Samenvatting
Samenvatting Schriftkennis
Samenvatting van het boek Schriftkennis. Nodig voor de Pabo. Hoofdstukken 1 t/m 9 worden behandeld het onderdeel toetsen (p. 174 - 186)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
3 beoordelingen
Door: nnvdbor • 3 jaar geleden
Door: amnaamnas • 4 jaar geleden
Door: Melissa1234a • 4 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
SchriftkennisHoofdstuk 1
1. Schrijven en schrijfonderwijs
Handschriftvaardigheid is een basisvaardigheid (leervoorwaarde). De kwaliteit van het
handschrift loopt achteruit. Het vak schrijven moet meer gericht zijn op het ontwikkelen van
kwaliteit en het behoud ervan.
Er zijn 3 momenten waarop het handschriftonderwijs kan ontsporen:
1. Te vroeg beginnen, na de zomervakantie is te vroeg. Een schrijfrijpsheidstoets is
vereist;
2. Verkeerd aanleren;
3. Niet goed onderhouden en begeleiden van het handschrift (handschrift is in
ontwikkeling nadat het is aangeleerd).
Kinderen moeten op de basisschool de basis van vaardigheden en kennis kunnen verwerven.
Elk kind kan goed leren schrijven, mits dit op een juiste wijze gebeurt en de bereikte
vaardigheid op een juiste wijze wordt onderhouden.
Handschrift doet de leerstof dieper verwerker en doet beter onthouden. Zo gezien is het
handschrift behalve gereedschap ook een ‘leerkathalysator’.
1.1. Schrijven
Schrijven is een grafisch-instrumentale vormgevende vaardigheid, waarbij cultureel
bepaalde tekens worden gebruikt, bedoeld om schriftelijke communicatie mogelijk te
maken.
Het schrift is de basis van de Westerse-culturele ontwikkeling. Alleen door de
gegevensopslagmogelijkheden van het schrift is continuering van de culturele kennis nodig.
Deze mogelijkheden zijn versterkt door de ontwikkeling van de typografie of boekdrukkunst:
het maken van tekst met prefab letters. De mogelijkheden zijn uitgebreid door digitale
tekstopslag- en verwerkingsmogelijkheden.
1.1.1 Schrijven, taal en de misverstanden hierover
Schift wordt vaak gekoppeld aan taal. Volgens Steven Pinker is taal een ieder gegeven, dat
een instinct is en zich vanzelf zal voordoen waar mensen met elkaar in contact komen. Dit is
niet het geval met schrift, het schrift van de desbetreffende cultuur zullen kinderen door
scholing en instructie eigen kunnen maken. Schrift is namelijk een afgesproken cultureel
systeem.
1.1.2 Schrift en schrijven
Het woord schrijven kan taalkundig of vormgevend opgevat worden. Maak je alleen maar
goed vormgegeven lettervormen of vertolk je een verhaal? Het eerste is voorwaarde voor
het tweede. Schrijven vereist een vaardigheid die niet met de inhoud van de taal verward
moet worden. Schrift is geen middel voor taal, zoals taal dat niet is voor schrift.
,Het woord schrijven is een homoniem geworden (het heeft meerdere betekenissen). Het
woord schrijven betekende dat er letters werden gevormd. Tegenwoordig wordt bij het
woord schrijven/schrijver een auteur bedoeld. Als je een cursus schrijven zoekt op het
internet, kom je niet bij een kalligraaf, maar bij een taalinstituut, die de cursist leert hoe hij
zich het beste kan uitdrukken. Het woord schrijven wordt doorgaans als een taalinhoudelijk
begrip opgevat.
Een na- of afschrijver, iemand die lettervormen naschrijft of vormgeeft, plaatst lettertekens
op papier.
1.1.3 Beginnende geletterdheid of beginnend taalgebruik?
Het maken en construeren van letters en woorden wordt vaak bij ontluikende geletterdheid
inbegrepen, maar dit overschrijft dit vakgebied zijn grenzen. Kinderen kunnen nog niet op de
juiste wijze lettervormen goed construeren, waardoor ze later in verwarring raken als ze wel
op de juiste manier moeten leren schrijven.
1.1.4 Lezen – schrijven
Kinderen zijn eerder leesrijp dan schrijfrijp. Perceptie is eenvoudiger dan productie. Voor er
geschreven gaat worden is het belangrijk om:
Een schrijfrijpheidstest af te nemen;
Voldoende lettervormkwaliteit bereikt te hebben alvorens een aangeleerde letter in
te zetten voor het leren lezen.
De alfabetcode
Erik van Moonen van de Universiteit Hasselt beschrijft in zijn boek ‘Dwaalspoor dyslexie’ hoe
je kinderen kunt leren lezen en schrijven zonder dyslexie of dysgrafie een kans te geven en
hoe het handschrift het lezen versterkt.
In het begin van groep 3 laat hij kinderen in de eerste periode klanken analyseren (training
foneembewustzijn). Hij laat zien dat dyslexie vermeden kan worden door de kinderen geen
regels te leren, maar de overeenkomsten in spelling te leren horen en zien. de kinderen
leren eerst schrijven en dan lezen.
Bij het onderwijs kan je het best beginnen bij wat een kind al weet (betekenisvol onderwijs).
Het kind weet de klank al, dus de klankanalyse moet voorafgaan aan het aanbieden van het
teken (de lettervorm).
Door deze werkwijze te combineren met de in dit boek beschreven grafo-cognitieve
werkwijze ontwikkelt het kind zowel bij het spellen als het vormgeven van de letters
zelfbewustzijn, omdat het weet dat wat het doet goed is. Er wordt gebruik gemaakt van het
verbonden schrift (maakt spiegelen onmogelijk en je presenteert woorden gelijk in
woordverband).
, Schriftkennis
Hoofdstuk 2
2.1 De fasen van het handschriftonderwijs
1. Fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep 1 & 2)
Het kind ontwikkelt eerst inzicht in letters die qua vormgeving bij het niveau van zijn
tekenontwikkeling passen. Deze letters (kapitalen) bestaan uit losse streken, die met de
uiteinden op elkaar aansluiten en zich allemaal binnen 1 zone bevinden. De kapitalen zijn de
enige lettervormen die aansluiten bij de manier waarop een kind een huis tekent. Ze hebben
geen trajecten. Je kunt ze op verschillende manieren construeren zonder dat de vorm
eronder lijdt. De ontwikkeling van de instrumentele vaardigheid is belangrijk. De oefeningen
richten zich op uitvoering en waarneming, vanuit een goede greep en houding.
2. Fase van het driezone-niveau met trajecten; het verwerven van het verbonden schrift
(groep 3 & 4)
De kinderen van groep 3 leren de kleine lettervormen (minuskels) en in groep 4 de
hoofdletter- en kapitaalvormen. De minuskels hebben stokken en staarten en bestaan uit 3
zones. Voorgezette oefening in vaardigheid, waarneming en zelfreflectie blijft van belang.
3. Fase van ontwikkeling en onderhoud van het handschrift (groep 5 t/m 8)
Het handschrift van een volwassene is uitontwikkeld en stabiel, van kinderen is het tot en
met het voorgezet onderwijs in ontwikkeling. Een cognitieve begeleiding (leren wat de
kenmerken van een goed handschrift zijn) is nodig. Er moet kennis aangebracht worden over
verantwoorde lettervormgeving en hoe het kind daar invloed op kan uitoefenen. Groep 5-6
neemt hier een belangrijke plaats in.
2.2 Toetsenbordvaardigheid
Bij het maken van een tekst op een toetsenbord is een goede houding en handmanipulatie
ook een grote rol (een goede vingerzetting). Het blindtypen valt binnen fase 3.
2.3 De groepen
Hieronder staat per groep beschreven hoe er in verschillende fasen gewerkt kan worden.
2.3.1 Groep 1
Dit is de periode van beginnend lettergebruik en het voorbereiden van het schrijven. De
schrijfvoorwaarden, waaronder een juiste ergonomie (correcte houding en materiaalgreep)
van het schrijven wordt geoefend. Er moet worden gewerkt aan beginnende
materiaalbeheersing en werkhouding/attitude:
Letterverkenning van kapitalen (bespreekbaar maken);
Kapitalen gebruiken voor namen op stoelen;
Stimuleren van nauwkeurige waarneming en uitvoering;
Aanleren, stimuleren en begeleiden van een goede greep en houding bij alle
grafische activiteiten;
Gebruik van nauwkeurig grafisch materiaal i.v.m. buigen en strekken van de drie
schrijf-/tekenvingers;
Werken aan nauwkeurige materiaalbeheersing.
2.3.2 Groep 2
, Kinderen spreken van grote (kapitalen) en kleine (minuskels) letters. Ze moeten de transfer
tussen beide lettersoorten kennen en daar moet in geoefend worden. Middelen zijn:
Lettervormen Lettermemory en letterdomino
Woorden typen (met en zonder capslock)
Woorden leggen en stempelen op een grondlijn
Waarnemen Oefenen in waarnemen van vormverschillen en -overeenkomsten
Waarneming in drukverschillen (pendruk, veel kinderen schrijven
met te veel pendruk en dit is lastig af te leren).
Uitvoeren Oefenen van een traject (met doolhoven)
Aanleren, stimuleren en begeleiden van de goede greep en houding
Oefenen in kleuren en arceren
Het is belangrijk dat woorden niet in blokletters geschreven worden. Kinderen moeten niet
met een ander schrift te maken krijgen voor zij het verbonden schrift gaan gebruiken. Vooral
zwakkere leerlingen raken dan in de war. Alle letterervaringen moeten zo veel mogelijk
perceptief zijn. Voor constructie van letters met schrijfgereedschap is het nog geen tijd.
Alleen kapitalen zijn geoorloofd.
Letterconstructie kan pas verantwoord plaatsvinden als de ruimtelijke oriëntatie in het platte
vlak voldoende is ontwikkeld.
2.3.3 Groep 3
In het eerste halfjaar wordt er verder gewerkt aan het ontwikkelen van de
schrijfvoorwaarden. Daarna volgt het leren schrijven van cijfers en minuskels (instructiefase).
In het eerste halfjaar kan naast het oefenen van de schrijfvoorwaarden gewerkt
worden aan de fonologische bewustwording t.b.v het leren lezen. Kinderen leren
lezen en rekenen, dus het leren schrijven wordt afgeraden. De cijfervormen kunnen
wel aangeleerd worden. Deze zijn qua constructie een goede overgang tussen het
losse streken kapitaalschrift en het lopende schrift dat vanaf de 2e helft geleerd gaat
worden.
In het tweede halfjaar leren kinderen schrijven op methodische wijze van het
woordverbonden lopende schrift, het liefst met ophaal vanaf de grondlijn en op
analyserende wijze. Letters bestaan niet alleen uit een traject, maar hebben ook een
vorm (gevormd door rechte en gebogen lijndelen). De romp heeft een bepaalde
breedte- en hoogteverhouding. De uitvoeg- en invoeghoogte zijn een vormbepalende
eigenschap. Dit doet zich voor bij de letters u-a-d-g-q (invoeghoogte) en n-m-b-h-p
(uitvoeghoogte). Schrijven op de grondlijn moet worden benadrukt.
2.3.4 Groep 4
Het leren schrijven (voortgezette instructiefase) van hoofdletters in de oude
‘hoofdlettervorm’ of in de vorm van kapitalen als hoofdletters;
Het leren verzorgen van de rompzone (de ‘kleine letter’-hoogte) d.m.v. het juist
positioneren van de boven- en onderkant tegen de romp- en grondlijn.
Leren construeren en toepassen van hoofdletters
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kristinajoanna. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen