Basisboek hoofdstuk 1 – Veiligheid in perspectief
Veiligheid heeft niet altijd te maken met een concreet ongevalsrisico. Het gaat
ook over subjectieve dimensies, zoals onzekerheid. Veiligheid is dus zowel
objectief als subjectief.
Doodsoorzaken
Er zijn twee soorten doodsoorzaken:
1. Uitwendige doodsoorzaken, waarbij overlijden een direct gevolg is van een
uitwendige oorzaak, zoals moord of doodslag.
2. Inwendige doodoorzaken, waarbij overlijden een gevolg is van een
inwendige oorzaak, zoals hart- en vaatziekten en kanker.
De IV’er houdt zich voornamelijk bezig met de uitwendige doodsoorzaken.
Letsel
Letsel ontstaat als gevolg van een ongeval of doordat mensen zichzelf of elkaar
wat aandoen. Ernstig letsel is letsel dat wordt behandeld bij de SEH of dat leidt
tot een ziekenhuisopname. Letsel ontstaat door een uitwendige oorzaak.
Reflectie
Er kunnen drie conclusies getrokken worden:
1. De IV’er is op de verkeerde plek aan het werk. Dit klopt niet, omdat de
IV’er alleen van waarde kan zijn bij de uitwendige doodsoorzaken, waar
krachten gebundeld moeten worden.
2. De IV’er wordt niet ingezet vanwege letsel, maar vanwege subjectieve
overwegingen. Dit klopt deels, omdat het zowel om objectief als subjectief
gaat.
3. De IV’er doet zijn werk héél goed, want er komen in de gebieden weinig
letsels voor. Dat is deels waar, omdat de IV’er voornamelijk partijen
verbindt.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Er zijn drie soorten relevante maatschappelijke ontwikkelingen die invloed
hebben op veiligheid:
1. Migratie
2. Economische ontwikkelingen
3. Vernetwerking = de maatschappelijke ontwikkeling waarbij mensen
opgenomen raken in steeds dichtere en tegelijkertijd verder reikende
netwerken van afhankelijkheidsverhoudingen. Dit werkt door op veiligheid:
Mobilisering leidt tot meer verkeersslachtoffers (negatief)
Mobilisering leidt tot georganiseerde criminaliteit (negatief)
Verstedelijking leidt tot afname in sociale controle (negatief)
Whatsapp groepen en burgerparticipatie (positief)
Risicoregelreflex
De praktijk om na ieder probleem weer een nieuwe regel of procedure te maken
om daarmee risico’s uit te bannen.
,
,Basisboek hoofdstuk 2 – Begrippenkader Integrale Veiligheid
Veiligheid
Is de effectieve bescherming van personen, tegen persoonlijk leed (de aantasting
van iemand lichamelijke of geestelijke integriteit) uitgezonderd leed door ziektes
waarvan geen directe uitwendige oorzaak bekend is.
Veiligheidszorg
Alles wat mensen doen om hun lichamelijke en geestelijke integriteit te
beschermen.
Risico
Risico (r) is de kans op een gebeurtenis die de veiligheid bedreigt (p) x de
schadelijke effecten (e) die daarvan het gevolg zijn (r=pxe).
Risicoperceptie
De voorstelling die mensen maakt van een risico.
Integrale veiligheid
Een veiligheidsprobleem in een breder perspectief plaatsen, langs 4 verschillende
lijnen:
1. Tijd: een veiligheidsprobleem is geen momentopname maar een onderdeel
van een proces van een oorzaak-gevolgketen. Integrale veiligheid gaat ook
over het voorkomen van incidenten en nazorg. Hiervoor wordt vaak de
veiligheidsketen gebruikt (proactie, preparatie, preventie, repressie en
nazorg).
2. Ruimte: Veiligheidsproblemen overschrijden lokale grenzen (zoals
gemeente, landsgrenzen). Vaak is het de vraag wie maatregelen en wie
verantwoordelijkheden neemt. Bij geografische dimensies moet je ook
denken aan verplaatsingseffecten.
3. Sociale Netwerk: een veiligheidsprobleem is niet het probleem van 1
persoon of organisatie, veiligheidsproblemen zijn problemen die breder
uitstrekken, die moeten worden aangepakt door samenwerking.
4. Kennisgebieden: een veiligheidsprobleem moet worden aangepakt vanuit
verschillende kennisgebieden en disciplines (multidisciplinair).
Hoofdthema’s in veiligheid
Er zijn verschillende hoofdthema’s in veiligheid:
1. Sociale en fysieke veiligheid
2. Criminaliteit en leefbaarheid
3. Interne, externe en bedrijfsveiligheid
Objectieve en subjectieve veiligheid
Objectieve veiligheid is gemeten aan de hand van uiterlijk waarneembare
verschijnselen (voorbeeld: verkeersveiligheid).
Subjectieve veiligheid is gemeten aan de hand van gevoelens van mensen
(voorbeeld: onveilig voelen in het bos).
, Objectieve en subjectieve veiligheid houden verband met elkaar. Wanneer je een
veiligheidsprobleem aanpakt, moet je kijken naar de objectieve als subjectieve
kant.
Fear victimization paradox: mensen zijn zich niet bewust van de risico’s zie zij
lopen.
Sociale en fysieke veiligheid
Sociale veiligheid is de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd
voelen tegen persoonlijk leed door (OOM) Overtredingen, Overlast en Misdrijven
door ANDEREN (Voorbeelden: moord/doodslag, diefstal, hangjongeren).
Fysieke veiligheid is de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd
voelen tegen persoonlijk leed door ongevallen en onheil van niet-menselijke
oorsprong (systemische veiligheid) (Voorbeelden: natuurrampen, epidemieën,
ontploffingen).
Overeenkomst tussen sociale en fysieke veiligheid (en veiligheid in het
algemeen) is dat het gaat om zowel de objectieve als subjectieve zijde.
Criminaliteit en leefbaarheid (vorm van sociale veiligheid)
Criminaliteit is het plegen van misdrijven, de wetgever bepaald wat strafbaar is.
Van criminaliteit is niet altijd duidelijk of een delict zorgt voor persoonlijk leed. Er
zijn ook slachtofferloze delicten, zoals verkopen van drugs of bouwfraude.
Leefbaarheid de mate waarin hun directe sociale omgeving, mensen in staat stelt
om te voorzien in hun levensbehoefte. Leefbaarheid gaat over aansluiting, past
de woonomgeving van mensen bij hun behoefte. Leefbaarheid is vaak tijd en
plaats gebonden. Leefbaarheid gaat ook over gedrag dat wordt gezien als
asociaal, hinderlijk of onprettig.
Externe en interne veiligheid (vorm van fysieke veiligheid)
Externe veiligheid is de effectieve bescherming van personen die zich bevinden
buiten het systeem van een bedrijf, tegen persoonlijk leed als gevolg van een
ongewoon voorval binnen dat systeem (risico’s voor buitenstaanders), (weg, buis,
lucht), (voorbeeld: vuurwerkramp Enschede).
Interne veiligheid is de effectieve bescherming van personen binnen het systeem
van een bedrijf of die gebruik maken van het systeem van het bedrijf, tegen
persoonlijk leed door een ongewoon voorval binnen dat systeem. (voorbeeld:
brand in café De Hemel Volendam).
Arbeidsveiligheid is de effectieve bescherming van werknemers tegen
bedrijfsongeval (ook wel bekend als interne veiligheid van werknemers).
Bedrijfsveiligheid is de effectieve bescherming van personen die zich bevinden in
een bedrijf, tegen persoonlijk leed als gevolg van gevaar vanuit de omgeving.
(voorbeeld: sabotage, inbraak, ramp).
Bedrijfsbeveiliging is de zorg voor bedrijfsveiligheid (zowel fysiek als sociaal).
