Werkgroep week 3 – 18 september 2018 – Object
Jurisprudentie
HR 29 december 1995 (Decaux/Mediamax)
HvJEG 9 november 2004 (British Horseracing Board/William Hill);
HvJEU 1 maart 2012 (Football Dataco/Yahoo);
HvJEU 29 oktober 2015 (Freistaat Bayern/Verlag Esterbauer)
Opdracht 1
Welke van de onderstaande objecten/prestaties komen in Nederland in aanmerking voor bescherming
onder het auteursrecht, de naburige rechten en/of het databankenrecht?
a. De typische Dick Bruna stijl
In 1946 oordeelde de HR in Van Gelder/Van Rijn dat stijlelementen niet auteursrechtelijk beschermd zijn.
Dit werd in 1995 herhaald in Decaux-Mediamax:
3.4 […] In deze overwegingen heeft het Hof tot uiting gebracht dat aan het enkele ontwikkelen of
inzetten van een nieuwe mode of stijl geen bescherming krachtens auteurs- of modelrecht toekomt
en dat derhalve moet worden onderzocht of – mede gelet op mode, trend of stijl op het onderhavige
terrein – Mediamax voldoende afstand van de Mupi Senior heeft genomen en met haar ontwerp op
een voldoende eigen wijze uiting gegeven heeft aan de vigerende mode, trend of stijl van ontwerpen.
Een en ander geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting.
Een “persoonlijke” stijl, zoals die van Dick Bruna, is wel beschermd.
4.2 […] Indien in een werk vormgevingselementen voorkomen die bepaald worden door een mode of
stijl die door de maker van dit werk zelf ontwikkeld is, vormt de betreffende stijl (of mode) één van
de aspecten die mede bepalend zijn (en althans kunnen zijn) voor het persoonlijke stempel van de
maker, dat weer de auteursrechtelijke bescherming van het betreffende werk bepaalt.
Beschermd is hetgeen de maker als zodanig heeft gemaakt. Het werk in een stijl is beschermd, mits het
een eigen karakter heeft en niet is nagebootst van iets anders. Plaatje als zodanig is wel beschermd, daar
zijn creatieve keuzes bij gemaakt. Gaan we een klein elementje veranderen, dan is het geen Nijntje meer.
Individuele vormgeving is wel beschermd. Als het plaatje letterlijk is gekopieerd, is het een inbreuk.
Wat is stijl en wat is expressie? Expressie zien we, dat is de tekening. Doordat Dick Bruna alles in die stijl
tekent, kan hij anderen ervan beletten om in die stijl te tekenen. Je mag niet de expressie, de plaatjes van
Dick Bruna overnemen of een kleine verandering aanbrengen en zeggen dat het je eigen is. Je mag wel
een tekening maken in de stijl van Dick Bruna, maar de tekening zelf niet letterlijk overnemen.
Arrest Broeren/Duisens stijl uitgesloten van bescherming. Onrechtmatige daad?
b. De vormgeving van de kap van een verlichtingsarmatuur
,Elementen van een werk die noodzakelijk zijn om een bepaald technisch resultaat te behalen worden niet
door het auteursrecht beschermd. Daar is het octrooirecht (ook wel patentrecht genoemd) voor bedoeld.
HR Gavita/Helle 2010, ECLI:NL:HR:NL10:BK1599
“[…] dat het uiterlijk zo zeer het resultaat is van een keuze die technische uitgangspunten beperkt is, dat
de GAN-armatuur niet als auteursrechtelijk beschermd werk kan worden aangemerkt. Dat de door de
ontwerper indertijd gekozen oplossingen ook qua uiterlijk tot een vernieuwend resultaat hebben geleid
doet hier niet aan af.”
Alle keuzes zijn erop gericht de lamp zo goed mogelijk te laten werken en niet om de lamp verder
bijzonder te maken of vorm te geven.
Octrooirecht nieuwe uitvinding, registratie nodig. Het feit dat soms onduidelijk is of iets
Auteursrechtelijk beschermd is komt doordat het van rechtswege ontstaat. Uiteindelijk weet je pas of iets
auteursrechtelijk beschermd is wanneer een rechter dit heeft aangegeven.
c. De Bavaria-slogan “Zo. Nu eerst …”
De voorzieningenrechter oordeelde in eerste aanleg nog dat er sprake is van een werk in
auteursrechtelijke zin, omdat door de maker van de slagzin vrije en eigen creatieve keuzes zijn gemaakt.
De omstandigheid dat de zin in gangbaar Nederlands is gesteld betekende volgens de
voorzieningenrechter niet dat aan de slagzin geen creativiteit toekomt. Met name het (voornamelijk
auditatieve) element van de pauze in de slogan is een origineel element.
Het hof stelt voorop dat aan een korte zin bestaande uit een aantal woorden
inderdaad auteursrechtelijke bescherming kan toekomen. De woorden in zo’n zin vormen, afzonderlijk
beschouwd, als zodanig geen eigen intellectuele schepping van de auteur die ze gebruikt, maar de zin als
zodanig kan dat wel zijn. Dit zal slechts zelden het geval zijn overweegt het hof. Het hangt er vanaf of de
auteur via de keuze, de schikking en de combinatie van de woorden op een oorspronkelijke wijze
uitdrukking geeft aan zijn creatieve geest en tot een resultaat komt dat een eigen intellectuele schepping
vormt.
De (slag)zin “Zo. Nu eerst een Bavaria.” voldoet daar volgens het hof echter niet aan. Bij het gebruik van de
woorden “Zo. Nu eerst…” is geen sprake van een keuze, schikking of combinatie van woorden op een
oorspronkelijke wijze waarmee de auteur uitdrukking geeft aan zijn creatieve geest en tot een resultaat
komt dat een eigen intellectuele schepping vormt.
je kan slogans als merk inschrijven. Moet het wel om merkgebruik gaan, als zijnde
onderscheidingsteken de waren en diensten van de onderneming. Het moet ook in gebruik blijven. Als
een slogan gedurende 5 jaar niet meer gebruikt wordt, dan mag het merk uit de registers worden gehaald.
Slogan kan auteursrechtelijk beschermd zijn. Het gaat niet om hoe lang de slogan is. HR Infopak een
enkel woord kan niet auteursrechtelijk beschermd zijn. Handboek Spoorverkade/Visser Auteursrecht
neologismen? Woord dat nieuw bedacht is, kan dat ook beschermd zijn? Er is vgl. Van Gompel geen
behoefte aan bescherming van een enkele woord. Waarom zou je een enkele woord willen monopoliseren
tegenover de rest van de wereld?
d. De Sdu-wettenbundel Intellectuele Eigendom 2018-2019
, Op wetten, besluiten en verordeningen die door de openbare macht zijn uitgevaardigd rust geen
auteursrecht (Art. 11 Auteurswet). De bundel zelf is wel auteursrechtelijk beschermd.
Databanken kunnen op twee regimes beschermd worden, ofwel auteursrecht (creatieve keuzes auteur)
ofwel databankenrecht.
De data (de gegevens) die in de databank staan, zijn als ‘verzameling’ beschermd door het
databankenrecht. Dit recht ligt bij de producent van de database. De databank is automatisch beschermd
als u de databank maakt. U hoeft hier niets voor aan te vragen. De bescherming is gratis. Het recht geldt
tot 15 jaar na productie. Als de databank veel verandert (kwantitatief of kwalitatief) dan gaat de 15 jaar
opnieuw in.
De structuur van de databank is beschermd door het auteursrecht als het gaat om:
een verzameling
van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen
die systematisch of methodisch geordend
en afzonderlijk, met elektronische middelen of anderszins toegankelijk zijn
en waarvan de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud, in kwalitatief of
kwantitatief opzicht getuigt van een substantiële investering.
Zie EU Richtlijn betreffende rechtsbescherming van databanken
Het is een heel specifiek vakgebied. Als het een algemene wettenbundel zou zijn, moet je veel keuzes
maken, met een groot team werken. Zo’n wettenbundel heb je snel samengesteld. Of je daar veel in moet
investeren, is de vraag. De investering is niet louter dat het veel moeite kost om de wetten bij elkaar te
vinden. Als er geen substantiële investering is gedaan, dan is er geen sprake van een databank.
Er zijn wel elementen waarin enigszins creatieve keuzes in zijn gemaakt. Denk aan kleurcombinaties,
kopjes, ordening. Daar is voldoende keuzeruimte die genoten wordt door de uitgevers van een
wettenbundel.
Noemen dat het technisch bepaald is, spreekt tegen dat er sprake is van creatieve keuzes. Eigen
oorspronkelijke karakter en oorspronkelijke stempel? Als ja, dan ga je ervan uit dat er creatieve keuzes
zijn gemaakt.
e. Het online krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek met daarin elf miljoen
krantenpagina’s uit de periode 1618-1995
Het verzamelen van objecten is niet genoeg, de investering in het verkrijgen van de objecten, maar het
gaat om het updaten en het overzichtelijk maken, toegankelijk maken van de databank.
Auteursrecht als er creatieve keuzes zijn gemaakt bij de verzameling. Een databank is ofwel beschermd
door databankenrecht ofwel auteursrechtelijk. Het kan niet onder beide gebieden beschermd zijn. Op de
kranten, de foto’s, de artikels kan wel auteursrecht op rusten (zie richtlijn 96/9 art. 3 en 7)
f. De tankstation-icoontjes op een ANWB-routekaart
De maker van een routekaart kan alleen dan aanspraak maken op auteursrechtelijke bescherming indien
sprake is van een zekere mate van originaliteit en creativiteit. Uit de aard van de zaak volgt dat de
topografische gegevens en al hetgeen daarmee verband houdt, zoals de aanduiding van plaats- en
