Samenvatting
Samenvatting basisboek systeemgericht werken
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Samenvatting voor het vak systeemtheorie en gezinstherapie van het boek + handige voorbeelden en afbeeldingen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 71 pagina's
Voorbeeld 4 van de 71 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting basisboek systeemgericht werkenInleiding boek
Er is in toenemende mate aandacht voor interactie, communicatie, gezinsfuncties, de context
van cliënt bij hulpverleners binnen het brede maatschappelijk werkveld. Wij mens staan altijd
in relatie tot anderen, onze omgeving en tot ons verleden.
- Onder systeemgericht werken verstaan we dan problemen in samenhang wordt
gezien met omgeving. Sociale omgeving staat hierin centraal. Systeemgericht werken
gaat ook over samenwerken met en tussen instellingen.
🡺 Nadruk op patronen in de ‘tussenruimte’ 🡪 verwikkelingen van mensen en
geschiedenis. Centraal staan relaties en interacties waarin visies, beelden van
onszelf, waarden en omgangscodes worden gecreëerd.
Hoofdstuk 1 – het werkterrein van systeemgerichte social worker
Inleiding
Gezinsleden beïnvloeden de cliënt en andersom. Bij systeemgericht werken kijken we naar
communicatie, interactie, wederkerigheid, circulair proces, (gezins-)functies, regels, taken,
patronen en de context.
Wat is een systeem?
Systeem is volgens van Dale een doelmatig geordend samenhangend geheel van bij elkaar
horende dingen en hun onderdelen (=stelsel).
⮚ Voor social worker is andere definitie: systeem is een eenheid, opgebouwd uit
deelverhoudingen: het gaat niet alleen om de delen op zich, ook niet om het geheel,
maar om de betrekkingen tussen dit alles (Weijenberg).
Verschillende betekenissen van systeemgericht werken
1. Verwijzing naar therapievorm: cliënt, maar ook personen uit directe omgeving zijn
aanwezig bij behandeling of deel ervan.
2. Betrekking op inhoud of doel behandeling: er wordt gekeken naar samenhang
probleem en onderlinge relaties vormen belangrijkste aandachtspunt. Het in beeld
brengen van wederzijdse invloed tussen cliënt en omgeving kan
negatieve interactiepatroon doorbreken. (gedrag heeft functie in
een gedrag, kan soort bliksemafleider zijn voor andere
problemen)
3. Betrekking op circulariteit, wederzijdse beïnvloeding en niet
oorzaak-gevolg gedachtengoed: hulpverlener moet oog krijgen
voor circulaire patronen in gezinnen.
Het individuele systeem
De mens als systeem is een geheel opgebouwd uit cellen.
Specifieke cellen vormen organen, organen vormen stelsels, stelsels
vormen menselijk lichaam. De mens, met innerlijke subsystemen, is
voortdurend in interactie met zichzelf.
- Er is sprake van innerlijke boodschappen (input, throughput
en output) binnen een persoon. Bv. bloedsomloop 🡪 input is
dan zuurstofarm bloed, throughput is verrijking bloed met
zuurstof en output is zuurstofrijke bloed.
Alle levende wezens worden gezien als open systemen, dus staan in open verbinding met de
omgeving in continue interactie. Materie energie en informatie passeren grens systeem
(input), worden door systeem bewerkt (throughput) en worden vervolgens uitgewisseld met
,omgeving (output). Het voortdurende proces hiervan zorgt voor circulair systeem tussen
individu en systeem.
🡺 Benadering wordt wholeness genoemd.
Bij gesloten systemen is er geen uitwisseling met systemen, strikt genomen bestaan deze
niet.
⮚ Entropie= het proces waarbij een open systeem steeds meer gesloten raakt, dit als
interactie met omgeving afneemt. Er is sprake van een energie-uitputting (geen input
meer) en desorganisatie omdat de subsystemen in disbalans raken. (geen gezond
evenwicht meer)
- Een verstoring van evenwicht heeft gevolgen voor energiehuishouding van
individuele systeem. De mate van beschikbare energie is bepalend voor het
welbevinden of gezondheid. Bij entropie is er meer energie nodig dan beschikbaar is
en beweegt het systeem zich in de richting van afnemende gezondheid of ziekte.
🡺 Zelfstabilisatie= het mechanisme van aanpassen aan omgeving
⮚ Negentropie= er is energie beschikbaar, waardoor het systeem beweegt in de richting
van (toenemende) gezondheid. Er is sprake van uitwisseling met de omgeving die
leidt tot complexer georganiseerd systeem.
Het subsysteem
Het kleinste sociale subsysteem bestaat uit twee personen (dyadisch subsysteem). Binnen
gezin heb je subsysteem ouders, opvoeders, partners en (jonge en oudere) kinderen. In
sommige culturen wonen zelfs drie generaties in een huis en dan heb je ook subsysteem
grootouders. Bij nieuw samengestelde gezinnen worden ouders als aparte subsystemen
gezien.
- Om tot een subsysteem te behoren moet je deelnemen aan de communicatie en
interactie. Anderzijds hebben subsystemen een (gezins-)functie.
Het suprafamiliare systeem
Hiermee worden bloedverwanten tot de 4e lijn bedoeld. De familie kan opgebouwd zijn uit
verschillende gezinssystemen en individuele systemen. Het gaat bij familie als systeem om
doelgerichte betrekkingen tussen gezinssystemen en individuen.
- Het persoonlijk sociale netwerk kan een belangrijke functie vervullen als steunbron
voor gezin of individuele gezinsleden. Familie beschikt over dezelfde roots, dezelfde
cultuur, hanteren vaak nog dezelfde normen en waarden en zijn op de hoogte van
informatie.
De omgeving als systeem
De omgeving wordt gedefinieerd als: ‘’omgeving bestaat uit interne en externe factoren of
invloeden die het gezinssysteem omgeven. De relatie tussen gezinssysteem en de omgeving
is wederkerig. De uitwisseling tussen het gezinssysteem en de omgeving is een vorm van
input, output en feedback is dan ook circulair van aard’’.
- Vaak komen ook problemen van een gezin naar buiten via de omgeving.
Het systeempentagram
Social worker heeft te maken met 5 systemen: individuele
systeem, subsysteem, gezinssysteem, suprafamiliare
systeem en de omgeving. Overal moet aandacht naar
uitgaan. Het ene is niet belangrijker dan het andere.
De plek van de social worker binnen de systemen
Social worker kan gezien worden als generalist met
kennis van meerdere sectoren (opvoeding, opgroeien,
zorg etc) en richt zich hierbij integraal op het functioneren van de personen op al de
leefgebieden. Hierbij is ook voor maatschappelijke veranderingen ook belangrijk.
, - Het aangaan van een goede werkalliantie (goede voorspeller voor resultaat) en
creëren van veilig klimaat vormen binnen systeemgericht werken de eerste fase. Het
zijn de belangrijkste sleutelmomenten.
⮚ Werkalliantie bestaat uit 3 componenten: het doel van behandeling, de taak en de
relatie tussen cliënt en therapeut. De sterkte van werkalliantie hangt af van relatie en
mate van samenwerking, gericht op taak en doel van behandeling. De drie
componenten beïnvloeden elkaar voortdurend.
- De positionering van social worker in systeem is afhankelijk van persoonlijke
veranderingen maar ook veranderingen die onderhevig zijn aan inzichten.
De social worker en individuele cliënt – bij gedrags-, ontwikkelings-, psychiatrische of
psychosociale problemen bij kinderen of algemene problemen bij volwassenen.
De individuele cliënt vormt een eenheid en aandacht hiervoor is een vorm van
systeemgericht werken. Daarnaast staat cliënt in relatie met andere 4 punten en dit zijn ook
belangrijke onderwerpen.
De social worker en het subsysteem
Vaak directe oorzaak bij het individu te vinden, dus kijken naar circulaire visie. Veel
problematiek is namelijk wederkerig.
- Symmetrische interactie: als de een scheldt, gaat de ander ook etc. het gaat om
macht en zal blijven escaleren totdat iemands stopt.
- Complementaire interactie: tegengesteld gedrag dat bij elkaar past en op elkaar
ingrijpt. Interactie is gebaseerd op ongelijkheid, iemand heeft leidende en iemand
heeft volgende rol.
Social worker en het gezin
De social worker zit als een spin in het web en heeft centrale positie in hulpverleningsproces.
Cliënten moeten niet afhankelijk van jou worden, jij bepaalt wel en hebt de kennis. De social
worker heeft een verschuivende positie in een gezinssituatie.
Social worker en suprafamiliare systeem
Dit systeem heeft een rijke geschiedenis van krijgen en nemen, van pijn en verdriet etc. De
veranderende rol van de familie vraagt van de hulpverlening een andere houding 🡪 regie in
handen hebben, of juist aan de zijlijn. De rol die social worker aanneemt hangt af van de
behoefte van de familie en het sociale netwerk.
De social worker en de omgeving
Bij de omgeving gaat het om de school, leeftijdsgenoten, werk, gezaginstanties zoals politie
etc. In het werken met omgeving is integratie een onderdeel. Integratie is een wederzijds
proces, nieuwkomers moeten integreren maar ook moet het gezin integreren.
🡺 Steeds meer aandacht voor de omgeving van cliënt en verschuivingen richting
familie en omgeving.
, Hoofdstuk 2 – systeemtheorieën
Inleiding
Vooral bij behandeling kon men de invloed van andere gezinsleden niet meer negeren. Zij
werden ook betrokken bij therapie en men kreeg meer oog voor interactie tussen
gezinsleden.
- In de systeemtheorieën zijn gezinsfuncties, regels, rollen taken, communicatie,
interactie etc terug te vinden.
De algemene systeemtheorie
Historische kader
Bioloog Bertalanffy ontwikkelde vanaf 1928 een aantal systeemtheoretische concepten. Dit
werd gezien als metatheorie, dus over vele wetenschapsgebieden hanteerbaar. De
concepten als geheel kreeg later de naam van algemene systeemtheorie. De theorie is een
reactie op reductionistisch denken en eenduidige relatie tussen oorzaak en gevolg.
⮚ Er is een wisselwerking met en wederzijdse beïnvloeding van diverse
maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen.
Kern van de theorie
De theorie biedt een abstract begrippenkader voor alle wetenschapsgebieden, als alternatief
voor het lineair denken. Een systeem is een mechanisch systeem dat reageert op de
omgeving, een informatie verwerkende machine. In het begin was theorie gericht op input en
output, later kwam ook aandacht voor throughput (interpretaties aan input).
⮚ 4 kernpunten van levende wezens als systemen
1. Systemen als bestaande uit verschillende delen die onderling, wederkerig
samenhangen
2. Systeem als zichzelf handhavende eenheden in voortdurende wisselwerking met
omgeving
3. Systeem als eenheden die het vermogen hebben zichzelf te handhaven
4. Systeem als eenheden met het vermogen zichzelf te besturen en reproduceren.
⮚ Belangrijkste invloed theorie: verleggen focus van individuele situatie naar sociale
situaties waarin zorgbehoevende burgers zitten.
Nadere uitwerking kernpunten
Een lineair denkmodel stelt hulpverlener in staat om door analyse van symptomen uitspraken
te doen over oorzaken. De hierop gestelde diagnose vormt basis voor therapie. Hierbij
worden andere mogelijke oorzaken niet meegenomen 🡪 sterk punt van systeemtheorie is
bewustzijn van circulaire processen en causaliteit. Veranderingen bij een eenheid worden
gevolgd door veranderingen bij andere eenheden. Relaties en interacties tussen
componenten beïnvloeden elkaar.
- Positieve feedback stimuleert het benoemde en gewenste gedrag en negatieve
feedback remt gewenste verandering juist af.
🡺 Kritiek circulairiteitsprincipe: niet al het gedrag is oorzaak en gevolg in
gezinssysteem.
Hiërarchie geeft naast de gezagsposities binnen systeemgericht denken ook een ordening
aan delen van systeem. In verband hierbij staat het begrip controle. Controle heeft betrekking
op de doelgerichte beïnvloeding van het gedrag van het systeem door interactie.
Algemene systeemtheorie gaat uit van twee principes
1. Equifinaliteit= bepaald verschijnsel kan het gevolg zijn van verschillende
begintoestanden.
2. Equipotentialiteit= bepaalde beginsituatie kan leiden tot verschillende eindtoestanden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper senneidsardi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,46. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen