseren en denken kan
worden opgebroken in een reeks individuele, specifeke stappen
- Ontwikkeling wordt gekenmerkt door een kwanttateve verandering
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper losebolt808. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.