Hoofdstuk 1: Werkwoorden.
De persoonsvorm hoort bij het onderwerp: het bestuur vergadert. Je vindt de persoonsvorm
als je de zin vragend maakt, in een andere vorm veranderd (van meervoud naar enkelvoud
en andersom) of in de verleden tijd zet.
De persoonsvorm in de tegenwoordige tijd.
Basisregel: Als ik het onderwerp is: alleen de stam (stam is het werkwoord -en)
Elke andere vorm: stam +t
Woorden met een ‘d’: vergelijk het werkwoord met een vorm van lopen. Als je een t hoort in
een vorm van lopen, dan schrijf je die. (ik loop, hij loopt)
Uitzondering: als ‘je’ vervangen kan worden door ‘jij’ dan schrijf je geen t.
Is ‘je’ te vervangen door jou/jouw dan schrijf je wel een t.
De persoonsvorm in de verleden tijd.
Basisregel: stam +te of +de.
wanneer gebruik je +te en wanneer +de?
- neem het hele werkwoord zonder de uitgang -en.
- kijk of de laatste letter voorkomt in ‘t ex-kofschip.
- schrijf alleen een t als dat zo is.
Uitzondering: als de stam eindigt op een d of t dan gebruik je nog steeds de basisregel. Er
komt dan ‘dd’ en ‘tt’ in het werkwoord te staan (verkleedde, wachtte).
Sterk onregelmatige werkwoorden volgen niet de basisregel. De persoonsvorm verandert in
de verleden tijd (lopen, liepen. lijden, leed). Lees blz. 15.
Het voltooid deelwoord.
Basisregel: ge+ de ik-vorm van het werkwoord + d of t. Meestal wordt het voltooid
deelwoord gebruikt met een vorm van hebben, zijn of worden.
→ Je bepaalt of het een d of t wordt op dezelfde manier als de persoonsvorm in
t.t.
Uitzondering:
Wanneer het voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt:
- eindigt het voltooid deelwoord op een d of t? schrijf de bijvoeglijke vorm dan zo kort
mogelijk, dus met één d of t.
- eindigt het voltooid deelwoord op -en? dan verandert niks.
De derde persoon van de verleden tijd bestaat uit stam + de.
De gebiedende wijs.
De gebiedende wijs drukt een opdracht of verbod uit.
Basisregel: stam zonder t.
,Uitzondering: de beleefdheidsvorm waarbij ‘u’ het onderwerp is. Deze vorm krijgt wel een t
(dus stam + t)
LET OP: bij werkwoorden met zich: zich melden, zich wenden.(meld u bij… meldt u zich
bij…)
Engelse werkwoorden.
Basisregel: Engelse werkwoorden in een Nederlandse zin volgen de normale regels voor
regelmatige werkwoorden. Soms veranderd de schrijfwijze:
- de dubbele medeklinker verandert in een enkele medeklinker: stress en chill, ik stres,
jij strest.
- we laten de Engelse schrijfwijze hetzelfde als dat nodig is voor de uitspraak: ik save,
ik update en ik like.
- de ‘e’ aan het einde van het Engelse werkwoord vervalt in werkwoorden met een o.
ik chook ipv ik choke, ik scoor ipv ik score.
Tegenwoordige tijd: is ik het onderwerp? alleen de stam.
elk ander onderwerp: stam + t.
onderwerp in meervoud: schrijf het hele werkwoord.
Verleden tijd: stam +te of +de.
Voltooid deelwoord: ge + de stam + d of t.
Bekijk pagina’s 22 en 23 voor moeilijke woorden.
Werkwoorden met afkortingen.
Basisregels:
- zet na ge- een liggend streepje.
- zet voor de werkwoordsuitgang (zoals -d of -en) een apostrof (sms’en, cc’en).
Bekijk pagina 24 voor moeilijke woorden en voorbeelden.
Bekijk pagina 24 en 25 voor een samenvatting.
Hoofdstuk 2: Meervoud.
Basisregel.
, - schrijf het meervoud zoals je het uitspreekt. Voeg -s (kachels), -en(honden), trema
(ideeën) of apostrof (hobby’s) toe.
- Dubbele klinker wordt een enkele klinker (baas, bazen)
- Enkele medeklinker wordt dubbele medeklinker (hek, hekken)
Meervoud op -en.
Met een trema: de trema komt altijd op de laatste e.
- eindigt het woord op -ee? dan eindigt het meervoud op -eeën.
- eindigt het woord op -ie en valt de klemtoon daarop? dan eindigt het meervoud op -
ieën.
- eindigt het woord op -ie maar valt de klemtoon daar niet op? dan eindigt het
meervoud op -iën.
Met een s of z / met een f of v: je hoort het aan de uitspraak als je het werkwoord langer
maakt.
Enkele of dubbele medeklinker: woorden op uitgang -ik, -it, -el, -es of -et.
- valt de klemtoon op de laatste lettergreep? dan verdubbel je de laatste letter van het
woord en schrijf je daarna -en. (strik = strikken)
- heeft de laatste lettergreep geen klemtoon? voeg dan uitsluitend -en toe.
Meervoud op -s.
Zonder apostrof: schrijf de s aan het woord vast: lentes, wagens. Dit moet bij:
- woorden die eindigen op een medeklinker.
- bij woorden die op -e, -é, -ee, -ie, -eau, -ieu, -ui, ay, -ey, of -oy eindigen.
Met apostrof: als het voor de uitspraak nodig is, schrijf je in het meervoud een apostrof voor
de s. Dit moet bij:
- afkortingen en losse letters.
- woorden die eindigen op -a, -e (uitgesproken als ee), -i, -u, -o, of -y.
Kiezen tussen meervoud op -n en op -s.
Als een woord twee meervoudsvormen heeft, mag je beide gebruiken maar niet door elkaar
heen.
- woorden van vreemde herkomst hebben alleen een meervoud op -s.
Andere meervouden.
Woorden uit het Latijn: Er zijn twee belangrijke groepen: woorden die eindigen op -us en
woorden die eindigen op -um.
- bij woorden die eindigen op -us gaat het meervoud meestal uit op -i (chemicus=
chemici)
- plantnamen en medische termen op -us gaan altijd uit op -ussen.
- soms zijn beide meervoudsvormen mogelijk.
