Hoofdstuk 17 uit mc Kay. Ik heb het gebruikt voor het vak Nieuwe tijd II in het eerste jaar geschiedenis op de Radboud universiteit. Maar het is gewoon de tekst uit Mc Kay dus handig voor elk vak.
H17 De Expansie van Europa
1650-1800
Werken op het land
Aan het eind van 17e eeuw was de Europese economie volledig agrarisch. 80% procent van de
bevolking werkte in de landbouw, maar de opbrengst was laag. Klimaatoestanden zorgden voor
slechte oogsten -> hongersnoden, 1/3 van de bevolking sterr. it stond op het punt om te
veranderen.
De erfenis van het open veldsysteem
e lage opbrengsten werden veroorzaakt door het open-veld systeem waarbij iedereen een stuk van
een groot veld bezat en dit op dezelrde manier plante en ploegde. Op deze manier raakte de grond
snel uitgeput -> er was geen sprake van vruchtwisseling. In de Middeleeuwen werd het
drieslagstelsel bedacht. Het probleem hiervan was dat je altjd 1 stuk braak had liggen -> geen
opbrengsten.
Nieuwe landbouwmethoden
e hervormingen begonnen in de Republiek en Engeland, hier hoerde nog maar 50% te werken in de
Agrarische sector. it kwam door:
- Vruchtwisseling -> elimineerde het probleem met het braakland.
- Vruchten uit de nieuwe wereld -> veel voedingswaarde -> werd een belangrijk onderdeel van
het Europese dieet (aardappel).
- e wetenschappelijke revolute -> wetenschappelijke benadering van de landbouw -> zij
ontdekten dat het open feld system niet handig was.
Omdat iedereen eens moest zijn over landbouwveranderingen kwamen er Enclosure bewegingen op.
Enclosure: het omheinen en in partculier bezit nemen van gemeenschappelijke grond om meer te
kunnen verbouwen, dit ten koste van de arme boeren die afankelijk waren van gemeenschappelijke
velden voor landbouw.
Het oude systeem (open velden) en het nieuwe systeem (3-slag) bleer naast elkaar bestaan.
Aan het eind van de 18e eeuw werd enclosure alleen in EN en de NL’en gebruikt.
Het leiderschap van de Nederlanden en Engeland
e Republiek was dichtbevolkt, al deze bevolking moest voedsel hebben -> de landbouw werd
gecommercialiseerd en gespecialiseerd. e landbouwopbrengst steeg fink. oor de groeiende
steden was er voor de commercialiserende boeren ook een grote arzetmarkt.
Halverwege de 17e eeuw nam EN het drieslagstelsel van de NL’en over. e EN verlicht denker
Jethro Tull bracht ook veranderingen in de agrarische wereld -> hij stmuleerde het gebruik van
paarden i.p.v. ossen en vond dat men moest zaaien via een zaaimachine -> zaden gelijkmatg
verdeeld en op de juiste diepte.
e 18e -eeuwse enclosure start twee ontwikkelingen:
- de opkomst van de gekapitaliseerde landbouw;
- de opkomst van een landloos platelandsproletariaat.
Proletarisate: de transrormate van grote aantallen kleine boeren in landlozen op het plateland.
Het begin van de bevolkingsexplosie
e groeiende bevolking bracht economische veranderingen.
, Langdurig obstakels voor de bevolkingsgroei
Voor 1700 groeide de bevolking traag in een onregelmatg patroon.
Belangrijkste redenen voor een slechte groei: 1. Hongersnood, 2. Epidemieën, 3. Oorlog.
e builenpest (1348-1350) verminderde de groei en zorgde voor een werknemerstekort. Rond 1500
was de bevolking weer aangesterkt, maar er ontstond een tekort aan werk, voedsel en huisvestng ->
armoede. Rond 1600 was de balans terug -> de bevolking groeide.
Het nieuwe patroon uit de 18e eeuw
Heel Europa na 1700 -> bevolkingsgroei. e belangrijkste oorzaak -> minder sterfegevallen, door:
1. Builenpest verdwijnt. e verdwijning is onverklaard.
2. Vaccin tegen pokken -> minder kindersterfe.
3. Verbeteringen in watertoevoer en riool -> ziektes kunnen zich nu minder snel verspreiden via
water/insecten.
4. Betere voedselvoorraden -> hongersnoden kwamen minder rrequent voor.
5. e Agrarische revolute -> er was meer en gevarieerd voedsel beschikbaar.
Oorlog, hongersnoden en epidemieën waren er nog steeds, maar hun invloed op de populategroei
was minder ernstg. e bevolkingsgroei beïnvloedde het agrarisch leven. Enclosure bewegingen
zorgde ervoor dat landlozen ergens anders nieuw werk moesten vinden.
De groei van de plattelandsindustrie
Het aantal landarbeiders zonder land groeide -> dit leidde tot de opkomst van de huisnijverheid.
Huisnijverheid: een stadium van industriële ontwikkeling waarin platelandsarbeiders
handgereedschap thuis gebruikten om op grote schaal goederen te produceren voor de verkoop op
de markt.
Boeren maakten altjd al spullen voor eigen gebruik. e armoede dwong de boeren lichtelijk om deze
goederen nu ook te produceren voor de markt.
Het uitbestedingssysteem
e huisnijverheid werd georganiseerd via een uitbestedingssysteem (putng-out systeem).
Uitbestedingssysteem: 18e-eeuws systeem van de platelandsindustrie waarin een handelaar
grondstofen uitleent aan huisarbeiders. e huisarbeiders verwerken deze grondstofen en geven het
eindproduct terug aan de handelaar.
e stedelijke kapitalisten huurden landarbeiders in om voor lage lonen in hun eigen huis te
produceren. Hoe groter de industrie werd hoe ingewikkelder het systeem. e ene handelaar ging
bijvoorbeeld naar een huis voor een deel van het producteproces en weer naar een ander huis voor
het volgende deel, enz.
Omdat producte op het plateland ongereguleerd was, konden boeren op deze manier bijverdienen.
e werknemers hoerden niet te voldoen aan strenge gilderegels, zo kon de huisindustrie vele soorten
goederen produceren. Het uitbestedingssysteem verspreidde zich snel in EN.
Het leven van textelarbeiders op het plateland
Het grootst aantal mensen werkte in de textelindustrie. Het maken van katoenen-, wollen en linnen-
kledingstukken was een typische huisnijverheidsactviteit. Het weergetouw was het belangrijkste
meubel. Het hele huis hielp mee met de producte. Vrouwen verdiende minder dan mannen.
e huisnijverheid producte hing ar van de agrarische kalender. Tijdens het zaaien/oogsten liep de
producte dus terug. Het waren geen goede arbeidsomstandigheden en er stonden strafen op een te
lage producte.
De industriële revolute
Industriële revolutee de verschuiving die plaatsvond toen gezinnen in Noordwest-Europa zich
concentreerden op het verdienen van lonen i.p.v. het produceren van goederen voor huishoudelijke
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eges123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
