Samenvatting voor het vak Sociale Wetenschappen 2.3 van de pabo aan de Hanzehogeschool Groningen. Het tentamen gaat over de boeken 'Groepsplan Gedrag' (H10 t/m H23) , 'Van Leertheorie naar Onderwijspraktijk' (H5 en H6).
Samenvatting SW 2.3
H8 – Plannen voor sommigen
Op preventieniveau 2 wordt planmatig gewerkt aan de
gedragsveranderingen.
Fase 1: informatie verzamelen
Het Groepsplan Gedrag wordt een aantal keren per jaar besproken. Voordat er besloten
wordt dat leerlingen een ondersteuningspakket op preventieniveau 2 krijgen, gaan de leraar
en de intern begeleider of gedragsspecialist na of alle mogelijke activiteiten op
preventieniveau 1 zijn uitgevoerd en of de uitvoering van deze activiteiten van hoog niveau
was.
Fase 2: plannen en uitvoeren
Na de fase van informatieverzameling worden plannen gemaakt voor de ondersteuning die
de leerlingen krijgen aangeboden. Het is belangrijk realistisch te zijn in wat een leraar
daadwerkelijk kan betekenen voor leerlingen die problemen ervaren. Op preventieniveau 2
moet de ondersteuning minimale tijd en inzet vereisen van de leraar. Als de planning in orde
is, worden de plannen uitgevoerd.
Fase 3: evalueren
Er wordt gekeken of het plan gewerkt heeft, en of er nog verdere acties ondernomen
moeten worden.
Leerlingen die in aanmerking koen voor interventies en strategieën op preventieniveau 2
kunnen op verschillende manieren worden gesignaleerd:
• Spontane observatie
• Evaluatie van het Groepsplan Gedrag
• Leerlingvolgsystemen
• Ouders
• Medeleerlingen
Externaliserend gedrag: gedrag wat je van buitenaf kunt zien, en waar anderen last van
hebben.
Internaliserend gedrag: gedrag wat zich in het hoofd van de leerling afspeelt, maar niet
zichtbaar is. (Bijvoorbeeld verdriet)
Alissa de Jager 1
, Preventieniveau 2 Preventieniveau 3
Duur De problemen zijn er sinds kort De problemen spelen al langere tijd
(enkele dagen/weken) (maanden)
Frequentie De problemen doen zich niet al te Er is een aanhoudende reeks van
vaak voor, er zit geen continuïteit storende gedragsuitingen.
in het gedrag.
Intensiteit De intensiteit van de problemen De problemen zijn intens en gaan
is in het algemeen laag. Een gepaard met veel emotie bij de leerling
enkele keer is er sprake van en de omgeving.
escalatie.
Situatie Het probleemgedrag wordt De problemen komen in meerdere
meestal in één situatie vertoond. situaties voor.
Stapeling Het probleemgedrag is beperkt in Er is sprake van stapeling van
omvang verschillende soorten probleemgedrag.
Gevolgen De hinder voor de leerling en/of De hinder voor de leraar en de
omgeving is beperkt. klasgenoten is groot. De leerling kan
zelf ook onder het probleemgedrag
lijden.
Prognose De verwachting is dat de De verwachting is dat de problemen
problemen lichte ondersteuning intensieve ondersteuning behoeven.
behoeven.
H9 – Informatie verzamelen
De informatie over de leerlingen kan worden verkregen via:
• Een dossieronderzoek.
o Zijn de gegevens zorgelijk? Waarom wel/niet?
o Is er sprake van een trend? (De leerling presteert al langere tijd onder de
norm van de methode/toets)
o Is er mogelijk een verband tussen de leerresultaten en het gedrag van de
leerling?
Gedragsproblemen zijn niet de schuld van de leerling. Het is een samenspel tussen
factoren in de persoon en factoren in de leefomgeving van de leerling. Het is daarom
belangrijk om uit te gaan van de ecologie van de leerling. (Ecologische visie)
Binnen het transactioneel denken wordt gekeken naar de factoren die de
ontwikkeling van een kind kunnen schaden, en factoren die de ontwikkeling van een
kind positief kunnen beïnvloeden.
Cumulatieprincipe: een opeenstapeling van een groot aantal risicofactoren zal met
grote waarschijnlijkheid leiden tot gedragsstoornissen of criminaliteit.
Tijdens een bepaalde levensfase kan een risicofactor meer kwaad doen dan een
andere: de risicoperioden.
Een groot aantal beschermede factoren zorgt voor een soort buffer.
Alissa de Jager 2
, • Een gesprek met de leerling en eventueel ook met de ouders van de leerling;
Gespreksopbouw:
o Introductie
o Overzicht
o Inzicht
o Uitzicht
o Afsluiting
Affectieve gespreksinterventies: zijn gericht op de beleving van de leerling. Ze geven
de leerling veel ruimte in het gesprek.
Informatieve gespreksinterventies: deze interventies maken duidelijk wat er precies
aan de hand is.
Gedragsregulerende gespreksinterventies: deze interventies geven sturing aan het
gedrag van de leerling.
• Een eenvoudige gedragsmeting.
Door een gedragsmeting krijg je inzicht in het gedrag van een leerling.
o Frequentie van het gedrag
o Duur van het gedrag
H10 - Interventies
Kenmerken waaraan interventies op preventieniveau 2 moeten voldoen:
1. Continu beschikbaar
2. Snel en eenvoudig toegankelijk
3. Minimale tijd en in zet vereist van de leraar
4. Vereiste vaardighedenkunnen gemakkelijk worden geleerd
5. Maatregelen of interventies zijn gebruiksvriendelijk en kunnen
zonder noemenswaardige aanpassingen worden uitgevoerd voor
minimaal 90% van de leerlingen.
CICO: Check-in Check-out
De leraar stelt samen met de leerling een aantal gedragsdoelen vast die die dag moeten
worden behaald. Aan het begin van de dag bezoekt de leerling zijn eigen CICO-juf of
meester, de leerling mag zelf kiezen wie dat is. De leerling bespreekt met deze persoon de
doelen van de dag (check in). Gedurende de dag laat de leerling op het CICO-formulier de
leraar in de klas aftekenen of de doelen zijn behaald. Aan het einde van de dag vindt de
check-out plaats, de CICO-juf of –meester loopt met de leerling de dag door en kijkt of de
doelen zijn behaald.
Geschikt voor een groot aantal externaliserende of internaliserende probleemgedragingen
zoals lesverstoringen, contact vermijden, werkproblemen, impulsief gedrag of het niet
naleven van regels.
Positieve bekrachtiging.
Alissa de Jager 3
, Impulscontrole
Stopgedrag
Leerlingen in groep 1 en 2 moeten leren dat er momenten zijn dat je tegen jezelf stop moet
zeggen om verdere problemen te voorkomen.
Het is essentieel dat de leerlingen het proces van ‘jezelf even beheersen’ visueel
waarneembaar maken zodat dit positieve gedrag beloond kan worden.
Stoplichtmethodiek
Rood: Stop! → Kalm worden.
Oranje: Wat is er aan de hand, hoe voel ik mij en wat kan ik doen?
Groen: Oplossing uitproberen.
Verbale zelfspraak
Emotionele gijzeling: de hersendelen die betrokken zijn bij de emotie en het primair
reageren, kunnen moeilijk gecontroleerd worden door de prefrontale cortex, dat deel van de
hersenen waarin de logica en moraliteit zit.
Veel probleemgedrag komt voort uit de leidende rol van de amygdala. We spreken dan van
primaire reacties: eerst doen en daarna denken. Het idee achter verbale zelfspraak is dat de
persoon die geëmotioneerd is, zichzelf hardop, fluisterend of stil in het hoofd toespreekt
met al dan niet vooraf aangeleerde hulpwoorden of zinnen.
Training voor sociaal-emotioneel leren
Het is niet mogelijk om uitspraken over de effectiviteit van preventieprogramma’s te doen,
omdat hier nog niet genoeg onderzoek naar gedaan is.
• Gedrag is een complex fenomeen dat zich binnen een bepaalde context afspeelt.
• Leerlingen met internaliserende problemen hebben vooral baat bij een sociale
vaardigheidstraining, waarbij de nadruk dus vooral ligt op voordoen/nadoen.
• Leerlingen met externaliserend gedrag profiteren het meest van een training als deze
nadrukkelijk aandacht besteedt aan zelfcontrole.
• Het trainen van vaardigheden met cognitieve gedragstherapie als theoretische basis
heeft een positief effect op de afname van gedragsproblemen. De leerlingen leren
dat ze ook vanuit een ander perspectief naar dezelfde situatie kunnen kijken en dat
ze hun vertrouwde wijze van handelen aan kunnen passen.
Het wordt aanbevolen om de training in de eigen school door de eigen medewerkers uit te
laten voeren. Probleemgedrag doet zich voor in de eigen klas, bij de eigen leraar en bij de
eigen klasgenoten. Door de leerling uit de situatie te halen verander je wel de leerling, maar
niet de omgeving. Er bestaat dan een grote kans dat de leerling na verloop van tijd weer
vervalt in het oude gedrag.
Alissa de Jager 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alissadj. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
