Geschiedenis
1 TIJD VAN JAGERS EN BOEREN
1.1 VAN JAGERS-VERZAMELAARS NAAR BOEREN
Darwin bedacht de evolutietheorie waarbij de mens ongeveer 3 miljoen jaar geleden ontstond.
Tegenstanders hiervan denken dat de mens is geschapen door god en noem je creationisten.
Jagers-verzamelaars zijn nomaden en gingen vanuit tijdelijke onderkomens opzoek naar voedsel. Er is
niet veel kennis over deze tijd omdat we nauwelijks immateriële kenmerken hebben, omdat er nog
geen geschreven bronnen waren.
Rond 11000 v.Chr. veranderde het klimaat, dit is van invloed geweest op de landbouw waardoor de
mensen steeds meer op 1 plek gingen leven. De mensen begonnen met het verbouwen van granen
en met het temmen van honden. De landbouw ontstond in het Midden-Oosten, de Vruchtbare
Halvemaan. De overgang op landbouw had zulke grote gevolgen, dat we spreken van de neolithische
revolutie. Het paleolithicum ging over naar het neolithicum. Een paar van die gevolgen zijn:
Snellere bevolkingsgroei
Boeren werden sedentair
Er ontstonden stevige houten of stenen boerderijen
Andere werktuigen
Gebruik van aardewerk
Bezittingen zorgden voor statusverschillen en een sociale hiërarchie
1.2 OUDE BESCHAVING, STEDEN EN STATEN
De eerste dorpen ontstonden bij de Eufraat en de Tigris, door de irrigatielandbouw kregen boeren
meer succes en dus meer macht en aanzien. Zij werden in de steden vaak politieke leiders die
streden tegen anderen om de meeste macht in Soemerië, dit leidde tot oorlogen waardoor
stadmuren gebouwd werden.
De dorpen waren gegroeid tot stedelijke nederzettingen, met een eigen vorm van bestuur. toch
hadden ze gemeen:
Een hiërarchische opbouw
Een polytheïstische godsdienst
Specialisten vervaardigden ambachten
het schrift gebruikt werd
In het centrum van elke stad stond een ziggurat. Hier kwamen mensen dichter bij god en werden
goederen verhandeld. Het schrift werd in 3300 v.Chr. uitgevonden, dit bestond uit logogrammen die
voornamelijk bij economische zaken gebruikt werden. Hieruit ontstonden klanktekens, het
spijkerschrift.
Een beschaving is een gemeenschap die uitgegroeid is tot een complexe en hoog ontwikkelde
culturen. Kenmerken van een staat zijn dat steden gingen samenwerken maar dat er toch duidelijke
grenzen waren.
,1.3 EGYPTE, REVOLUTIE IN EEN NATIESTAAT
Boeren vestigden zich in het Nijdal. Hier zorgde de Nijl voor een vruchtbaar laagje slip, dit samen met
het irrigatiesysteem zorgde voor grote oogsten, groei van de bevolking en tot het ontstaan van
steden. Deze staten werden geregeerd door een farao. Hij was opperrechter, wetgever, bestuurder
en bevelhebber van het leger.
In 2950 v.Chr. kreeg Narmer, van Boven-Egypte, ook de macht van Beneden-Egypte door een oorlog.
Hij zorgde voor eenheid van taal, geloof, cultuur en bestuur waardoor de saamhorigheid van
Egyptenaren zorgde voor de eerste natiestaat. De Egyptenaren waren polytheïstisch met als Amon
als belangrijkste god, hij was de schepper-god.
In 1353 v.Chr. kwam Amenhotep IV aan de macht, hij zorgde voor een revolutie met drie grote
veranderingen:
1. De godsdienst werd monotheïstisch, Aton (god van de zonneschijf) werd de belangrijkste
god. Hierdoor veranderde hij zijn naam in Achnaton
2. Er werd een nieuwe hoofdstad gesticht: Thebe
3. De stijl waarin zijn familie werd afgebeeld werd gevoelig en verfijnd.
Na de dood van Achnaton in 1336 v.Chr. werden veel van zijn veranderen terug veranderd en zijn
zoon Toetanchamon kreeg de macht.
2 TIJD VAN GRIEKEN EN ROMEINEN
2.1 DE GRIEKSE WERELD
De steden op Kreta verdwenen door volksverhuizingen in het Oostelijk Middellandse Zeegebied.
Tijdens de volksverhuizingen leefden mensen onder leiding van edelen. In 850 v.Chr. ontstond er
weer een stedelijke cultuur. De edelen hadden de macht maar er waren voedseltekorten door snelle
bevolkingsgroei, hierdoor trokken mensen weg. Rond de middellandse zee ontstond een netwerk van
Griekse stadstaten, die al snel rijker werden dan het moederland.
De poleis in Lonië vielen onder Perzisch bestuur, in 449 v.Chr. kwam de bevolking in opstand met
hulp van de Grieken. De Grieken werden hiervoor gestraft toen de opstand mislukte. Toch werden de
Perzen later door de Grieken verslagen, uit deze twee oorlogen bleek dat de Grieken goed konden
samenwerken.
In 480 v.Chr. werd Athene door de Perzen ingenomen, de stad werd geplunderd. Toen de Grieken de
Perzen overwonnen hadden, werd dit snel weer opgebouwd. De staatsman Perikles begon in 447
v.Chr. aan een uitgebreid bouwproject op de Akropolis. Hiermee werd de welvaart en macht laten
zien en het stimuleerde de economie. Athene werd het culturele centrum van de Griekse wereld. Het
werd het centrum van de filosofie en de wetenschap. Er werd gezocht naar een oerstof waaruit alles
bestond, denk aan water, getallen of de atoom. Ook de gezondheid hing samen met de juiste
verhouding van de 4 lichaamsvochten, en werd niet meer bepaald door de goden.
Toch had iedereen andere gewoontes. Sokrates was ervan overtuigd dat iemand die precies wist was
rechtvaardigheid was, ook rechtvaardig zou handelen. Hij dacht dus dat de gewoontes aangeleerd
waren. Terwijl Plato vond dat de basisbegrippen aan iedereen aangeboren was. de sofisten zaten
hiertussen in en vonden dat er geen algemene waarheid was.
Athene was democratisch, de volksvergadering was erg machtig. Vrijheid en gelijkheid was er
belangrijk. De vrijheid was de mogelijkheid om politiek actief te zijn en de gelijkheid hield in dat
, iedereen voor de wet gelijk was. Toch trokken sommige rijke Atheners zich terug uit de politiek, zij
wouden net zoals Sparta dat één iemand de macht had en niet het volk. Toen in 431 v.Chr. de
Poloponnesische oorlog uitbrak tussen Sparta en Athene waren de antidemocratische Atheners
verdacht.
Athene kwam als grootmacht uit de oorlog met de Perzen, dit zorgde voor problemen met de andere
grootmacht Sparta. In Sparta draaide alles om het leger. In de Poloponnesische oorlog (431-404
v.Chr.) moest Athene wel overgeven, de democratie werd opgeheven en er kwam een oligarchie. De
regering, de Dertig, werd al snel gehaat en verdreven. De democratie werd hersteld en Sparta kon
het niet meer onderwerpen. Dit lukte Macedonië wel, in 338 v.Chr. werd Griekenland verslagen.
2.2 HET HELLENISME
De koning van Macedonië plande samen met de Grieken een oorlog tegen de Perzen, hij werd tijdens
de voorbereidingen vermoord maar Alexander de Grote ging verder. In 334 v.Chr. stak hij over naar
klein-Azië en veroverde veel gebieden. In 323 v.Chr. stierf hij waarna er belangrijke generaals streden
om de macht. Het rijk viel uiteen in drie koninkrijken. Toch hielden de koloniale Grieken vast aan hun
taal en cultuur waardoor de Griekse cultuur ver verspreid werd, dit is het hellenisme. In veel nieuwe
gebieden kregen de Grieken en Macedoniërs het volledige burgerschap. Als anderen iets in de
maatschappij wouden betekenen, moest je eerst de Griekse cultuur overnemen.
Alexandrië lag op een gunstige plaats bij de zee en bij het achterland van Egypte. In 331 v.Chr. had
Alexander gekozen om hier een stad te vestigen. Zijn opvolger Ptolemaios I zag ook voordelen en
maakte het tot nieuwe hoofdstad van zijn Ptolemaënrijk.
Athene was nog steeds een belangrijk centrum maar op gebied van wetenschap werd het snel
ingehaald door Alexandrië. Wetenschappers kwamen overal vandaan om daar te komen en werken.
Het hellenisme vinden we terug bij de Joden, vanaf 586 v.Chr. moesten ze vanuit Palestina naar
Babylonië als slaven, vanaf toen leefden ze in een diaspora: een verstrooid volk in vele landen.
2.3 IMPERIUM ROMANUM
De overwinning van de Romeinen in Egypte maakte een eind aan het Ptolemaeïsche rijk, en daarmee
ook aan de hellenistische periode. Rome werd een republiek met een senaat. Nu de Romeinen heel
Italië in hun macht hadden, stuitten ze op Cathago, deze grootmacht beheerste het hele westelijke
Middellandse zeegebied. Ze hebben twee oorlogen gevoeld maar Hannibal trok de Alpen over en
veroverde grote delen van Italië. Toen de Romeinen de zee overtrokken versloegen ze Carthago, dit
zorgde voor de grootste gebiedsuitbreiding. Er was sprake van het Imperium Romanum waardoor de
Romeinen geen belasting meer hoefden te betalen.
Er kwamen Griekse kunstwerken door de oorlog naar Rome, ook de cultuur en wetenschap kwam
met de slaven mee naar de Romeinen. De beelden werden soms aangepast met kleding en de
tempels kwamen op een podium. Ook ontstond het beton en de boogconstructie.
Het imperium zorgde voor het einde van de republiek, de soldaten vochten voor hun eigen generaal.
Zij vochten steeds vaker tegen elkaar om de macht, dus werd de 1 ste eeuw v.Chr. de eeuw van de
burgeroorlogen. De machtigste generaals waren Pompeius en Ceasar. Dit leidde tot een burgeroorlog
die Ceasar won, hij kreeg bijna onbeperkte macht dus was men bang dat hij koning wou worden dus
werd hij vermoord. Dit leidde opnieuw tot burgeroorlogen en zijn zoon Augustus werd keizer.
