Samenvatting

Samenvatting Ziekteleer Hoofdstuk 10 en 11 voortplanting

1 keer verkocht

Vak
Ziekteleer

Instelling
Universiteit Utrecht (UU)

Ziekteleer voortplanting

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 31 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 4 februari 2019
Aantal pagina's 31
Geschreven in 2014/2015
Type Samenvatting

Volgen

Marjan1991 Lid sinds 11 jaar 41 documenten verkocht

€3,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Ziekteleerboek hoofdstuk 10 voortplantnnsornanen
10.1 Inleidinn
10.2 het vrouwelijk neslachtsapparaat
10.2.1. inleiding: Bij het rund heb je een gemiddelde dracht van 280 dagen en een
puerperium van 6 weken, waarbij 6 a 7 weken over blijf waarin het rund drachtg moet
worden. Bij varkens duurt de periode van partus tot partus (Graviditeitscyclus) 147 dagen.
Dus gemiddeld 2,4 worpen per jaar. Paarden 1 veulen per jaar. Dracht 330-340 dagen, maar
35 dagen over om drachtg te worden.
10.2.2. ovarium = eierstok
Disfuncti van hit vvaiium: anoestrus dan is er geen cyclische actviteit. Onder een
abnormale anoestrus verstaan we een voortplantngsstoornis waarbij de ovaria zonder
fysiologisch reden weinig actef zijn.

Abnvimali anvist ius:
Rund: Ware anoestrus: geen enkele actviteit op het ovaria. De oorzaken kunnen zijn:
anatomisch, endocrinologisch, voeding, leefijd en producte en omgevingsfactoren
(huisvestng en lichtntensiteit).
Suboestrus: geen expressie van oestrusverschijnselen of wordt niet waargenomen maar is
wel een corpus luteum.
Diagnose: Rectaal onderzoek; ovaria klein en hard: met eventueel kleine follikels en geen
corpus luteum.
Therapie: Koe weer op lichamelijke condite brengen en hormonaal (progestagenen 
nabootsen luteale fase). Suboestrus: luteolyse door middel van PGF2-alfa.
Varken: Abnomale anoestrus heet anafrodisie; niet tjdig bronstg worden van een gelt of
zeug. Dit zie je voornamelijk bij eersteworps zeugen. Vaak door te weinig voeropname in de
kraamstal  NEB of door te weinig licht, te weinig berencontact en te lage
omgevingstemperatuur in de dekstal.
Therapie: Management optmaliseren en evt. eCG (equine chorionic gonadotropine; FSH) en
hCG (human chorionic gonadotropin; LH) worden toegediend.  niet geven tjdens luteale
fase  cysteuze ovaria ontwikkeling.
Paard: bij juveniele merrie en in de winter (anoestrusseizoen), soms problemen van de
hypofyse  klein inacteve ovaria.
Diagnose: Inacteve ovaria zijn klein en hard zonder corpus luteum
Therapie: verkorten anoestrusperiode; door middel van licht of GnRH of progestagenen
Hond: Primaire anoestrus als die op 18 maanden nog niet loops geweest is. Pathologisch
door hypothyreoidie, een stlle loopsheid, iatrogeen (toediening coritcoss progestagenen of
ovariectomie) of een slechte waarneming van de eigenaar. Hermafroditsme of
pseudohermafroditsme zijn ook oorzaken van een primaire anoestrus.
Bij teef na 8 jaar neemt de intervallengte toe door bijv. Hypercortsolisme.

Piisist iiindi (piv-)vist ius bij di hvnd
Verschijnselen: 25 dagen na de (pro)-oestrus nog steeds verschijnselen van oestrogeen
invloed dan is er persisterende pro-oestrus. Bloederige uitvloeiing, aantrekkelijkheid voor de
reu, vaginoscopisch en cytologisch beeld.
Diagnose: Veroorzaakt door ovulatestoornis, cytseuze follikels, ovariumtumoren, iatrogeen
(oestrogeen therapie) of leverafwijking. Je ziet het m.n. bij de eerste en soms bij de tweede

1

,loopsheid. Bij jonge honden meestal door een ovulatestoornis, zonder dat cysteuze follikels
worden waargenomen.
Therapie: GnRH prepraraten  luteinisate of progestagenen (oraal) in lage dosering want er
is risico op CEH (cysteuze endometrium hyperplasie), evt. ovariectomie

Piisist iiindi vist ius bij di fiit
Verschijnselen: ze zijn seizoensgebonden en hebben een geïnduceerde ovulate. Als ze niet
gedekt worden blijven ze loops gedurende het hele voortplantngsseizoen dit kan leiden tot
beenmergsuppressie met als gevolg pancytopenie.
Therapie: oestrus voorkomen.

Cyst iuzi vvaiiili fvllikils bij hit iund
De benaming voor de aandoening waarbij de ovaria cysteus zijn ontaard is cyteuze ovariele
follikels; COF. Het is een stoornis in het endocriene systeem (hypothalamus, hypofyse,
ovaria, endometrium en de bijnieren zijn betrokken)  polyglandulair ziekteproces
Verschijnselen: anoestrus (zie je vaak) tot nmfomanie (frequent, lang en onregelmatg
tochtg). Bij rectaal onderzoek voel je nooit een CL, maar tref je een of meer met vocht
gevulde cysten aan. Een cyste is een follikel >2,5 cm, die langer dan 10 dagen in het ovarium
aanwezig is. Ze produceren te weinig progesteron om een endogene (uteriene)
prostaglandinerelase en dus luteolyse te bewerkstelligen.
Therapie: suppletetherapie; uitblijven van een adequate hypofysaire LH relaease door
toedienen van GnRH of hCG. Bij onvoldoende luteinisate geef je een progesteronsupplete
(intravaginaal). Daarnaast kan je de folliculaire cyste transvaginaal aanprikken en leegzuigen
 lutealisate. Een geluteiniseerde cyste kan je behandelen met prostaglandinen.
Prognose: ze kunnen ook spontaan herstellen na post partum. Dus gunstg

Piisist iiindi di-vist ius bij hit paaid
Meest voorkomende fysiologische oorzaak van anoestrus. Bij 15% van de cycli wordt het
corpus luteum niet afgebroken door uterien Prostaglandine F2-alfa.
Verschijnselen: Progesteron blijf hoog en merrie wordt niet hengstg.
Diagnose: Het lijkt op persisterende anovulatoire follikel of hemorragisch follikel, dit zijn
follikels die niet op het verwachte tjdstp ovuleren, maar blijven doorgroeien en worden
geluteiniseerd. Herken je aan structuren van 5-10 cm in diameter op ovarium met
karakteristek spinnenwebachtge doorsnede bij echo  verlengde di-oestrus
Therapie: toedienen exogeen PGF2-alfa (prostaglandine)

Neoplasieën
Ovaiiumt umviin bij di hvnd in di kat
Primaire ovariumtumoren komen bij de hond weinig voor (1% v.d. tumoren bij de teef en
minder bij de kat). Ze kunnen van epitheliale oorsprong zijn of van de seks cord
stromacellen of van kiemcellen.
- epitheliale; adenomen cystadenomen, carcinomen. Overiumtumoren van seks cord;
granulosaeltumor (meest voorkomende functonele tumor), thecaceltumor en letale
celtumor. Van kiemcellen: dysgerminomen of teratomen.
Verschijnselen: persisterende (pro) oestrus door producte oestrogeen (of progesteron),
verkorte interoestrusintervallen, beenmerghypoplasie (oestrogeen), cytseuze endometrium
hyperplasie endometrits, toename mammaweefsel (progesteron. Symmetrisch haarverlies

2

,door folliculaire atrofe en telogenisate van de haarcyclus. Tumoren zijn vaak unilateralen en
metastaseren zelden. Epitheliaal: ascites (vanwege obsturcte lymfevaten door tumor),
toename buikomvang, gewichtsverlies, anorexie.
Therapie: Bij ovariumtumoren; ovariohysterectomie, tumor is bilateraal en kan zich naar
uterus uitbreiden (cysteuze endometriumhyperplasie endometrits). Als eigenaar wil fokken
evt. Eenzijdige ovariectomie.
Prognose: goed als er geen metastasen zijn

Ovaiiumt umviin bij hit paaid
Ovariumtumoren komen bij 3% van alle tumoren bij volwassen merries voor. Granulosa-
thecaceltumor is de meest voorkomende. De tumor produceert inhibine (in 90% van de
gevallen), testosteron, oestrogenen (soms progesteron) die de merrie beïnvloeden. Inhibine
 atrofe van contralaterale ovarium door negateve feedback op FSH. Tumor is unilateraal
en metastaseert nauwelijks. (bijna geen teratoom carcinoom)
Verschijnselen: infertliteit merrie, gedrag: nymfomaan (Sterker libido), anoestrisch of
agressief (hengstengedrag).
Diagnose: toeval, echo
Therapie: unilaterale ovariectomie, na 1-2 seizoenen weer normaal cyclisch

Ovaiiumt umviin bij hit iund
Komt bijna niet voor, meest voorkomende is granulosaceltumor fbroom.
Granulosaceltumor kan steroiden produceren, maar meestal oestrogenen of androgenen.
Verschijnselen: oestrogeen  nymfomaan, progesteron androgeen  anoestrisch
Therapie: bij waardevolle dieren ovariectomie

Ovaiiumt umviin bij pluimvii
Ovariumtumoren worden vooral gezien in de eerste levensweek door het merkvirus. Vroeger
werd aviaire leukose en marek gescheiden bij ovariumtumoren. Maar aviaire retrovirus is
gemuteerd en komt nu ook voor bij kippen die in de eerste 3 levensweken met het virus
geïnfecteerd zijn en onderscheid kan niet meer gemaakt worden. Bij oudere kippen zie je
granulosa-thecaceltumoren.
Verschijnselen: bij granulosa-theca  veel oestrogenen  uitwendige kenmerken van een
leggende hen (Grote rode kam, lellen, legbeentjes met veel ruimte) maar leggen geen
eieren. Daarnaast kan het rudimentair aangelegde rechter ovarium zich tot tests
ontwikkelen en krijg je een “verhaande hen” die fertel kan worden
Prognose: infaust (bij marek en leukose)

10.2.3. uterus en cervix
Endvmit iits: ontsteking van het endometrium van de uterus (soms ook een deel van
het myometrium; metrits). Een pyometra heb je als je een endometrits hebt waarbij de
cervix gesloten is en de uterus overvuld is met purulent exsudaat. De vulva, het vestbulum
vaginae en de overgang van vestbulum naar vagina zijn de fysieke barriere. Samen met de
cervix is het en barriere tegen micro-organismen. Is de barriere verstoort dan is het dier
gevoeliger voor uterine infectes. Dit kan gebeuren op 2 momenten:
- tjdens de oestrus  tjdens de inseminate natuurlijke dekking (vooral paard)
o post breeding endometrts (vooral hond kat)

3

, - tjdens of direct na de partus (vaakste). 10 dagen P.p zie je 70% van de primiparae en
40% van de pluriparae micro-organismen (20 dagen later 25 resp. 3), 3 weken p.p
vaak geen meer. (Vooral LH)
o Acute endometrits puerperalis
o Chronische endometrits puerperalis
Deze twee momenten zijn ideaal omdat het geslachtsapparaat onder oestrogenen is, wat
tjdens de partus bij de hond niet geldt.
Verschijnselen: Door oestrogeen  sterke hyperemie, verghoode migrate van leukocyten
vanuit de bloedvaten in de uterus naar uteruslumen, verhoogde leukocytenactviteit
(fagoyctose van bacteriën) en verhoogde uteruscontractliteit. Tijdens oestrogene fase kan je
de infecte overwinnen, niet bij de progesteronfase. Daling kiemgetal door het afvloeien van
de lochia (vochtafscheiding uit de uterus na de partus).

Cyst iuzi indvmit iiumhypiiplasii (CEH) / indvmit iiitscvmplix bij hvnd in kat
Endometrium post partum en endometrits post oestrum (komt meest voor bij teef).
Endometrits post oestrum: is een proces dat meestal gedurende kortere tjd wordt
voorafgegaan door cysteuze veranderingen van de uterusklieren en proliferateve
veranderingen van het endometrium  CEH. Progesteron speelt een belangrijke rol bij het
ontstaan hiervan. Wanneer de periode van progesteroninvloed wordt voorafgegaan door
oestrogenen, kan er een toename van progesteronreceptoren ontwikkelen en ontwikkelt
CEH sneller. Mogelijke verklaring; oudere teven hebben al veel cycli gedurende lange tjd
(luteale fase) onder invloed van progesteron gestaan.  bij de folliculaire fase zijn er ook
bacteriën in de uterus  vaak cysteuze ontaarding en worden de micro-organismen niet op
tjd geëlimineerd. Tijdens de luteale fase (progesteron) is de uterus van nature weinig
resistent tegen micro-organismen en zullen de bacteriën zich gaan vermeerderen en
vervolgens een endometrits veroorzaken.
Verschijnselen: Geringe CEH; uterus weinig toegenomen, kurkentrekker aspect (zie je ook
tjdens fysiologische metoestrus). Mucosa is difuus haardvormig bedekt met blaasjes die
helder of lichtgeel gekleurd waterig vocht zijn gevuld. Bij cysteuze hyperplasie kan de uterus
echter door een verhoogde secrete ook sterk in omvang zijn toegenomen, waarbij de wand
erg dun is en er zich veel mucoide inhoud in de uterus bevindt (mucometra). Als de uterus
sterk vergroot is zie je (hemorragisch) purulent exsudaat en de wand is meestal dun, cervix
gesloten.  ontstoken uterus is dan de pyometra. Plaatje; woekering endometriumklieren
en secreta in de klieren en lumen van de uterus, begint aan lumenzijde.
- ongecompliceerde CEH (geen ontsteking): geen verschijnselen wel
fertliteitsproblemen
- CEH (met ontsteking): treedt op in de luteale fase 2-6 weken na de loopsheid. Open
cervix minder ernstg dan bij gesloten cervix (progesteron hoog). Purulent exsudaat,
sloom, anorexie. Cervix open; uitvloeiing geel-chocladekleurig rood(bloed).
Vergrote uterus zorgt voor toename buikomvang (50% van Lg). Nieren
immuungemedieerde glomerulonefrits. Pu PD, braken (door uremie of peritonits),
Anemie bij 40% van de teven (door bloedverlies)
Diagnose: vaak oudere teef gedurende luteale fase o.i.v. exogeen progestageen. Vergrote
uterus d.m.v. palpate echo. Pyometra zie je op de rontgenfoto, echo is nodig om het
onderscheid tussen pyometra en dracht te maken. Vaginoscopie, vaginaal touche 
aanwezigheid neoplasieen van de vagina uit sluiten, BO om te behandelen.

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.