Minor Complexe Zorg
29 februari 2024 – 28 juni 2024
1
,INHOUD
Week 1
Klinisch redeneren: inleiding ................................................................................................................... 5
Hoorcollege ......................................................................................................................................... 5
Klinisch redeneren ................................................................................................................................. 10
Werkgroep ......................................................................................................................................... 10
Crew resource management ................................................................................................................. 13
Werkgroep ......................................................................................................................................... 13
Week2
Respiratie inleiding algemeen ............................................................................................................... 15
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 15
Respiratie algemeen en gaswisseling .................................................................................................... 24
Werkgroep ......................................................................................................................................... 24
Ondersteuning ademhaling ................................................................................................................... 30
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 30
Pathologie pneumonie .......................................................................................................................... 36
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 36
Zuur – base evenwicht .......................................................................................................................... 41
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 41
Week 3
Cardiologie: elektrofysiologie ................................................................................................................ 47
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 47
Cardiologie: elektrofysiologie ................................................................................................................ 55
Werkgroep ......................................................................................................................................... 55
Cardiologie: hemodynamiek 1 .............................................................................................................. 58
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 58
Cardiologie: hemodynamiek 2 .............................................................................................................. 64
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 64
Cardiologie: hemodynamiek ................................................................................................................. 71
Werkgroep ......................................................................................................................................... 71
Shock ..................................................................................................................................................... 76
Werkgroep ......................................................................................................................................... 76
Shock ..................................................................................................................................................... 78
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 78
Interventiecardiologie ........................................................................................................................... 85
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 85
2
,Week 4
Neurologie: anatomie en fysiologie ...................................................................................................... 89
Hoorcollege ....................................................................................................................................... 89
Neurologie: inleiding ............................................................................................................................. 99
Werkgroep ......................................................................................................................................... 99
Neurologie op de IC ............................................................................................................................. 101
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 101
Zorg rondom de neurologische patiënt op de verpleegafdeling......................................................... 108
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 108
Communicatie met de neurologische patiënt ..................................................................................... 115
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 115
Ervaringsdeskundige Zelfregiecentrum Nijmegen .............................................................................. 116
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 116
Week 5
Interpretatie pijnscore ........................................................................................................................ 117
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 117
Pijn ....................................................................................................................................................... 126
Werkgroep ....................................................................................................................................... 126
Procedurele sedatie en analgesie (PSA) .............................................................................................. 130
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 130
Vochthuishouding ............................................................................................................................... 137
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 137
Temperatuurregulatie ......................................................................................................................... 151
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 151
Exposure .............................................................................................................................................. 159
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 159
Temperatuurregulatie en vochthuishouding ...................................................................................... 160
Werkgroep ....................................................................................................................................... 160
Week 6
Advanced Life Support (ALS) ............................................................................................................... 165
Werkgroep ....................................................................................................................................... 165
De immuungecomprimmenteerde patiënt ......................................................................................... 169
Werkgroep ....................................................................................................................................... 169
Antibiotica ........................................................................................................................................... 173
Werkgroep ....................................................................................................................................... 173
Week 7
Oncologie introductie .......................................................................................................................... 177
3
, Hoorcollege ..................................................................................................................................... 177
Palliatieve sedatie en euthanasie ........................................................................................................ 182
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 182
Oncologie............................................................................................................................................. 186
Werkgroep ....................................................................................................................................... 186
Oncologische ziektebeelden................................................................................................................ 189
Werkgroep ....................................................................................................................................... 189
Week 8
Stolling ................................................................................................................................................. 210
Hoorcollege ..................................................................................................................................... 210
Bloed, bloedproducten en stolling ...................................................................................................... 220
Werkgroep ....................................................................................................................................... 220
Extra
Oefentoets........................................................................................................................................... 224
Tips hoorcollege .............................................................................................................................. 224
Voorbeeldvragen Marcel ................................................................................................................. 226
Zelfgemaakte toets .......................................................................................................................... 226
4
,Week 1
KLINISCH REDENEREN: INLEIDING
HOORCOLLEGE
Leerdoelen
• Beschrijven / verwoorden wat klinisch redeneren is;
• Beschrijven / verwoorden wat de relevantie van klinisch redeneren voor de verpleegkundige
zorgpraktijk betekent;
• De behandelde methodiek van klinisch redeneren verwoorden en toelichten; aan de hand
van een casuistiek het klinisch redeneren toepassen om verpleegkundige zorg te
verantwoorden.
• In complexe situaties vanuit het biopsychosociale model laten zien in staat te zijn om
op methodische en systematische wijze en aan de hand relevante methoden en technieken
gerichte zorg te verlenen aan de patiënt.
• Op grond van de verzamelde gegevens in overleg met de patiënt een (voorlopige/dreigende)
verpleegkundige diagnose vaststellen, waarin alle niveaus van functioneren zijn geanalyseerd
en geprioriteerd.
• Een verband tussen klacht, omstandigheden, persoonlijk functioneren en draagkracht van de
patiënt inzichtelijk maken en op basis daarvan in samenspraak met alle
betrokkenen passende doelen en interventies opstellen.
WAT IS KLINISCH REDENEREN?
Belangrijke punten uit mentimeter:
- Observeren van de patiënt
o Voornamelijk in de beginfase
- Verbanden leggen
- Klinisch beeld
o Wat zie ik aan de patiënt
- Kennis theorie – praktijk
Opleidingsprofiel Bachelor nursing 2020 geeft aan:
Klinisch redeneren is het continu proces van observatie en analyse gericht op de vragen en
problemen van de patiënt.
De definitie van ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport:
Klinisch redeneren is de vaardigheid om eigen observaties en interpretaties te koppelen aan
medische en wetenschappelijke kennis (op onder andere het gebied van fysiologie, anatomie,
pathologie en farmacologie)
WAT, HOE EN WANNEER REDENEER JE KLINISCH?
= Vaardigheid om eigen observaties en interpretaties te koppelen aan klinische kennis (fysiologie,
anatomie, pathologie en farmacologie).
= Continue proces van gegevensverzameling en analyse gericht op vragen en problemen van een
individu en diens naasten in relatie tot ziekte en gezondheid.
5
,= Van associatief handelen (op basis van ervaringen in een context) naar verbinden aan concrete
kennis.
Klinisch redeneren vormt de basis van het verpleegkundig handelen. Je neemt besluiten door het
stellen van vragen. Dit denkproces (de beste keuze passend bij de patiënt) leidt uiteindelijk tot
besluitvorming en bepaalt de toepassing in de praktijk.
Klinisch redeneren doe je in overleg met de patiënt. Je geeft continu uitleg aan de patiënt over wat je
aan het doen bent en waarom. Je moet je keuzes goed kunnen onderbouwen. Ook richting de
familie.
Diagnoses stellen: PESdie
- Wordt gebruikt om formele diagnoses op te stellen (carpendito, NANDA)
P = Probleem / diagnose
E = Etiologie + verergerende factoren
S = Signs en Symptoms
(D = doel)
(I = Interventie)
(E = Evaluatie)
Behandeldoelen hangen af van de hoeveelheid pijn omschreven volgens de NRS-pijnscore
- Acute pijn
o NRS > 4
- Chronische pijn
o Geen focus op NRS
o Focus op kwaliteit van leven, ADL (= Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen),
activiteiten, controlegevoel, stemming
- Pijn bij kanker / palliatief / terminaal
o Focus op kwaliteit van leven en/of sterven
o Focus op NRS
Er moet een balans zijn tussen de werking en de bijwerkingen van geneesmiddelen.
KLINISCH REDENEREN VOLGENS BAKKER
- Stap 1: Oriëntatie op de situatie/klinisch beeld
o Beschrijf hoe een ziekte of aandoening zich openbaart bij de patiënt (klinisch beeld)
o Wat voor patiënt heb je voor je. Wat signaleer je? Waarom is de patiënt hier?
▪ Context van de situatie
▪ Welke gegevens zijn er al bekend
▪ Leeftijd, geslacht
▪ Voorgeschiedenis
▪ Anamnese
➔ ABCDE-methodiek
➔ SBAR
➔ EWS score (Early warning signs)
➔ SIRS criteria
- Stap 2: Klinisch probleemstellingen
o Speciële anamnese (ALTIS)
o Tractus anamnese
o Allergieën
6
, o Familieanamnese (komen er bepaalde ziektes voor in de familie)
o Intoxicaties (bv. alcohol, drugs?)
o Lichamelijk onderzoek (bv. hoe spreekt iemand, hoe zit iemand, maar ook de
uitslagen van onderzoeken die je als verpleegkundigen kunt uitvoeren)
➔ ABCDE-methodiek (+ MEWS en SIRS)
➔ Gezondheidspatronen van Gordon
➔ (V)ALTIS
- Stap 3: Aanvullend klinisch onderzoek
o Wat wil ik nog meer weten?
o Wat is zinvol om nog een meetinstrument op uit te zetten?
o Welke onderzoeken zouden nog meer uitgevoerd kunnen worden?
- Stap 4: Klinisch beleid
o In deze stap beredeneer je welke zorg nodig is, welke interventies moet je uitvoeren
om de gezondheid van de patiënt in stand of in goede conditie te houden.
- Stap 5: Klinisch verloop
o Beredeneer hoe het klinisch verloop op korte en lange termijn zal zijn, wat de
prognose is, welke complicaties kunnen optreden en wat de risico’s van de
behandeling zijn.
- Stap 6: Nabeschouwing
o Evalueer en reflecteer op de gebeurtenissen en zorgverlening. Kijk naar de kwaliteit
van de zorgverlening en wat je daarvan hebt geleerd. Hierbij let je op
patiëntveiligheid, kwaliteit van de beroepsuitoefening, eventuele ethische dilemma’s
en je eigen competenties.
o De essentie is dat je de situatie, de zorg en jouw aandeel daarin beoordeelt.
Hoe gaat het? → 1. Observeren → 2. Analyseren → 3. Communiceren → Zorgverlenen
ABCDE-METHODIEK
- Threat first what kills first
- ABC zijn de vitale functies
A: Airway: is de luchtweg vrij?
B: Breathing
C: Circulation: bloedsomloop
D: Disability: neurologische status
E: Exposure / Environment (omgeving): uiterlijke kenmerken
7
,SBAR
Door middel van de SBAR kun je een korte, bondige en
concrete omschrijving geven van de actuele
gezondheidssituatie van de patiënt.
S = een korte beschrijving van de situatie – de mentale
en fysieke gezondheidstoestand
B = relevante achtergrondgegevens – bestaande of
eerder doorgemaakte ziekten, allergieën,
behandelingen, medicatie etc.
A = orden en beoordeel de observaties, stel een
werkdiagnose en beoordeel – meetgegevens,
observaties, bloedwaarden, mogelijke oorzaken
(werkdiagnose) en urgentie van de situatie
R = geef aan wat je denkt dat er moet gebeuren –
jouw aanbevelingen, aanvullend onderzoek,
aanpassingen klinisch beleid of eventuele
overplaatsing
EWS SCORE
Dit is een scoresysteem voor het
beoordelen van de gezondheidssituatie
van de patiënt. Hierbij wordt gekeken
naar de 6 vitale functies van de mens:
ademhalingsfrequentie, saturatie,
bloeddruk, temperatuur, hartfrequentie
en bewustzijn. Hoe hoger de score, hoe
slechter en hoe meer de patiënt vitaal
bedreigd is.
Ieder specialisme kan zijn eigen score
eraan koppelen. Per specialisme kan het
verschillen wat echt van belang is.
Er is nu ook een nieuwe versie: Modified
Early Warning Signs (MEWS). Deze is
nauwkeuriger.
8
,SIRS CRITERIA
= Systemic Inflammatory Response Syndrome
SIRS is aanwezig indien de patiënt aan twee of meer van onderstaande criteria voldoet:
1. Lichaamstemperatuur ≥ 38 of ≤ 36 graden Celsius
2. Hartfrequentie ≥ 90 slagen per minuut
3. Ademhalingsfrequentie of; ≥ 20 per minuut in rust
arteriële koolstofdioxidespanning PaCO2 van minder dan 32 mmHg (4.3 kPa)
4. Leukocyten of; > 12 x 109/L of < 4 x 109/L
granulocyten > 10% verhoogd
Wanneer dit het geval is, wordt het ook wel sepsis genoemd. Sepsis is de aanwezigheid of een
vermoeden van een ontstekingsreactie. Dit is een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie
die zo ernstig verloopt dat weefsels beschadigd raken en orgaanfuncties uitvallen.
GEZONDHEIDSPATRONEN VAN GORDON
1. Gezondheidsbeleving en -instandhouding
2. Voeding en stofwisseling
3. Uitscheiding
4. Activiteiten
5. Slaap en rust
6. Cognitie en waarneming
7. Zelfbeleving
8. Rollen en relaties
9. Seksualiteit en voortplanting
10. Stressverwerking
11. Waarden en overtuigingen
(V)ALTIS
(V) = Voorgeschiedenis
Heeft iemand al eerder deze klachten gehad?
A = Aard van de klacht
L = Lokalisatie van de klacht
T = Tijd en tijdsverloop
Acuut of geleidelijk ontstaan,
Stekend of aangewezen pijn,
Bij bewegen of ook bij rust?
I = Intensiteit, ernst van de klacht
S = Samenhang van de klachten, wat verergert en wat verzacht het
9
, KLINISCH REDENEREN
WERKGROEP
Je kunt door klinisch redeneren bepalen welke zorg een patiënt nodig heeft en waarom, en daardoor
beroepsverantwoordelijkheid dragen. Je richt je vaak op het voorkomen of verergeren van
problemen. Klinisch redeneren is een proces (het redeneerproces) en een product (het besluit). Voor
klinisch redeneren is kennis, cognitie en meta-cognitie nodig, met daarnaast veel klinische ervaring,
voldoende basiskennis en goed ontwikkelde reflectieve vermogens.
Leerdoelen
• De student legt de verschillende redeneerhulpen voor het inschatten van een vitaal
bedreigde patiënt uit.
• De student benoemt de observaties en symptomen bij een vitaal bedreigde patiënt met
behulp van de ABCDE-methodiek "treat first that kills first".
• De student beschrijft de principes van klinisch redeneren volgens Marc Bakker.
• De student benoemt de SBARR-methode en werkt deze uit aan de hand van een casus.
• De student kan een inschatting maken van een risicovol bedreigde patiënt met behulp van de
abdce- methodiek.
+ Literatuur
De methodieken zorgen voor structuur en overzichtelijkheid. Iedereen werkt hetzelfde en hierdoor is
communiceren en samenwerken makkelijker. Je zorgt dat het meest vitale eerst wordt nagekeken en
er wordt op deze manier niks vergeten.
KLINISCH REDENEREN DOOR BAKKER
Stap 1: Oriëntatie – situatie
- VALTIS
- SBARR
S = Situatie
- ABCDE, MEWS, SIRS
B = Background (voorgeschiedenis)
- AMPLE
A: Allergieën
M: Medicatie
P: Past - voorgeschiedenis
L: Last meal – hoeveel en wanneer heeft iemand gegeten
E: Event – wat is er gebeurd
A = Assessment (onderzoek)
- Uitgebreide ABCDE (EWS, SIRS)
- Lichamelijk onderzoek
R = Recommendation (plan)
- Eerste voorstel
R = Repeat (herhalen wat er gezegd is)
- De eerste stap is veiligheid. Zorg dat je op een veilige manier hulp kunt verlenen.
- De tweede stap is de situatie beoordelen.
10