(Uithoorn voor Elkaar, z.d.)
Ouderbetrokkenheid: een weg
naar beter kinderwelzijn
“Ouders maken er een zooitje van en die ouders zijn degenen die het kunnen oplossen”.
(Hovmund, 2020)
Auteur Mandy England
Studentnummer 642643
Opleiding Social Work
Specialisatie Jeugd
Onderwijsinstelling Hogeschool Inholland Alkmaar
Begeleiders Aron Leijenhorst & Tineke Veul
Versie 1e versie
Datum 10 april 2024
Opdrachtgever Uithoorn voor Elkaar, ouder- en kindadviseurs
,Voorwoord
Met trots presenteer ik hierbij mijn adviesrapport, het resultaat van maanden van
onderzoek, analyse en reflectie. Het schrijven van dit adviesrapport was een uitdagende en
leerzame ervaring. Het stelde mij in staat om dieper in te gaan op een onderwerp waar ik
gepassioneerd over ben en het heeft mijn vaardigheden op verschillende vlakken versterkt.
Mijn hartelijke dank gaat uit naar mijn scriptiebegeleider, Denisé Kleijn, voor haar
waardevolle begeleiding, feedback en ondersteuning gedurende dit proces. Daarnaast wil ik
mijn dankbaarheid uitspreken aan de ouder- en kindadviseurs voor hun waardevolle
bijdragen gedurende dit proces.
Verder wil ik mijn dankbaarheid uitspreken aan mijn docenten, medestudenten, vrienden en
familie voor hun voortdurende steun en aanmoediging. Jullie geloof in mij heeft me
gemotiveerd om door te zetten, zelfs tijdens de uitdagende momenten.
De keuze van het onderwerp van dit adviesrapport weerspiegelt mijn interesse in
scheidingsproblematieken. Ik hoop dat de bevindingen en inzichten die in dit rapport worden
gepresenteerd nieuwe perspectieven laten zien.
Het schrijven van dit adviesrapport was een reis vol uitdagingen, groei en ontdekkingen. Dit
markeert dan ook niet alleen het einde van mijn studie, maar ook het begin van een nieuwe
fase in mijn leven.
Ik wens u veel leesplezier.
Mandy England.
2
,Inhoudsopgave
Voorwoord.................................................................................................................................................... 2
Samenvatting................................................................................................................................................. 4
Hoofdstuk 1: Inleiding.................................................................................................................................... 6
1.1 Achtergrond en probleemstelling...................................................................................................................6
1.2 Stakeholders...................................................................................................................................................8
1.2.1 Microniveau............................................................................................................................................8
1.2.2 Mesoniveau............................................................................................................................................8
1.2.3 Macroniveau...........................................................................................................................................8
Hoofdstuk 2: Theoretisch kader...................................................................................................................... 9
2.1 Ouderbetrokkenheid.......................................................................................................................................9
2.2 Gezaghebbende ouder.................................................................................................................................10
2.3 Self-Determination Theory van Deci & Ryan................................................................................................11
2.4 Transactional Analysis van Berne.................................................................................................................11
Hoofdstuk 3: Methoden van onderzoek........................................................................................................ 13
3.1 Methodologische verantwoording...............................................................................................................13
3.2 Dataverzameling..........................................................................................................................................13
3.3 Betrouwbaarheid en validiteit......................................................................................................................13
3.4 Methode van analyseren..............................................................................................................................13
Hoofdstuk 4: Resultaten............................................................................................................................... 15
4.2 De huidige ouderbetrokkenheid...................................................................................................................15
4.2.1 Ouder- en kindadviseurs over de huidige ouderbetrokkenheid...........................................................15
4.2.2 Moeders over de huidige ouderbetrokkenheid....................................................................................16
4.2.3 Internbegeleider basisschool over de huidige ouderbetrokkenheid....................................................16
4.3 De wensen en mogelijkheden.......................................................................................................................16
4.3.1 Ouder- en kindadviseurs over de wensen en mogelijkheden..............................................................17
4.3.2 Moeders en kind over de wensen en mogelijkheden..........................................................................17
4.3.3 Internbegeleider basisschool over de wensen en mogelijkheden.......................................................17
4.3.4 Gemeente Uithoorn over de wensen en mogelijkheden.....................................................................18
4.4 Conclusie theoretisch kader en resultaten...................................................................................................18
Hoofdstuk 5: Oplossingsscenario’s................................................................................................................ 20
5.1 Oplossingsscenario één het inzetten van online hulpverlening....................................................................20
5.1.1 Microniveau..........................................................................................................................................20
5.1.2 Mesoniveau..........................................................................................................................................20
5.1.3 Macroniveau.........................................................................................................................................20
5.1.4 Termijn en benodigdheden...................................................................................................................21
5.2 Oplossingsscenario twee het inzetten van scheidingsrichtlijnen.................................................................21
5.2.1 Microniveau..........................................................................................................................................21
5.2.2 Mesoniveau..........................................................................................................................................21
5.2.3 Macroniveau.........................................................................................................................................21
5.2.4 Mogelijke sancties................................................................................................................................21
3
, 5.2.5 Termijn en benodigdheden...................................................................................................................22
Hoofdstuk 6: Definitief advies...................................................................................................................... 23
6.1 Het advies.....................................................................................................................................................23
Hoofdstuk 7: Reflectie.................................................................................................................................. 25
Literatuurlijst............................................................................................................................................... 26
Bijlagen........................................................................................................................................................ 28
Bijlage 1: Hulpverlener één................................................................................................................................28
Bijlage 2: Hulpverlener twee..............................................................................................................................31
Bijlage 3: Hulpverlener drie................................................................................................................................33
Bijlage 4: Hulpverlener vier................................................................................................................................36
Bijlage 5: Moeder één........................................................................................................................................39
Bijlage 6: Moeder twee......................................................................................................................................41
Bijlage 7: Kind.....................................................................................................................................................43
Bijlage 8: Intern begeleider................................................................................................................................44
Bijlage 9: Gemeente Uithoorn............................................................................................................................46
Samenvatting
Gemeente Uithoorn streeft naar een integrale aanpak van jeugdproblematiek. Het speelveld
van het sociaal domein is complex, ouderbetrokkenheid bij hulpverleningstrajecten is
hierdoor van belang. In de context van scheidingen is er een probleem met de beperkte
betrokkenheid van gescheiden ouders bij hulpverleningstrajecten. De ouder- en
kindadviseurs, werkzaam binnen de welzijnsorganisatie Uithoorn voor Elkaar willen daarom
de ouderbetrokkenheid van gescheiden ouders tijdens hun hulpverleningstrajecten
vergroten. In dit onderzoek staat de volgende hoofdvraag centraal: “Hoe kan de
betrokkenheid van gescheiden ouders bij hulpverleningstrajecten met ouder- en
kindadviseurs van Uithoorn voor Elkaar worden vergroot om de kwaliteit van de
ondersteuning voor kinderen in complexe gezinssituaties te verbeteren?”.
Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag is diepgaand onderzoek gedaan naar het
onderwerp van deze complexe doelgroep. Het veldonderzoek is uitgevoerd door middel van
semigestructureerde interviews. Voor dit onderzoek is een kwalitatieve
onderzoeksbenadering gebruikt. Met vier ouder- en kindadviseurs, twee moeders, één kind,
één internbegeleider van een basisschool en een adviseur preventief jeugdbeleid en
onderwijs van de gemeente Uithoorn is een semigestructureerd interview afgenomen. De
werving van cliënten is uitgevoerd door de ouder- en kindadviseurs. Benaderde vaders zijn
niet ingegaan op de vraag om deel te nemen aan dit onderzoek. De verzamelde informatie
geeft inzicht in de huidige situatie van ouderbetrokkenheid van gescheiden ouders.
Daarnaast geeft het ook inzicht in de wensen en mogelijkheden van de stakeholders.
De huidige ouderbetrokkenheid van gescheiden ouders is volgens de ouder- en kindadviseurs
wisselend. De ouderbetrokkenheid bestaat soms uit actief betrokken ouders, maar vaak ook
uit ouders die niet betrokken zijn of de betrokkenheid halverwege loslaten. Het betrekken
4
,van een ex-partner bij een hulpverleningstraject is volgens de moeders een grote uitdaging,
ook wanneer dit in het belang van hun kinderen is. Dit betekent dat er een oplossing
gevonden moet worden waardoor de ouderbetrokkenheid tijdens hulpverlening bevorderd
kan worden.
In dit onderzoek komen daarom twee oplossingen naar voren die de ouderbetrokkenheid
van gescheiden ouders kunnen vergroten. Zo kan het inzetten van onlinehulpverlening
zorgen voor een nog laagdrempeligere aanpak. Daarnaast kan de ouderbetrokkenheid
worden gestimuleerd door ouders goed te informeren over de werkwijze van de ouder- en
kindadviseurs door gebruik te maken van scheidingsrichtlijnen.
Aan het eind van dit onderzoek zijn de oplossingsscenario’s voorgelegd aan enkele
stakeholders. Aan de hand van hun input is er een definitief advies geformuleerd. Het
definitief advies laat een voorkeur zien van het inzetten van onlinehulpverlening. Dit advies
laat een laagdrempelige aanpak zien om enerzijds in te zetten als brug naar
ouderbetrokkenheid en anderzijds te werken naar fysieke hulpverlening. Verder is te zien dat
de ouder- en kindadviseurs zelf aan de slag gaan met het advies om scheidingsrichtlijnen te
ontwikkelen.
5
, Hoofdstuk 1: Inleiding
Dit hoofdstuk dient als inleiding van het adviesrapport en behandelt de achtergrond,
probleemstelling en een stakeholderanalyse. De achtergrond en probleemstelling weergeeft
de context van het onderzoek, terwijl de stakeholderanalyse de belanghebbenden
identificeert. Samen vormen deze aspecten als basis voor het begrijpen van het onderzoek.
1.1 Achtergrond en probleemstelling
Sinds de jaren zeventig is het aantal ouderlijke scheidingen onder kinderen toegenomen. In
die periode was het gebruikelijk dat vaders een beperkte rol speelden na de scheiding,
waarbij de meerderheid van de kinderen bij hun moeder verbleef en het contact met hun
vader vaak verloren ging. Later werd dit als onwenselijk beschouwd, wat leidde tot een
grotere erkenning van co-ouderschap. Desondanks verblijven kinderen in de meeste gevallen
nog steeds bij hun moeder, wat grote gevolgen heeft voor de vader-kindrelatie (Spaan, 2022).
Er wordt vaak verondersteld dat de impact van scheidingen op kinderen geleidelijk afneemt,
doordat scheidingen steeds meer geaccepteerd worden. Echter, voor de meerderheid van de
kinderen die een scheiding meemaken, is de situatie sinds de wetswijziging van 2009
(voortgezet ouderschap na scheiding) niet verbeterd. Er zijn juist meer ouders die te maken
hebben met aanhoudende conflicten (Van der Valk et al., 2020).
Sinds 2015 is er een stijgend aantal jongeren in de jeugdzorg in Uithoorn. De gemeente
Uithoorn streeft dan ook naar een integrale aanpak van jeugdproblematiek. Het speelveld
van het sociaal domein is complex zowel qua problematiek als de specialismen die daarvoor
nodig zijn. Uithoorn werkt daardoor samen met meer dan 100 aanbieders, het voorveld
(algemene voorzieningen) en met diverse regionale samenwerkingsverbanden. Diverse
beleidsnota’s benadrukken dat samenwerken een essentieel onderdeel is van een integrale
aanpak (Gemeente Uithoorn, z.d.).
In de gemeente Uithoorn is welzijnsorganisatie Uithoorn voor Elkaar een grote aanbieder van
het verzorgen van welzijnswerk. Uithoorn voor Elkaar is een organisatie dat valt in de
categorie vrij toegankelijke voorzieningen. Dit zijn voorzieningen waar alle inwoners op eigen
initiatief en zonder verwijzing van een professional naar toe kunnen als zij een zorg- of
ondersteuningsvraag hebben (Gemeente Uithoorn, z.d.). Uithoorn voor Elkaar is een
netwerkorganisatie van vijf welzijnsorganisaties die actief is in Uithoorn en De Kwakel. De
organisatie is verantwoordelijk voor de gehele preventie en richt zich op het bevorderen van
sociale cohesie, welzijn en ondersteuning. Uithoorn voor Elkaar heeft als missie om door
samen te werken de sociale basisinfrastructuur te versterken. Ze streven ernaar om een
omgeving te bevorderen waarin inwoners van alle leeftijden en achtergronden zich
ondersteund en begrepen voelen. Hun visie is gebaseerd op het idee dat ze mensen zoveel
als mogelijk willen laten meedoen en talenten en mogelijkheden centraal stellen (Uithoorn
voor Elkaar, z.d.). Uithoorn voor elkaar biedt verschillende diensten om aan de behoeften van
de lokale bevolking te voldoen. Verder werkt Uithoorn voor Elkaar nauw samen met
verschillende welzijnsorganisaties, gezondheidszorginstellingen, scholen en de gemeente.
Deze samenwerkingen vergroten de effectiviteit van hun diensten en zorgen ervoor dat ze de
lokale bevolking op een zo goed mogelijke manier kunnen ondersteunen.
6
