Verpleegkundige kennis
Week 1
1. De zorgverlener
Competenties
1. De verpleegkundige stelt op basis van klinisch redeneren de behoefte aan verpleegkundige
zorg vast op lichamelijk, psychisch, functioneel en sociaal gebied, indiceert en verleent deze
zorg in complexe situaties, volgens het verpleegkundig proces, op basis van EBP. Dit doet ze
ook door middel van therapeutische interventies en persoonlijke verzorging (educatie, advies
en voorspraak, emotionele en lichamelijke ondersteuning).
2. Voert handelingen uit op basis van zelfstandige bevoegdheid (wet BIG).
3. Versterkt zelfmanagement van mensen in hun sociale context m.b.v. SDM. Houdt rekening
met diversiteit in persoonlijke eigenschappen (etnisch, cultuur, geloof).
In het proces van klinisch redeneren richt de verpleegkundige zich op risicoinschatting,
vroegsignalering, probleemherkenning, interventie en monitoring.
Kernbegrippen de zorgverlener
1. Klinisch redeneren
Continu procesmatig gegevens verzamelen en analyseren gericht op het vaststellen van
vragen en problemen van de zorgvrager en het kiezen van daarbij passende zorgresultaten
en interventies.
2. Uitvoeren van zorg
Het verlenen van integrale zorg met verpleegkundige handelingen in complexe zorgsituaties
met inachtneming van wet- en regelgeving en vanuit een holistisch perspectief.
3. Zelfmanagement versterken
Ondersteunen zelfmanagement cliënt en netwerk, met als doel het behouden of verbeteren
van het dagelijks functioneren in relatie tot gezondheid en ziekte en kwaliteit van leven.
4. Indiceren van zorg
Het vaststellen, beschrijven en organiseren van de aard, duur, omvang en doel van de
benodigde (verpleegkundige) zorg, in samenspraak met de zorgvrager, op basis van
gediagnosticeerde of potentiële, nader te onderzoeken en te diagnosticeren
patiëntproblemen.
Overige kernbegrippen: onderzoekend vermogen, inzet EBP, SDM en persoonsgerichte communicatie
4. De reflectieve EBP-professional
Competenties
1. De verpleegkundige handelt vanuit een continu aanwezig onderzoekend vermogen leidend
tot: reflectie, EBP en innovatie van de beroepspraktijk. Neemt kennis van resultaten van
wetenschappelijk onderzoek en past die waar mogelijk toe in de beroepspraktijk.
2. De verpleegkundige werkt permanent aan bevordering en ontwikkeling eigen deskundigheid
en die van haar collega’s m.b.v. leertrajecten (kennis zoeken en delen).
3. Reflectieve beroepshouding: reflecteert voortdurend en methodisch op eigen handelen in
samenwerking met de zorgvrager en betrekt hierbij inhoudelijke, procesmatige en moreel-
ethische aspecten van haar keuzes en beslissingen (overdenkt ze zorgvuldig).
Kernbegrippen de reflectieve EBP-professional
1. Onderzoekend vermogen
Het in zorgsituaties en bij zorg- en organisatievraagstukken tonen van een kritisch
onderzoekende en reflectieve (basis)houding, het verantwoorden van het handelen vanuit
(verschillende) kennisbronnen, het hanteren van een methodische aanpak, met een gedegen
, probleemanalyse en het doorlopen van de onderzoekscyclus gericht op het verbeteren van
een specifieke beroepssituatie.
2. Inzet EBP
Het in samenspraak met de zorgvrager (diens netwerk), collega’s en andere disciplines
afwegen van: actief gezochte recente verpleegkundige kennis uit (wetenschappelijke)
literatuur, richtlijnen of protocollen, professionele expertise, persoonlijke kennis, wensen en
voorkeuren van de zorgvrager en/of diens netwerk.
3. Deskundigheidsbevordering
Het tonen van actief en kritisch gedrag om de verpleegkundige deskundigheid van zichzelf en
anderen op peil te brengen en houden en het actief bijdragen aan het zoeken, ontwikkelen
en delen van nieuwe (vormen van) kennis.
4. Professionele reflectie
Het kritisch beschouwen van het eigen verpleegkundig gedrag in relatie tot beroepscode en
beroepswaarden en het in (mono- en multidisciplinaire) besprekingen over zorgvragers
betrokken en zorgvuldig argumenteren, rekening houdend met de emoties en belangen van
de zorgvrager vanuit het besef dat zorg een morele-ethische praktijk behelst.
5. Morele sensitiviteit
Het tonen van een voortdurende gevoeligheid vanuit compassie voor de wensen en noden
en daarbij behorende emoties van de zorgvrager en het daarop reageren met passend en
persoonsgericht gedrag waarin de zorgvrager zich gehoord en begrepen voelt.
Overige kernbegrippen: persoonsgerichte communicatie en professioneel gedrag
Vitale functies: de lichaamsfuncties die de persoon vitaal (ook wel in leven) houden, de belangrijkste
vitale functies zijn: ademhaling, circulatie (hartslag en bloeddruk), bewustzijn en temperatuur.
Cognitieve functies: specifieke geestelijke activiteiten die aangestuurd worden door de hersenen,
informatie opnemen en verwerken. Bijvoorbeeld: het geheugen, je vermogen om dingen te leren,
taalgebruik en het kunnen begrijpen en uitvoeren van complexe, dagelijkse handelingen.
Waarom meetinstrumenten?
Objectiveren van je observaties
Ondersteunen zorgproces
De huidige situatie in kaart brengen
Bepalen waar je naar toe wilt werken (sMart)
Evalueren van je handelen
Naast meten, ook vragen (anamnese) en observeren.
Waar moet een meetinstrument aan voldoen?
Moet valide (de mate waarin de test meet wat het beoogt te meten) en betrouwbaar zijn. Een
meetinstrument moet een hoge graad van metrologische betrouwbaarheid hebben. Het moet
zodanig zijn ontworpen en gebouwd dat de meettechniek en beveiliging van de meetgegevens een
voldoende hoog kwaliteitsniveau hebben. Er is een werkinstructie die aangeeft hoe je het
meetinstrument moet gebruiken. Alle betrokken partijen dragen het meetinstrument gezamenlijk
voor en de betrokken partijen zijn betrokken bij de ontwikkeling van het meetinstrument of hebben
er gemotiveerd vanaf gezien.
Redeneerhulp (ABCDE-methode)
A = Airway Is de luchtweg doorgankelijk?
B = Breathing Hoe is de ademhaling?
C = Circulation Hoe is de circulatie?
D = Disability Hoe is het bewustzijn?
, E = Exposure Hoe staat het met de lichaamstemperatuur?
Richtlijnen
Een richtlijn kan een uitwerking zijn van een kwaliteitsstandaard. Beroepsverenigingen zoals V&VN, maar
ook bijvoorbeeld de beroepsvereniging van artsen, kunnen het initiatief nemen om een richtlijn te
ontwikkelen. In een richtlijn worden aanbevelingen gedaan over de kwaliteit van zorg. Er moet kunnen
worden achterhaald hoe tot deze aanbevelingen is gekomen (transparantie). De aanbevelingen die je
terugziet in richtlijnen worden opgesteld op basis van drie bronnen van kennis: wetenschappelijk bewijs,
ervaringen van professionals en ervaringen van patiënten. Op basis van deze informatie discussieert een
multidisciplinaire werkgroep met professionals en patiënten over wat goede zorg is.
Protocollen
Een protocol is altijd gebaseerd op een onderliggende richtlijn en geeft aan hoe je in de dagelijkse praktijk
moet handelen. Als een richtlijn wordt herzien, dient de protocol die hierop gebaseerd is ook aangepast
te worden. De vrijheid van handeling is bij een protocol beperkt. Een protocol geeft namelijk stap voor
stap aan hoe gehandeld moet worden. Het zorgproces, de verschillende stappen die moeten worden
doorlopen en de klinische beslismomenten worden daarom meer in detail vastgelegd.
EBP
Het nemen van klinische beslissingen op basis van het best beschikbare bewijs, in combinatie met de
kennis en ervaring van de verpleegkundige en voorkeur van de individuele patiënt.
Klinische beslissing = welke interventies gaat de verpleegkundige uitvoeren?
Onderzoekend vermogen (nieuwsgierig zijn): waarom doe ik het zo? Etc.
Waarom is EBP belangrijk?
Evidence-based handelen zorgt ervoor dat elke patiënt een individuele passende behandeling krijgt.
Evidence-based handelen prikkelt je als zorgprofessional om elke patiënt ‘fris’ te bekijken en niet
vanuit routine te behandelen. Kritischer kijken tegen de te verlenen zorg.
EBP in 5 stappen
1. Stel een PICO op (een beantwoordbare vraag)
P: (patiënt of probleem) Wat is hier het patiëntprobleem/verpleegkundige diagnose?
I: (interventie) Welke interventie staat in casus centraal?
C: (vergelijking of co-interventie) Welke andere interventies zijn mogelijk? Bedenk hier zelf
een, maar in het zakboek van de verpleegkundige, Carpenito, kom je deze diagnose niet
tegen. Waar zou je ook nog kunnen zoeken? Alleen benoemen waar of wat is voldoende hier.
O: (uitkomst of outcome) Welke uitkomst is wenselijk? Welk resultaat wil je bereiken?
2. Efficiënt zoeken naar beste bewijsmateriaal (a. zoekstrategie, b. opbrengst zoekstrategie).
Kies artikel uit, uit welke bron, de auteur en de achtergrond van de auteur.
3. Beoordelen van het gevonden bewijs op methodologische kwaliteit en toepasbaarheid. (a.
kritische beoordeling methode van onderzoek, b. kritische beoordeling resultaten).
Het gaat om twee vragen: (1) De methodologische vraag naar het niveau van het bewijs; met
andere woorden, wat is de status van het onderzoek? Is het onderzoek in opzet en uitvoering
valide? (2) Het belang van de resultaten moet worden beoordeeld; met andere woorden hoe
betrouwbaar zijn de resultaten? Is er sprake van toeval?
4. Toepassen van het resultaat in de praktijk
Waar zou een advies aan mevrouw aan moeten voldoen? Betrek hierbij de door jou
gevonden bron ter onderbouwing. Is de patiënt gebaat bij het gevonden bewijs?
5. Evaluatie van proces en resultaat
Passen de verpleegkundigen de EBP-vaardigeden toe? Kijken ze nog steeds kritisch naar her
verpleegkundig handelen? Welke vragen stel je om te evalueren en de uitkomst te volgen? Is
