Personeel organisatie communicatie
H1: Organisatie en arbeid
Organisatie
Organisatie: samenwerkingsverband van personen die een bepaald doel willen bereiken.
Een organisatie heeft vrijwel altijd de volgende eigenschappen:
Samenwerking tussen personen
Taakverdeling tussen personen via een bepaalde organisatiestructuur
Leiding van de organisatie
Bepaald doel waarop de activiteiten van de organisatie zijn gericht
Middelen om dit doel te bereiken
Profit- en non-profitorganisaties
Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee hoofdgroepen van organisaties:
Profitorganisaties: belangrijkste doel is winst maken
Non-profitorganisaties: doelstelling is geen winst maken
(bijv. muziekverenigingen, scholen, kerken, Rode Kruis)
Er bestaan ook nog not-for-profitorganisaties;
Not-for-profitorganisaties: zij maken vaak wel winst, maar dit is alleen om het hoofddoel beter te
kunnen realiseren
(bijv. zorginstellingen, woningbouwverenigingen, waterleidingbedrijven, culturele instellingen)
Zodra een organisatie groter wordt, moeten de werkzaamheden op een bepaalde manier worden verdeeld en op
elkaar afgestemd.
Deze ordening, met leidinggevende en uitvoerende medewerkers, wordt arbeidsorganisatie genoemd.
Een bijzondere ondernemingsvorm is de overheidsorganisatie of overheidsinstelling, dit is de benaming voor een
organisatie die namens de overheid taken uitvoert. Bijv. gemeenten, politie en rechtbanken.
Bedrijf, onderneming en instelling
Bedrijf: organisatie waar arbeid en kapitaal centraal staan
Bedrijf levert producten of diensten waardoor omzet wordt behaald
Achtergrond van een bedrijf kan zowel commercieel als niet-commercieel zijn
Onderneming: bedrijf dat gericht is op het maken van winst
Als een bedrijf commercieel is – dus het maken van winst als doel heeft – wordt dat bedrijf een
onderneming genoemd
Instelling: heeft vaak als doel het uitvoeren van een bepaalde taak waarvoor subsidie wordt
ontvangen
Bijv. een instelling voor maatschappelijk werk, in dat geval is er sprake van een non-profitorganisatie
Een instelling kan ook een winstoogmerk hebben, dit is bijv. het geval bij een financiële
instelling (bank)
Let op: een onderneming is wel altijd een bedrijf, maar een bedrijf is niet altijd een onderneming. Zie afbeelding
hieronder.
Ondernemingsvormen volgens de wet
Op basis van wet- en regelgeving zijn in Nederland ondernemingen te verdelen in twee groepen:
Ondernemingen met als eigenaar een natuurlijk persoon (persoonlijke ondernemingsvorm)
Ondernemingen die een rechtspersoon zijn
Persoonlijke ondernemingsvormen
Een onderneming die geleid wordt door een natuurlijk persoon, wordt aangestuurd door één of meer personen.
Deze zijn volledig verantwoordelijk voor de beslissingen die voor de onderneming genomen moeten worden,
bijv. over onderwerpen als kopen, verkopen, huren, fabriceren, personeel aannemen en aansturen, investeren
enz.
1
,Er zijn de volgende natuurlijke ondernemingsvormen:
Eenmanszaak
Maatschap
Vennootschap onder firma (vof)
Commanditaire vennootschap (cv)
Rederij
Eenmanszaak
Het oprichten van een eenmanszaak gaat via inschrijving van de onderneming in het Handelsregister van de
KvK.
Eigenaren kunnen één eenmanszaak oprichten, maar deze eenmanszaak kan wel verschillende handelsnamen,
activiteiten en vestigingen hebben.
De meeste ondernemers kiezen voor deze rechtsvorm omdat een eenmanszaak makkelijk opgericht kan
worden, onder hen zijn veel freelancers en zzp’ers.
Algemene informatie
Eigenaren zijn aansprakelijk voor alle handelingen en financiën van de onderneming
Schuldeisers kunnen aanspraak maken op hun privébezit, er is namelijk geen onderscheid
tussen zakelijk vermogen en privévermogen
Over de winst moet inkomstenbelasting, premie volksverzekeringen en inkomensafhankelijke bijdrage
voor de Zorgverzekeringswet worden afgedragen
Er zijn geen premies voor de werknemersverzekeringen verschuldigd, dus ze zijn niet
verzekerd voor de ZW, WW en WIA, wel kunnen ze hiervoor een vrijwillige verzekering
afsluiten
Eenmanszaak kan ook personeel in dienst hebben
In het geval er sprake is van personeel, is de eenmanszaak over het loon van de werknemers
wél de premies voor de werknemersverzekeringen verschuldigd
Beëindiging van de eenmanszaak gebeurd via uitschrijving bij de KvK
Maatschap
In een maatschap oefenen twee of meer partners (maten) gezamenlijk hun beroep uit onder een
gemeenschappelijke naam.
Deze ondernemingsvorm zie je met name bij advocaten, accountants, notarissen, tandartsen, fysiotherapeuten
en agrariërs.
Het doel van een maatschap is het behalen van financieel voordeel, waarbij de maten dit financieel voordeel
verdelen.
Iedere maat brengt arbeid, geld en/of goederen in.
De eigenaren moeten een onderneming in de vorm van een maatschap inschrijven in het Handelsregister van
de KvK.
Ook al is het wettelijk niet verplicht, is het wel verstandig om een maatschapcontract op te stellen waarin de
verplichtingen van de maten worden vastgelegd:
Inbreng van elke maat
Verdeling van het financieel voordeel
Verdeling van de bevoegdheden
Algemene informatie
Bij een maatschap gaat het om zelfstandig ondernemers
Elke maat is zelf belasting- en premieplichtig (belastingen en sociale zekerheid zijn op
dezelfde wijze geregeld als bij de eenmanszaak)
Elke maat gaat verplichtingen aan voor zichzelf, behalve als de maten elkaar een volmacht gegeven
hebben
Als een maat in afwijking van zijn volmacht onbevoegd handelt, zijn de andere maten in
principe niet aansprakelijk
Echtgenoten of partners kunnen samen een maatschap afsluiten
Soms kan hierbij voor de inkomstenbelasting een fiscaal gunstige winstverdeling worden
gehanteerd, maar deze moet wel in overeenstemming zijn met het verrichte werk (als de één
bijv. 90% van het werk doet, kan de winstverdeling niet 50/50 zijn)
De maatschap eindigt als een maat uittreedt of overlijdt
In een maatschapscontract kan vastgelegd worden dat de overblijvende maten de maatschap
– eventueel met een nieuwe maat – kunnen voortzetten
Vennootschap onder firma (vof)
In een vennootschap onder firma (vof) oefenen twee of meer vennoten gezamenlijk hun bedrijf uit onder een
gemeenschappelijke naam.
Deze ondernemingsvorm zie je met name bij kleine productiebedrijven, handelsondernemingen en
bouwbedrijven.
Het voordeel van een vof boven een eenmanszaak is dat de vennoten taken kunnen verdelen. Een ander
voordeel is dat meer eigenaren vermogen kunnen inbrengen.
De vennoten moeten de vof inschrijven in het Handelsregister van de KvK; de naam en activiteiten van de firma
en de namen van de vennoten worden geregistreerd.
Ook al is het wettelijk niet verplicht, is het wel verstandig om een vennootschapscontract op te stellen waarin
de gemaakte afspraken worden vastgelegd:
2
, Wie wat mag doen
Inbreng van iedere vennoot (geld, goederen en/of arbeid)
Verdeling van de winst
Algemene informatie
Een firmant kan hoofdelijk (privé) aansprakelijk worden gesteld voor de schulden van de vof, ook als de
schulden door een andere vennoot zijn gemaakt
Schuldeisers kunnen eerst aanspraak maken op het vermogen van de onderneming, als dit
onvoldoende is kunnen de schuldeisers aanspraak maken op het privévermogen van de
vennoten en hun eventuele partners (huwelijkse voorwaarden kunnen de gevolgen voor de
echtgenoot of geregistreerd partner beperken)
o Privéschulden staan hier buiten, er kan geen aanspraak worden gemaakt op het
zakelijk vermogen van de vof of op het privévermogen van andere vennoten
Als een firmant vertrekt blijft hij in principe hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden die zijn
ontstaan tijdens zijn aanwezigheid
Afspraken uit het vennootschapscontract kunnen vastgelegd worden in het Handelsregister
Eigenaren kunnen o.a. vastleggen dat een vennoot zelfstandig tot maximaal € 5000 een
overeenkomst mag afsluiten met anderen (derden). Als een vennoot deze afspraak overtreedt
en zelfstandig een contract voor € 10.000 afsluit, is niet de vof maar de vennoot zelf
aansprakelijk.
Door zo’n voorwaarde in het contract én de inschrijving op te nemen wordt het risico van de
hoofdelijke aansprakelijkheid dus beperkt
Elke vennoot is zelf belastingplichtig
Belastingen en heffingen over de winst zijn op dezelfde wijze geregeld als bij de eenmanszaak
en maatschap
Als een vennoot stopt of overlijdt, eindigt de vof
Via een verblijvensbeding of overnamebeding in het vennootschapscontract kan de
voortzetting van de vof worden gewaarborgd
Als een vof eindigt, moet de onderneming worden ontbonden en moeten de bezittingen en
schulden worden vereffend conform de afspraken in het vennootschapscontract
Commanditaire vennootschap (cv)
Een commanditaire vennootschap (cv) lijkt veel op een vof.
Naast de gewone firmanten, zogenoemde beherende vennoten, kunnen er bij de cv ook stille vennoten zijn,
zogenoemde commanditaire vennoten.
Stille vennoten verrichten geen beheersdaden en zijn niet bevoegd namens de onderneming te handelen of de
cv aan derden te binden, zij hebben alleen een financiële inbreng.
Dit biedt een oplossing als de beherende vennoten niet over voldoende kapitaal beschikken en zij geen geld bij
derden willen of kunnen lenen.
Een cv moet worden ingeschreven in het Handelsregister van de KvK; van de beherende vennoten worden de
persoonlijke gegevens geregistreerd en van de commanditaire vennoten wordt geregistreerd hoeveel het er zijn
en wat ze inbrengen. Van hen worden dus geen persoonlijke gegevens geregistreerd.
Ook al is het wettelijk niet verplicht, is het wel verstandig om een vennootschapscontract op te stellen waarin
de gemaakte afspraken worden vastgelegd.
Algemene informatie
Verdeling aansprakelijkheid
Beherende vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk
Stille vennoten kunnen alleen de eigen investering kwijtraken, maar als een stille vennoot
beheersdaden gaat verrichten voor de cv wordt hij ook hoofdelijk aansprakelijk
Elke vennoot is zelf belastingplichtig
Belastingen en heffingen over de winst zijn op dezelfde wijze geregeld als bij de
eenmanszaak, maatschap en vof
Als een vennoot stopt of overlijdt, eindigt de cv
Via een verblijvensbeding of overnamebeding in het vennootschapscontract kan de
voortzetting van de cv worden gewaarborgd
Als een cv eindigt, moet de onderneming worden ontbonden en moeten de bezittingen en
schulden worden vereffend conform de afspraken in het vennootschapscontract
o Stille vennoten krijgen dan hun inbreng terug, bij een eventueel tekort hoeven zij niet
meer bij te dragen dan
o hun eigen inbreng
Rederij
Een rederij stelt haar schepen incl. aangestelde bemanning vaak ter beschikking aan een andere partij die de
economische exploitatie voor haar rekening neemt.
Een rederij heeft vaak een scheepsagent in dienst die de lading verzameld en de vrachtbetalingen int.
Algemene informatie
Aansprakelijkheid
De rederij blijft in de meeste gevallen aansprakelijk voor het schip
Eigenaar van de rederij is persoonlijk aansprakelijk voor de verplichtingen van de rederij
Rechtspersonen
3
, Er kan ook gekozen worden voor een andere ondernemingsvorm; de rechtspersoon.
Hierbij heeft de onderneming zelf rechten en verplichtingen en is de aansprakelijkheid van de ondernemer
beperkt.
De wet onderscheidt de volgende (privaatrechtelijke) rechtspersonen:
Besloten vennootschap (bv)
Naamloze vennootschap (nv)
Vereniging
Coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Stichting
Besloten vennootschap (bv)
Bij een bv is niet de natuurlijke persoon (mens) aansprakelijk, maar de bv zelf.
De bv is een rechtspersoon; een zelfstandige entiteit die rechten en verplichtingen kan hebben.
De bestuurder is in dienst van de bv en handelt uit naam van de bv, de bestuurder heeft de dagelijkse leiding
binnen de onderneming.
Bij kleine bv’s is de bestuurder vaak de enige aandeelhouder en is dan directeur én grootaandeelhouder
(dga,digra)
Voor een gewone aandeelhouder – die geen directietaken vervult – is de aansprakelijkheid beperkt tot het
bedrag waarin deze als eigenaar deelneemt in de bv.
Oprichting van een bv gebeurd via de notaris, deze stelt een notariële akte op met daarin de statuten.
Het te storten startkapitaal van een bv is minimaal € 0,01.
De aandeelhouders zijn persoonlijk aansprakelijk tot het moment van inschrijving van de bv in het
Handelsregister van de KvK.
Algemene informatie
Kapitaal van een bv is verdeeld in aandelen
Aandelen staan op naam en zijn in bezit van de eigenaren (aandeelhouders)
Overdragen van aandelen aan een nieuwe aandeelhouder loopt via een notaris
De hoogste macht ligt bij de aandeelhouders via de algemene vergadering van aandeelhouders (ava)
Bij onbehoorlijk bestuur is de dga persoonlijk aansprakelijk
Hiervan is o.a. sprake als de dga niet tijdig aan de Belastingdienst meldt dat de bv bepaalde
belastingen en premies niet kan betalen
Een bv moet elk jaar jaarstukken opstellen en deponeren bij de KvK
Welke gegevens er gedeponeerd moeten worden, hangt af van de omvang van de
onderneming
Directeur met een aanmerkelijk belang (minstens 5% van de aandelen) moet van de bv een
marktconform salaris ontvangen van minimaal € 51.000 per jaar (2023)
Dit is geregeld in de Wet op de loonbelasting (Wet LB) en wordt gebruikelijk-loonregeling
genoemd
Over de winst van de bv wordt vennootschapsbelasting geheven
Aandeelhouders ontvangen uit de resterende winst soms dividend, hierop moet 15%
dividendbelasting worden ingehouden
o Dividendbelasting is een voorheffing op de inkomstenbelasting
Werknemers van een bv zijn verzekerd voor de werknemersverzekeringen
Onderneming moet over het loon van de werknemers premies werknemersverzekeringen
afdragen
Dga is meestal niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen
Voordelen van een bv ten opzichte van persoonlijke ondernemingsvormen zijn:
Bij een bv is de ondernemer slechts aansprakelijk tot het bedrag van zijn inbreng
In geval van hoge winsten is een bv fiscaal aantrekkelijker
Bv kan eenvoudiger worden overgedragen of verkocht
Soms ervaart de ondernemer het verkrijgen van meer status als een voordeel
Nadelen van een bv ten opzicht van persoonlijke ondernemingsvormen zijn:
Bv heeft hogere lasten: meer accountantskosten en uitgaven voor de jaarrekening
Kleine bv is belastingtechnisch niet aantrekkelijk omdat er geen recht bestaat op de
ondernemersaftrekken uit de inkomstenbelasting
Naamloze vennootschap (nv)
Net zoals bij een bv, is een nv een vennootschap waarvan het kapitaal in aandelen is verdeeld.
Maar een nv kent naast aandelen op naam ook aandelen aan toonder; deze zijn vrij verhandelbaar op de
beurs en hoeven dus niet via de notaris overgedragen te worden.
Het te storten starkapitaal bedraagt bij een nv € 45.000.
Algemene informatie
Aansprakelijkheid kent dezelfde regels als bij de bv
Een nv moet net als een bv elk jaar jaarstukken opstellen en deponeren bij de KvK
Welke gegevens er gedeponeerd moeten worden, hangt af van de omvang van de
onderneming
Bij een nv en bv wordt soms een toezichthoudende rol vervuld door een Raad van Commissarissen
4
