Gregorius van Tours Historiën VII (Bron)
Eberulf zocht toevlucht in de kerk van de heilige Martinus toen hij hoorde dat hij verdacht
werd van de moord op koning Chilperic. Men vond het noodzakelijk hem in de gaten te
houden dus mensen uit Orléans en Blois hielden de wacht. Na twee weken gingen deze
mensen met veel buit weg.
De bezittingen van Eberulf werden onder verschillende mensen verdeeld. Zijn land werd van
de staat, al zijn dieren werden hem afgenomen en zijn huis werd leeggeplunderd. Eberulf
hield Gregorius hiervoor verantwoordelijk. Gregorius zegt in dit fragment echter dat hij nooit
de belangen van Eberulf uit het oog heeft verloren.
Eberulf had zijn intrek genomen in het sacristie van de kerk. Toen de priester die de sleutels
beheerde alle deuren op slot had gedaan en was weggegaan, kwam het personeel van
Eberulf door de deur van het sacristie naar binnen. Toen de priester dit door kreeg, spijkerde
hij de deur dicht en maakte hij aan de binnenkant nieuwe sluitbalken.
Eberulf merkte na zijn avondeten, toen hij dronken was, wat de priester had gedaan. Hij ging
woedend de kerk binnen en schold Gregorius uit. Gregorius probeerde hem te kalmeren,
maar toen dat niet lukte, zweeg hij. Eberulf begon toen de priester uit te schelden. Ze zagen
dat hij niet rustig zou worden, dus verlieten de kerk.
Gregorius had een droom, waar hij Eberulf over vertelde. Koning Gunthram kwam de kerk
binnen en wilde dat Eberulf de kerk uit gestuurd werd. Gregorius droeg Eberulf op het
altaarkleed vast te pakken, zodat hij niet de kerk uit zou worden gejaagd en probeerde de
koning van gedachten te veranderen, maar hij luisterde niet. Nadat Gregorius dit had verteld,
zei Eberulf dat die droom overeenkomt met wat hij van plan was. Hij wilde als de koning
opdracht gaf hem weg te sleuren het altaarkleed vasthouden en met zijn andere hand
Gregorius en zoveel mogelijk priesters neersteken.
Koning Gunthram zond een zekere Claudius naar de kerk om Eberulf te doden of in de
boeien te slaan. Als dit hem zou lukken dan zou hij rijkelijk beloond worden. Claudius ging
daarop ook naar koningin Fredegunde om ook met haar een deal te sluiten. Eenmaal in de
kerk nam hij contact op met Ebrulf en zwoer bij alles wat heilig was dat niemand zich beter
voor zijn zaak zou inzetten dan hij, die bij de koning een goed woordje voor hem kon doen.
Eberulf geloofde hem.
De volgende dag werden Eberulf, Claudius en enkele anderen uitgenodigd voor een
feestmaal in de kerk. Daar wilde Claudius Eberulf neersteken met zijn zwaard wanneer zijn
dienaren een beetje uit de buurt waren. Na afloop van het feestmaal zei Claudius tegen
Eberulf dat hij nog wat met hem wilde drinken. Eberulf stuurde zijn dienaren erop uit om wijn
te vinden. Toen Claudius zag dat Eberulf zonder personeel was, zag hij zijn kans. Een van
Claudius’ dienaren greep Eberulf van achter beet en gaf Claudius de kans om zijn keel door
te snijden. Eberulf had echter ook zijn dolk getrokken en stak Claudius. Daarop vielen
Claudius’ dienaren hem aan en verwonden hem. Hij probeerde te vluchten, maar werd op
zijn hoofd geslagen met een zwaard en stierf.
Claudius ging naar de cel van de abt en zocht bescherming. De mannen van Eberulf
kwamen echter met zwaarden en speren aanstormen en wierpen hun speren door de
vensters in de muur, waarvan één Claudius doorboorde. De abt kon met behulp van twee
priesters nog net ontsnappen. De deuren werden geopend en allerlei mensen kwamen
binnenstormen. Ze wilden het onrecht dat de kerk was aangedaan wreken, vooral omdat de
begane daden ongekend gruwelijk waren.
Meens The sanctity of the basilica of St Martin. Gregory of Tours and the practice of
sanctuary in the Merovingian period
, In dit artikel bekijkt de auteur twee hoofdstukken van Gregorius’ Historiën in detail. Ze
behandelen een onderwerp waarover koningen en bisschoppen makkelijk in conflict raakten:
het recht op asiel in kerken.
Merovingian Sanctuary
De heiligheid van de kerk trok mensen aan die op zoek waren naar bescherming van
heiligen, niet alleen tegen ziekte, maar ook tegen de vervolgende macht van de staat van de
late oudheid. Op het begin bestreden de laat Romeinse keizers het vluchten naar kerken
voor bescherming. Dit omdat het niet alleen te maken lijkt te hebben met de heiligheid van
de kerk, maar ook de tussenkomst van bisschoppen en priesters. In 419 kwam er echter een
grondwet waarin het recht van asiel in kerken werd geregeld. Zo’n tien jaar later werd dit
uitgebreid naar alle gebouwen van de kerk, niet alleen het kerkgebouw. Beide grondwetten
waren opgenomen in de Codex Theodosianus dat in Merovingisch Gallië circuleerde.
Gregory and Sanctuary
De meeste voorvallen met betrekking tot het recht van asiel die door Gregorius behandeld
worden in zijn Historiën hebben te maken politiek. De auteur focust zich op een zo’n voorval,
die van schatbewaarder Eberulf die asiel zoekt in Tours in 584. Gregorius zelf speelde een
belangrijke rol in dit verhaal.
The Case of Eberulf
Na de moord op koning Chilperik in 584 probeerde koningin Fredegunde een move te
maken naar Eberulf, die haar offer afwees. Dit leidde ertoe dat ze hem beschuldigde van de
moord op Eberulf en van stelen uit de schatkist. Koning Guntram zwoer Eberulf te doden.
Eberulf, die al naar Tours was gegaan, zocht asiel in de kerk van st. Martinus toen hij dit
hoorde. Een van de redenen dat hij voor st. Martinus koos, was dat de bisschop Gregorius
persoonlijk aan hem gerelateerd was, aangezien hij de peetvader van zijn zoon was.
Ondanks deze band, geeft Gregorius geen vleiend beeld van hem weer. Hij had niet het
gepaste respect voor de heilige, hij gedroeg zich arrogant en was vaak gewelddadig.
Ondanks dit benadrukt hij niet het feit dat Eberulf gewapend was.
The Practice of Sanctuary
Het verhaal van Eberulfs asiel in de kerk van st. Martinus staat toe dat we algemene
conclusies trekken over de praktijk van asiel in Gallië tegen het einde van de 6e eeuw. We
moeten wel erkennen dat het verslag waarschijnlijk gekleurd is om Claudius en Eberulf
schuldig te maken. Ten eerste kunnen we concluderen dat het recht op asiel, hoewel het in
dit geval werd geschonden, over het algemeen gerespecteerd werd. Het feit dat het
gerespecteerd werd, betekend niet dat het onbetwist was. Er waren verschillende manieren
om druk uit te oefenen op een vluchteling om deze uit het toevluchtsoord te dwingen. Zo kon
een stad of kerk belegerd worden, zoals de mannen van Orléans en Blois deden in het geval
van Eberulf.
Gregory and Guntram
De kwestie van Eberulf lijkt een cruciale fase te zijn geweest in de relatie tussen Gregorius
en koning Guntram. In juli 585 kwamen Guntram en Gregorius samen. Volgens Gregorius
had hij een speciale positie van gunst. Deze goede relatie is misschien, op de een of andere
manier, een resultaat van de Eberulf kwestie. Wat er precies tussen Gregorius en Guntram
is gebeurd, is onmogelijk te reconstrueren op basis van Gregorius’ bewijs. Het kan zijn dat
