Samenvatting Europees en internationaal arbeidsrecht 2024
Hoorcollege [4a]: Grensoverschrijdende arbeid
Grensoverschrijdende arbeid
Voorbeelden grensoverschrijdende arbeid:
01. Roemeen die in Nederland aardbeien plukt
02. Een Hongaarse vrachtwagenchauffeur die voor een Nederlands bedrijf transporten verzorgt naar Frankrijk en
Spanje
03. Pool die via een Iers uitzendbureau in Nederland werkt
04. Een Nederlandse die naar België wordt uitgezonden en besluit in België te blijven
Vrij verkeer van werknemers
Werknemers kunnen in een andere lidstaat werken op grond van vrij verkeer van werknemers (art. 45 VWEU -
rechtstreekse werking), of bij detachering op grond van vrij verkeer van diensten (art. 56 VWEU).
Zelfstandigen kunnen zich vestigen in een andere lidstaat op grond van het vrije recht van vestiging (art. 49 VWEU).
Niet-economische actieve EU-burgers kunnen zich sinds het Verdrag van Maastricht vrijelijk reizen naar en verblijven in
andere lidstaten, mits zij over voldoende middelen van bestaan beschikken en een ziektekostenverzekering hebben.
➔ Studenten en gepensioneerden maken hier het meeste gebruik van (art. 20-25 VWEU)
Vrij verkeer van werknemers
[Het idee was het laten ontstaan van één grote arbeidsmarkt]
➔ Verdragsbasis: art. 45-48 VWEU - rechtstreekse werking
➔ Verordening 492/2011- Art. 7 rechtstreekse werking
➔ Richtlijn 2004/38 (Verblijf - hoe lang mag je verblijven in een land)
➔ In principe is er geen definitie van werknemer in het Europese domein, maar het HvJ om als werknemer
gekwalificeerd te worden moet sprake zijn van ‘arbeids tegen beloning in ondergeschiktheid’
◆ Lawrie Blum uitspraak - er is sprake van een arbeidsverhouding als iemand gedurende een bepaalde
tijd voor een ander en onder diens gezag prestaties levert en als tegenprestatie een vergoeding
ontvangt
◆ Er wordt dus wel een algemeen rechtsbegrip gehanteerd, omdat de toepassing van uiteenlopende
nationale rechtsbegrippen als risico zou meebrengen dat het als fundamenteel aangemerkt recht van
vrij werknemersverkeer wordt beperkt.
◆ Danosa → bestuurslid van een vennootschap ook een werknemer, doordat zij haar werk onder het
gezag of toezicht van een ander orgaan van deze vennootschap uitoefent en voor die activiteiten een
vergoeding ontvang.
Er kan worden gezegd dat er drie vereisten zijn:
01. Reële en daadwerkelijke arbeid
a. Levin → De bepalingen voor vrij verkeer van werknemers gelden als sprake is van reële en
daadwerkelijke arbeid, met uitsluiting van werkzaamheden van zo geringe omvang dat zij enkel
marginaal en bijkomstig zijn. Hierdoor kunnen deeltijd arbeids ook als werknemers worden gezien.
b. Kempf → Indien sprake is van deeltijdarbeid, en hiernaast inkomsten nodig zijn om rond te komen,
maakt het volgens het Hof niet uit of deze inkomsten die nodig zijn om het inkomen uit arbeid aan te
vullen tot het bestaansminimum afkomstig zijn uit privémiddelen, of dat zij afkomstig zijn uit de
publieke middelen, zoals een bijstandsuitkering, van de lidstaat waar de werknemer verblijft.
c. Raulin → Oproepkrachten kunnen ook gezien worden als EU-werknemer. Zelf als zij over een lange
periode weinig werken. Van belang is of de persoon zich beschikbaar moest houden voor werk tijdens
de periode en verplicht was om gehoor te geven aan een oproep van de werkgever om te gaan
werken.
d. Bijvoorbeeld geen sprake van reële en daadwerkelijke arbeid als er geen loon is.
i. In sommige gevallen kan alsnog wel sprake zijn van een EU-werknemer:
02. Bezigheden economische aard
a. Walrave en Koch → sportbeoefening dat het karakter van arbeid in loondienst gezien moet worden
als een bezigheid van economische aard
b. Bosman → Beroeps- en semi-beroepsvoetballers vallen onder art. 45 VWEU
44
,Samenvatting Europees en internationaal arbeidsrecht 2024
c.
Jany → Prostitutie valt onder art. 45 VWEU
d.
Kranemann → Een stage, waarbij de stagevergoeding bestaat uit de kosten van levensonderhoud valt
onder art. 45 VWEU
e. Royer → Werkzoekenden, personen die een economische activiteit in loondienst wensen te
verrichten, vallen ook onder art. 45 VWEU
03. Grensoverschrijdend
a. Er zijn twee cumulatieve voorwaarden. De werknemer moet een nationaliteit hebben van een
EU-lidstaat en er moet sprake zijn van een grensoverschrijdend element, waarbij twee lidstaten
betrokken moeten zijn.
i. Gaat het om een Amerikaan, die in Nederland werkzaam is dan kan hij geen beroep doen
op dit artikel. Er is maar 1 lidstaat bij betrokken, en geen sprake van EU-burgerschap.
Agonese uitspraak
Agonese, een Italiaan, woont in een regio van Noord-Italië waar men tweetalig was. Agonese heeft zelf Duits als
moedertaal. Hij solliciteerde bij een particuliere bank, waar een van de voorwaarden was dat een sollicitant in
het bezit was van een tweetaligheidsattest. Zo’n attest wordt door een overheidsdienst afgegeven na een
examen dat alleen in Bolzano wordt georganiseerd. Agonese had zo’n attest niet, en vond dat deze voorwaarde
in strijd was met het beginsel van vrije verkeer van werknemers en het verbod van discriminatie op grond van
nationaliteit.
Ten eerste stelt het HvJ EU vast dat art. 39 EG ook voor particulieren geldt. De specifieke eis van een particuliere
werkgever, waarbij kandidaten hun talenkennis uitsluitend met één diploma uit een specifieke provincie konden
bewijzen, werd door het Hof als discriminerend beschouwd. Het Hof vond deze eis onevenredig aan het doel
van het aannemen van bekwaam personeel. Het belemmerde namelijk werknemers uit andere lidstaten, die
geen toegang hadden tot het vereiste diploma, waardoor zij geen eerlijke kans op de baan kregen.
Gevolg daarnaast: Art. 45 VWEU heeft zowel horizontale als verticale werking.
Inhoud vrij verkeer
● Gelijke behandeling met nationale werknemers op grond van art. 45 jo art. 18 VWEU - rechtstreekse werking.
○ Een bepaling van nationaal recht moet als indirect discriminerend worden beschouwd, wanneer zij
naar haar aard mirgrerende werknemers eerder kan treffen dan naionale werknemers. Hierbij gaat
het om het mogelijke effect, en niet om de vraag of dit in de praktijk ook daadwerkelijk zo is.
● Sociale voordelen
○ Artikel 7 lid 2 Verordening 491/2011 art. 7 lid 2 VO 492/2011 kent de EU-werknemers dezelfde sociale
en fiscale voordelen toe als de nationale werknemers.
○ Artikel 10 Verordening 491/2011 kinderen van EU-werknemers hebben ook hier recht op
● Bescherming gezinsleden
○ art. 10 VO 492/2011 bepaalt dat de kinderen van de EU-werknemer die in een andere lidstaat werkt of
heeft gewerkt indien zij daar wonen onder dezelfde voorwaarden als de eigen onderdanen toelating
hebben tot het algemene onderwijs, het leerlingstelsel en de beroepsopleiding
● Sportbeoefening
○ zie zaak Bosman. Het Hof besliste dat de transferregels voor voetbalclubs vallen binnen de
werkingssfeer van de regels betreoende het vrije verkeer van werknemer, omdat deze de
mogelijkheden voor spelers om een dienstbetrekking in een andere lidstaten te vinden en de
voorwaarden waaronder deze wordt aangeboden ongunstig beïnvloeden.
Mag de Nederlandse wetgever regelen dat niet Nederlanders geen sociale zekerheid ontvangen? Ja, zolang het niet gaat
gelden voor EU-burger
Moeten kinderen studiefinanciering krijgen? Uit de verordening vloeit voort dat je als EU-burger recht hebt op sociale
voorzieningen. Kinderen ontlenen hetzelfde recht van een ouder, die EU-burger.
Transferverbod voetballers? Zaak Bosman:
Bosman was een Belgische voetballer. In 1990 lief zijn contract af, waarna hij graag voor een andere club
wilde spellen. De oude club eiste echter een enorme transfersom, waardoor de transfer niet doorging, ook al
was het contract al verlopen. Bosman vond dat hij beperkt werd in zijn vrijheid. Hij klaagde de Belgische
voetbalbond aan. Zijn klacht was dat de transferregels (en nationaliteit regels) in het voetbal in strijd waren
45
, Samenvatting Europees en internationaal arbeidsrecht 2024
met het Verdrag van Rome betreffende de mededingen en het vrije verkeer van werknemers. De Belgische
rechter legde de kwestie voor aan het Europese Hof van Justitie.
Het HvJEU concludeerde dat het vrije verkeer van werknemers werd beperkt door de reglementen van de
voetbalverenigingen. Deze regels zorgen ervoor dat werknemers (de voetballers dus) zelfs na het einde van
hun contract hun werk niet kunnen uitoefenen in een andere lidstaat. Door dit alleen mogelijk te maken na
het betalen van een transfersom, wordt het vrije verkeer beperkt. De rechtvaardigingsgronden die de
bonden gebruikten werden opzij gezet door het Hof. Zij kwamen tot de conclusie dat de transferregels
destijds geen geschikt middel waren om die rechtvaardigingsgronden daadwerkelijk te rechtvaardigen.
Bosman werd dus in het gelijk gesteld.
Gevolg: Vanaf dit moment konden spelers in Europa gratis vertrekken naar andere clubs. EU-burgers kregen
dus meer rechten, en spelers konden makkelijker van club wisselen. Dit zorgde ervoor dat clubs spelers
langere contracten gaven en vaak ook beter betaalden. Transfersommen stegen ook enorm.
Uitzonderingen vrij verkeer Art. 45 lid 1 VWEU:
● Openbare orde
○ Van Duyn → Een lidstaat mag een onderdaan van een andere lidstaat de toegang weigeren als
maatregel van openbare orde, indien deze beslissing uitsluitend berust op het persoonlijk gedrag van
de betrokkene.
○ Bonsignore → Een EU-onderdaan mag niet uit het oogpunt van generale preventie worden uitgezet
○ Boucherau → Alleen als het gaat om een actuele bedreiging
● Openbare veiligheid
● Volksgezondheid
→ Dit wordt verder uitgewerkt in art. 27- 33 RL 2004/38:
- Openbare orde alleen op basis van het gedrag van betrokkene (art. 27) Men mag niet boeten voor wat
landgenoten hebben gedaan, noch ten voorbeeld worden gesteld aan andere landgenoten. Er mogen
derhalve geen rechtvaardigingen in aanmerking worden genomen die losstaan van het individuele
geval
- Volksgezondheid WHO-gedefinieerd (art. 29) Uitbraken van besmettelijke ziektes kan reden zijn om de
grenzen dicht te gooien en geen mensen meer toe te laten
Een mogelijke beperking op een vrijheid moet evenredig en proportioneel zijn.
Forum Brussel Ibis
Bevoegdheid voor individuele verbintenissen uit arbeidsovereenkomst
- Uitgangspunt: de zwakkere partij moet worden beschermd door de bevoegdheidsregels die gunstiger zijn voor
haar belangen de algemene regels (par. 18 preambule)
De eerste vraag is meestal: in welke lidstaat moet de procedure worden aangebracht, of welke rechter is bevoegd?
Verschil tussen artikelen:
➔ Art. 20, lid 2 territoriale reikwijdte: Werkgever die geen woonplaats heeft op het grondgebied van een
lidstaat
➔ Art. 21 werkgever is gedaagde
◆ (a) Woonplaats werkgever of
◆ (b) in een andere lidstaat:
● i) plaats waar werknemer gewoonlijk werkt of heeft gewerkt
● ii) plaats van de vestiging die de werknemer in dienst heeft genomen
➔ Art. 22 werknemer is gedaagde
◆ Lid 1: lidstaat waar de werknemer woonplaats heeft
➔ Art. 23 afwijken door overeenkomst
◆ Lid 1 gesloten na het ontstaan van het geschil
◆ Lid 2 die aan de werknemer de mogelijkheid bieden forum te kiezen
46
